Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

16. (1) Ñëå­äóþ­ùèé ãîä [336 ã.], ãîä êîí­ñóëü­ñòâà Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ Êðàñ­ñà è Öåçî­íà Äóèë­ëèÿ, ïàìÿ­òåí âîé­íîé íå ñòîëü­êî çíà­÷è­òåëü­íîé, ñêîëü­êî íîâîé — ñ àâçî­íà­ìè, (2) íàðî­äîì, æèâ­øèì â ãîðî­äå Êàëû. Àâçî­íû îáú­åäè­íè­ëè ñâîè ñèëû ñ ñîñåä­íè­ìè ñèäè­öè­íà­ìè, íî ñîåäè­íåí­íîå èõ âîé­ñêî áûëî ðàç­áè­òî â ñðà­æå­íüå, íè÷åì äàæå íå ïðè­ìå­÷à­òåëü­íîì, ïîñêîëü­êó ñëó­÷è­ëîñü îíî ñîâñåì ðÿäîì ñ èõ ãîðî­äà­ìè, êîòî­ðûå ìàíè­ëè èõ ê áåã­ñòâó è óêðû­ëè èõ çà ñâî­è­ìè ñòå­íà­ìè. (3) Îäíà­êî âîé­íà ýòà íå ïåðå­ñòà­ëà çàíè­ìàòü îòöîâ-ñåíà­òî­ðîâ, èáî íå ðàç óæå ñèäè­öè­íû ëèáî ñàìè ïîä­íè­ìà­ëèñü ïðî­òèâ Ðèìà, ëèáî îêà­çû­âà­ëè ïîìîùü òåì, êòî øåë ïðî­òèâ íåãî, ëèáî äðó­ãèå íàðî­äû íà÷è­íà­ëè èç-çà íèõ âîé­íó ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè. (4) Âîò ïî÷å­ìó îòöû ïðè­ëî­æè­ëè âñå ñèëû, ÷òîáû â ÷åò­âåð­òûé ðàç ñäå­ëàòü êîí­ñó­ëîì âåëè­÷àé­øå­ãî â òó ïîðó ïîë­êî­âî­ä­öà — Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Êîð­âà, (5) à ñîòî­âà­ðè­ùåì åãî Ìàð­êà Àòè­ëèÿ Ðåãó­ëà è, ÷òîáû èñêëþ­÷èòü ëþáóþ ñëó­÷àé­íîñòü, ïðî­ñè­ëè êîí­ñó­ëîâ äîãî­âî­ðèòü­ñÿ ìåæ­äó ñîáîé áåç æðå­áèÿ ïîðó­÷èòü âîé­íó Êîð­âó.

ñ.381 (6) Ïðè­íÿâ îò ïðåæ­íèõ êîí­ñó­ëîâ ïîáåäî­íîñ­íîå âîé­ñêî, Êîðâ íàïðà­âèë­ñÿ ê Êàëàì, îòêóäà ïîøëà âîé­íà, à êîãäà íåïðè­ÿ­òåëü, åùå íå îïðà­âèâ­øèé­ñÿ îò óæà­ñà íåäàâ­íåé áèò­âû, áåæàë ïðè ïåð­âîì æå áîå­âîì êëè­÷å è ïåð­âîì íàòèñ­êå, îí ïðè­ñòó­ïèë ê îñà­äå ñàìèõ ñòåí. (7) Âîè­íû ãîðå­ëè òàêèì íåòåð­ïå­íüåì, ÷òî õîòå­ëè òîò­÷àñ ïðè­äâè­íóòü ê íèì ëåñò­íè­öû, óâå­ðÿÿ, ÷òî òàê îíè âîðâóò­ñÿ â ãîðîä; (8) íî, ïîñêîëü­êó ñäå­ëàòü ýòî áûëî âåñü­ìà íå ïðî­ñòî, Êîðâ ïðåä­ïî­÷åë èñïîë­íèòü çàäó­ìàí­íîå öåíîþ òðóäà, à íå æèç­íåé âîè­íîâ. Ïîýòî­ìó ïðè­ãîòî­âè­ëè íàñûïü è îñàä­íûå íàâå­ñû, à ê ñòå­íàì ïðè­äâè­íó­ëè áàø­íè. Íî íåîæè­äàí­íîå ñòå­÷å­íèå îáñòî­ÿ­òåëüñòâ âñå ýòî ñäå­ëà­ëî íåíóæ­íûì. (9) À ñëó­÷è­ëîñü âîò ÷òî: Ìàðê Ôàáèé, ïëåí­íèê èç ðèì­ëÿí, â ïðàçä­íè÷­íûé äåíü ïî íåäî­ñìîò­ðó ñòðà­æåé ðàçî­ðâàë ñâîè óçû, äåð­æàñü çà ïðè­âÿ­çàí­íóþ ê çóá­öó âåðåâ­êó, ñïó­ñòèë­ñÿ ïî íàðóæ­íîé ñòî­ðîíå ñòå­íû ïðÿ­ìî ê ðèì­ñêèì îñàä­íûì ñíà­ðÿäàì (10) è óãî­âî­ðèë ïîë­êî­âî­ä­öà íàïàñòü íà âðà­ãîâ, ïîêóäà îíè âîç­ëå­æàò íà ïèðó, ðàçî­ìëåâ­øèå îò âèíà è îáæîð­ñòâà. Çàõâà­òèòü àâçî­íîâ âìå­ñòå ñ èõ ãîðî­äîì ïîòðå­áî­âà­ëî íå áîëü­øå óñè­ëèé, ÷åì ïðåæ­äå, ÷òîáû ðàñ­ñå­ÿòü èõ â áîþ. Âçÿ­ëè íåñìåò­íóþ äîáû­÷ó è, îñòà­âèâ â Êàëàõ îòðÿä äëÿ îõðà­íû, îòâå­ëè ëåãè­î­íû îáðàò­íî â Ðèì. (11) Ñîãëàñ­íî ïîñòà­íîâ­ëå­íèþ ñåíà­òà, êîí­ñóë ñïðà­âèë òðè­óìô51, à ÷òîáû íå ëèøàòü è Àòèë­ëèÿ äîëè ñëà­âû, îáà êîí­ñó­ëà ïîëó­÷è­ëè ïðè­êàç âåñòè âîé­ñêî ïðî­òèâ ñèäè­öè­íîâ. (12) Íî ïðåæ­äå ïîñòà­íîâ­ëå­íè­åì ñåíà­òà îíè íàçíà­÷è­ëè äèê­òà­òî­ðà äëÿ ïðî­âåäå­íèÿ âûáî­ðîâ — Ëóöèÿ Ýìè­ëèÿ Ìàìåð­êà, à îí îáú­ÿâèë íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû Êâèí­òà Ïóá­ëè­ëèÿ Ôèëî­íà. Íà âûáî­ðàõ, ïðî­âåäåí­íûõ äèê­òà­òî­ðîì, êîí­ñó­ëà­ìè ñòà­ëè Òèò Âåòó­ðèé è Ñïó­ðèé Ïîñòó­ìèé. (13) È, õîòÿ åùå ïðåä­ñòî­ÿ­ëî âîå­âàòü ñ ñèäè­öè­íà­ìè, êîí­ñó­ëû, ïðåä­âîñ­õè­ùàÿ áëà­ãî­äå­ÿ­íè­åì æåëà­íèå íàðî­äà, ïðåä­ëî­æè­ëè íàðîä­íî­ìó ñîáðà­íèþ âûâå­ñòè â Êàëû ïîñå­ëåí­öåâ52; (14) à êîãäà ñåíàò ïîñòà­íî­âèë çàïè­ñàòü â ïîñå­ëåí­öû äâå ñ ïîëî­âè­íîé òûñÿ­÷è ÷åëî­âåê, òî äëÿ âûâåäå­íèÿ èõ è äåëå­æà çåì­ëè èçáðà­ëè òðè­óì­âè­ðîâ: Öåçî­íà Äóèë­ëèÿ, Òèòà Êâèíê­öèÿ è Ìàð­êà Ôàáèÿ.

16. in­se­quens an­nus, L. Pa­pi­rio Cras­so K. Duil­lio con­su­li­bus, Auso­num ma­gis no­vo quam mag­no bel­lo fuit in­sig­nis. [2] ea gens Ca­les ur­bem in­co­le­bat; Si­di­ci­nis fi­ni­ti­mis ar­ma co­niun­xe­rat, uno­que proe­lio haud sa­ne me­mo­ra­bi­li duo­rum po­pu­lo­rum exer­ci­tus fu­sus pro­pin­qui­ta­te ur­bium et ad fu­gam pro­nior et in fu­ga ip­sa tu­tior fuit. [3] nec ta­men omis­sa eius bel­li cu­ra pat­ri­bus, quia to­tiens iam Si­di­ci­ni aut ip­si mo­ve­rant bel­lum aut mo­ven­ti­bus auxi­lium tu­le­rant aut cau­sa ar­mo­rum fue­rant. [4] ita­que om­ni ope ad­ni­si sunt, ut ma­xi­mum ea tem­pes­ta­te im­pe­ra­to­rem M. Va­le­rium Cor­vum con­su­lem quar­tum fa­ce­rent; [5] col­le­ga ad­di­tus Cor­vo M. Ati­lius Re­gu­lus; et ne for­te ca­su er­ra­re­tur, pe­ti­tum ab con­su­li­bus ut extra sor­tem Cor­vi ea pro­vin­cia es­set. [6] exer­ci­tu vic­to­re a su­pe­rio­ri­bus con­su­li­bus ac­cep­to, ad Ca­les, un­de bel­lum or­tum erat, pro­fec­tus, cum hos­tes ab su­pe­rio­ris etiam cer­ta­mi­nis me­mo­ria pa­vi­dos cla­mo­re at­que im­pe­tu pri­mo fu­dis­set, moe­nia ip­sa op­pug­na­re est adgres­sus. [7] et mi­li­tum qui­dem is erat ar­dor ut iam in­de cum sca­lis suc­ce­de­re ad mu­ros vel­lent eva­su­ros­que con­ten­de­rent; [8] Cor­vus, quia id ar­duum fac­tu erat, la­bo­re mi­li­tum po­tius quam pe­ri­cu­lo pe­ra­ge­re in­cep­tum vo­luit. ita­que ag­ge­rem et vi­neas egit tur­res­que mu­ro ad­mo­vit, qua­rum usum for­te ob­la­ta op­por­tu­ni­tas prae­ver­tit. [9] nam­que M. Fa­bius, cap­ti­vus Ro­ma­nus, cum per neg­le­gen­tiam cus­to­dum fes­to die vin­cu­lis rup­tis per mu­rum in­ter ope­ra Ro­ma­no­rum, re­li­ga­ta ad pin­nam mu­ri res­te sus­pen­sus, ma­ni­bus se de­mi­sis­set, [10] per­pu­lit im­pe­ra­to­rem ut vi­no epu­lis­que so­pi­tos hos­tes adgre­de­re­tur; nec maio­re cer­ta­mi­ne cap­ti cum ur­be Auso­nes sunt quam acie fu­si erant. prae­da cap­ta in­gens est, prae­si­dio­que im­po­si­to Ca­li­bus re­duc­tae Ro­mam le­gio­nes. [11] Con­sul ex se­na­tus con­sul­to tri­um­pha­vit, et, ne Ati­lius ex­pers glo­riae es­set, ius­si am­bo con­su­les ad­ver­sus Si­di­ci­nos du­ce­re exer­ci­tum. [12] dic­ta­to­rem an­te ex se­na­tus con­sul­to co­mi­tio­rum ha­ben­do­rum cau­sa di­xe­runt L. Aemi­lium Ma­mer­ci­num; is ma­gistrum equi­tum Q. Pub­li­lium Phi­lo­nem di­xit. dic­ta­to­re co­mi­tia ha­ben­te con­su­les crea­ti sunt T. Ve­tu­rius Sp. Pos­tu­mius. [13] ei, et­si bel­li pars cum Si­di­ci­nis res­ta­bat, ta­men, ut be­ne­fi­cio prae­ve­ni­rent de­si­de­rium ple­bis, de co­lo­nia de­du­cen­da Ca­les ret­tu­le­runt; [14] fac­to­que se­na­tus con­sul­to ut duo mi­lia quin­gen­ti ho­mi­nes eo scri­be­ren­tur, tres vi­ros co­lo­niae de­du­cen­dae ag­ro­que di­vi­dun­do crea­ve­runt K. Duil­lium T. Quincti­um M. Fa­bium.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 51Ýòî áûë òðå­òèé òðè­óìô Êîð­âà (ñð.: VII, 27, 8; 38, 3).
  • 52Ñì. òàê­æå: Âåë­ëåé Ïàòåð­êóë, I, 14, 3. Ê ýòî­ìó æå (334 äî í. ý.) ãîäó îí îòíî­ñèò è äàðî­âà­íèå «ãðàæ­äàí­ñòâà áåç ïðà­âà ãîëî­ñà» êàì­ïàí­öàì (ïî Ëèâèþ, îíî ïðè­õî­äèò­ñÿ íà 338 ã. äî í. ý. — ñð. âûøå: ãë. 14, 10) è ÷àñòè ñàì­íè­òîâ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364000817 1364000818 1364000819