Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
25. (1)  òîì æå ãîäó [326 ã.] â Ðèìå áûë óñòðîåí ïÿòûé ñ îñíîâàíèÿ Ãîðîäà ëåêòèñòåðíèé78 äëÿ óìèëîñòèâëåíèÿ ñíîâà òåõ æå áîãîâ. (2) Çàòåì íîâûå êîíñóëû ïî âîëå íàðîäà îòïðàâèëè ê ñàìíèòàì ïîñëîâ îáúÿâèòü èì âîéíó, à ñàìè çàíÿëèñü âñåâîçìîæíûìè ïðèãîòîâëåíèÿìè, ìíîãî áîëåå òùàòåëüíûìè, ÷åì äëÿ âîéíû ñ ãðåêàìè. Ïîëó÷èëè êîíñóëû è íîâîå ïîäêðåïëåíèå, íà êîòîðîå â òå âðåìåíà íå ðàññ÷èòûâàëè. (3) Âåäü ëóêàíöû è àïóëèéöû, êîòîðûå äî òîé ïîðû íå èìåëè ñ Ðèìîì íè÷åãî îáùåãî, îòäàëè ñåáÿ ïîä åãî ïîêðîâèòåëüñòâî, îáåùàÿ âîîðóæåíèå è ëþäåé äëÿ âåäåíèÿ âîéíû, è ïî äîãîâîðó áûëè ïðèíÿòû â ÷èñëî äðóæåñòâåííûõ íàðîäîâ. Òåì âðåìåíåì è â Ñàìíèè äåëà øëè óñïåøíî. (4) Ðèìëÿíå îâëàäåëè òðåìÿ ãîðîäàìè — Àëëèôàìè, ñ.390 Êàëëèôàìè è Ðóôðèåì, à îñòàëüíûå çåìëè íà áîëüøîì ïðîñòðàíñòâå áûëè ðàçîðåíû êîíñóëàìè, êàê òîëüêî îíè òóäà âòîðãëèñü. (5) Òàêàÿ óäà÷à ñîïóòñòâîâàëà ýòîé âîéíå, à äðóãàÿ âîéíà — îñàäà ãðå÷åñêèõ ãîðîäîâ — óæå ïîäõîäèëà ê êîíöó.  ñàìîì äåëå, ìàëî òîãî ÷òî â îòðåçàííûõ äðóã îò äðóãà êðåïîñòÿõ79 âðàãè îêàçàëèñü ðàçîáùåíû, íî è çà ñîáñòâåííûìè ñòåíàìè íà íèõ îáðóøèëîñü êóäà áîëüøå áåä è óíèæåíèé, íåæåëè ãðîçèëî ñî ñòîðîíû âðàãîâ, (6) è, ñëîâíî ïëåííèêè ñâîèõ çàùèòíèêîâ, îíè ñíîñèëè ïîçîð æåí è äåòåé, òåðïÿ õóäøóþ ó÷àñòü âçÿòûõ ïðèñòóïîì ãîðîäîâ. (7) È âîò, êîãäà ïðîøåë ñëóõ, ÷òî èç Òàðåíòà è îò ñàìíèòîâ ïðèáóäóò íîâûå ïîäêðåïëåíèÿ, îíè ñî÷ëè, ÷òî â Ïàëåïîëå ÷åðåñ÷óð ìíîãî ñàìíèòîâ, (8) è íà÷àëè ïîäæèäàòü òàðåíòèíñêóþ ìîëîäåæü — ãðåêè ãðåêîâ, ÷òîáû ñ èõ ïîìîùüþ îêàçàòü ñîïðîòèâëåíèå íå òîëüêî âðàãàì-ðèìëÿíàì, íî íè÷óòü íå ìåíüøå è ñàìíèòàì ñ íîëàíöàìè, òàê ÷òî ñäà÷à ðèìëÿíàì ïîä êîíåö ïðåäñòàâëÿëàñü èì óæå íàèìåíüøèì èç çîë. (9) Õàðèëàé è Íèìôèé — èç ïåðâûõ ëþäåé â ãîñóäàðñòâå — âìåñòå äåðæàëè ñîâåò è ðàçäåëèëè ìåæ ñîáîé, êîìó ÷òî íàäëåæèò èñïîëíèòü, à èìåííî îäèí äîëæåí áûë ïåðåáåæàòü ê ðèìñêîìó âîåíà÷àëüíèêó, à äðóãîé — îñòàòüñÿ â ãîðîäå, ÷òîáû âñå ïîäãîòîâèòü ê îñóùåñòâëåíèþ èõ çàìûñëà. (10) Õàðèëàé ÿâèëñÿ ê Ïóáëèëèþ Ôèëîíó è ñîîáùèë î ñâîåì ðåøåíèè ïðåäàòü ñòåíû ãîðîäà, èáî ýòî áóäåò êî áëàãó, ïðîöâåòàíèþ è ñ÷àñòèþ êàê ïàëåïîëèòàíöåâ, òàê è ðèìñêîãî íàðîäà; (11) îò ÷åñòíîñòè ðèìëÿí çàâèñèò, îêàæåòñÿ ëè îí ïî ñâåðøåíèè ñåãî ïðåäàòåëåì îòå÷åñòâà èëè åãî ñïàñèòåëåì; äëÿ ñåáÿ ñàìîãî îí íå ñòàâèò íèêàêèõ óñëîâèé è íè÷åãî íå ïðîñèò, (12) à äëÿ âñåãî ñâîåãî íàðîäà íå òðåáóåò, íî òîëüêî ïðîñèò, ÷òîáû â ñëó÷àå óäà÷è ðèìñêèé íàðîä ïðèíèìàë â ðàñ÷åò ãëàâíûì îáðàçîì òî, ñ êàêèì ðâåíèåì è ñ êàêèì ðèñêîì äëÿ ñåáÿ ñòðåìÿòñÿ îíè âåðíóòü åãî äðóæáó80, à íå òî, êàêàÿ ãëóïîñòü è áåçðàññóäñòâî ïðèâåëè èõ ê çàáâåíèþ äîëãà. (13) Ïîëêîâîäåö âûðàçèë åìó ñâîå îäîáðåíèå è äàë òðè òûñÿ÷è âîèíîâ äëÿ çàõâàòà òîé ÷àñòè ãîðîäà, ãäå ðàçìåñòèëèñü ñàìíèòû; âîåííîãî òðèáóíà Ëóöèÿ Êâèíêöèÿ ïîñòàâèëè âî ãëàâå îòðÿäà. |
25. eodem anno lectisternium Romae, quintum post conditam urbem, iisdem quibus ante placandis habitum est deis. [2] novi deinde consules iussu populi cum misissent qui indicerent Samnitibus bellum, ipsi maiore conatu quam adversus Graecos cuncta parabant; et alia nova nihil tum animo tale agitantibus accesserunt auxilia. [3] Lucani atque Apuli, quibus gentibus nihil ad eam diem cum Romano populo fuerat, in fidem venerunt, arma virosque ad bellum pollicentes; foedere ergo in amicitiam accepti. eodem tempore etiam in Samnio res prospere gesta. [4] tria oppida in potestatem venerunt, Allifae Callifae Rufrium, aliusque ager primo adventu consulum longe lateque est pervastatus. [5] hoc bello tam prospere commisso, alteri quoque bello, quo Graeci obsidebantur, iam finis aderat. nam praeterquam quod intersaeptis munimentis hostium pars parti abscisa erat, foediora aliquanto intra muros iis quibus hostis territabat fiebant, [6] et velut capti a suismet ipsi praesidiis indigna in liberis quoque ac coniugibus et quae captarum urbium extrema sunt patiebantur. [7] itaque cum et a Tarento et a Samnitibus fama esset nova auxilia ventura, Samnitium plus quam vellent intra moenia esse rebantur, [8] Tarentinorum iuventutem, Graeci Graecos, haud minus per quos Samniti Nolanoque quam ut Romanis hostibus resisterent, exspectabant; postremo levissimum malorum deditio ad Romanos visa: [9] Charilaus et Nymphius, principes civitatis, communicato inter se consilio partes ad rem agendam divisere, ut alter ad imperatorem Romanorum transfugeret, alter subsisteret ad praebendam opportunam consilio urbem. [10] Charilaus fuit qui ad Publilium Philonem venit, et quod bonum faustum felix Palaepolitanis populoque Romano esset, tradere se ait moenia statuisse; [11] eo facto, utrum ab se prodita an servata patria videatur, in fide Romana positum esse; sibi privatim nec pacisci quicquam nec petere; [12] publice petere quam pacisci magis ut, si successisset inceptum, cogitaret populus Romanus potius cum quanto studio periculoque reditum in amicitiam suam esset, quam qua stultitia et temeritate de officio decessum. [13] conlaudatus ab imperatore tria milia militum ad occupandam eam partem urbis quam Samnites insidebant accepit; praesidio ei L. Quinctius tribunus militum praepositus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß