Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
44. (1)  ýòîì æå ãîäó [305 ã.] Ïóáëèé Êîðíåëèé Ñöèïèîí áûë äèêòàòîðîì, à Ïóáëèé Äåöèé Ìóñ åãî íà÷àëüíèêîì êîííèöû. (2) Îíè ïðîâåëè êîíñóëüñêèå âûáîðû, äëÿ ÷åãî è áûëè íàçíà÷åíû, ïîòîìó ÷òî îáà êîíñóëà íå ìîãëè îòëó÷èòüñÿ îò ñðàæàâøèõñÿ ëåãèîíîâ. (3) Êîíñóëàìè ñòàëè Ëóöèé Ïîñòóìèé è Òèáåðèé Ìèíóöèé. Ïèçîí154 ïîìåùàåò èõ ïîñëå Êâèíòà Ôàáèÿ è Ïóáëèÿ Äåöèÿ, èçúÿâ äâà ãîäà, â êîòîðûå, êàê ìû ñêàçàëè, êîíñóëàìè áûëè Êëàâäèé ñ Âîëóìíèåì è Êîðíåëèé ñ Ìàðöèåì. (4) Ïî íåäîñìîòðó ëè îí îïóñòèë â ñâîåé ëåòîïèñè ýòè ïàðû êîíñóëîâ èëè ñîçíàòåëüíî, ñ÷èòàÿ, ÷òî èõ íå áûëî, ýòî îñòàåòñÿ íåÿñíûì. (5)  òîì æå ãîäó ñàìíèòû ñîâåðøàëè íàáåãè íà Ñàòåëëàòñêîå Ïîëå â êàìïàíñêèõ âëàäåíèÿõ, (6) è ïîòîìó îáà êîíñóëà áûëè ïîñëàíû â Ñàìíèé, íî â ðàçíûå ñòîðîíû: Ïîñòóìèé íà Òèôåðí, à Ìèíóöèé íà Áîâèàí. Ïåðâûì ñðàæåíèå äàë Ïîñòóìèé ïîä Òèôåðíîì. (7) Îäíè ñîîáùàþò, ÷òî ñàìíèòû áûëè íåñîìíåííî ðàçáèòû è äâàäöàòü òûñÿ÷ âçÿòî â ïëåí. (8) Äðóãèå, ÷òî ïðîòèâíèêè îñòàâèëè ïîëå áèòâû, êîãäà Ìàðñ íèêîìó íå äàë ïåðåâåñà, è Ïîñòóìèé, ïðèêèíóâøèñü óñòðàøåííûì, ïîòèõîíüêó óâåë ñâîè ëåãèîíû â ãîðû. Âðàã ïîñëåäîâàë çà íèì è â äâóõ ìèëÿõ îò ðèìñêèõ óêðåïëåíèé òîæå ðàçáèë ëàãåðü. (9) Êîíñóë, äåëàÿ âèä, ÷òî èñêàë ìåñòî äëÿ ñâîåãî ñòàíà, áåçîïàñíîå è ñíàáæåííîå âñåì íåîáõîäèìûì — à òàêèì îíî è áûëî, — âîçâåë êðóãîì ëàãåðÿ óêðåïëåíèå, ñíàáäèë åãî çàïàñàìè âñåãî, ÷òî íóæíî, (10) è, îñòàâèâ ñèëüíóþ îõðàíó, â òðåòüþ ñòðàæó íàëåãêå ïîâåë ëåãèîíû êðàò÷àéøèì ïóòåì (11) ê ñîòîâàðèùó, êîòîðûé òîæå ñòîÿë ëàãåðåì ïåðåä íåïðèÿòåëüñêèì âîéñêîì. Òàì ïî ïîäñêàçêå Ïîñòóìèÿ Ìèíóöèé íà÷èíàåò áîé ñ ïðîòèâíèêîì, è, êîãäà óæå áîëüøóþ ÷àñòü äíÿ ñ ïåðåìåííûì óñïåõîì øëà áèòâà, íà óòîìëåííîå âðàæåñêîå âîéñêî âíåçàïíî íàïàäàåò Ïîñòóìèé ñ åãî ñâåæèìè ëåãèîíàìè. (12) Òàê ÷òî âðàãè, ó êîòîðûõ îò ðàí è óñòàëîñòè è áåæàòü-òî íå áûëî ñèë, âñå áûëè ïåðåáèòû. Çàõâàòèâ äâàäöàòü îäíî çíàìÿ, ðèìëÿíå ïîñïåøèëè îòòóäà ê ëàãåðþ Ïîñòóìèÿ. (13) Òàì äâà ïîáåäîíîñíûõ âîéñêà íàïàëè íà âðàãà, óæå ñìóùåííîãî âåñòüþ î ïîðàæåíèè, ðàçáèëè åãî è îáðàòèëè â áåãñòâî; çàõâàòèëè äâàäöàòü øåñòü çíàìåí, ñàìíèòñêîãî âîåíà÷àëüíèêà Ñòàòèÿ Ãåëëèÿ âêóïå ñ.454 åùå ñî ìíîãèìè è îáà âðàæåñêèõ ëàãåðÿ. (14) Íà äðóãîé äåíü íà÷àëè îñàäó ãîðîäà Áîâèàíà, è âñêîðå îí òîæå îêàçàëñÿ â ðóêàõ ðèìëÿí, à êîíñóëû çà ñâîè ïîäâèãè ñ âåëèêîé ñëàâîþ îòïðàçäíîâàëè òðèóìô. (15) Íåêîòîðûå óòâåðæäàþò, ÷òî òÿæåëî ðàíåííîãî êîíñóëà Ìèíóöèÿ îòíåñëè â ëàãåðü, ãäå îí ñêîí÷àëñÿ, à Ìàðê Ôóëüâèé, ñòàâøèé âìåñòî íåãî êîíñóëîì, áûë ïîñëàí ê âîéñêó Ìèíóöèÿ è çàõâàòèë Áîâèàí. (16)  ýòîì ãîäó ó ñàìíèòîâ îòáèëè Ñîðó, Àðïèí è Öåçåííèþ; íà Êàïèòîëèè âîçäâèãëè è îñâÿòèëè îãðîìíîå èçâàÿíèå Ãåðêóëåñà155. |
44. Dictatorem idem annus habuit P. Cornelium Scipionem cum magistro equitum P. Decio Mure. [2] Ab his, propter quae creati erant, comitia consularia habita, quia neuter consulum potuerat bello abesse. [3] Creati consules L. Postumius Ti. Minucius. Hos consules Piso Q. Fabio et P. Decio suggerit biennio exempto quo Claudium Volumniumque et Cornelium cum Marcio consules factos tradidimus. [4] Memoriane fugerit in annalibus digerendis, an consulto binos consules, falsos ratus, transcenderit, incertum est. [5] Eodem anno in campum Stellatem agri Campani Samnitium incursiones factae. [6] Itaque ambo consules in Samnium missi cum diversas regiones, Tifernum Postumius Bovianum Minucius petisset, Postumi prius ductu ad Tifernum pugnatum. [7] Alii haud dubie Samnites victos ac viginti milia hominum capta tradunt, [8] alii Marte aequo discessum et Postumium metum simulantem nocturno itinere clam in montes copias abduxisse, hostes secutos duo milia inde locis munitis et ipsos consedisse. [9] Consul ut stativa tuta copiosaque — et ita erant — petisse videretur, postquam et munimentis castra firmavit et omni apparatu rerum utilium instruxit, [10] relicto firmo praesidio de vigilia tertia, qua duci proxime potest, expeditas legiones ad collegam, et ipsum adversus alios sedentem, ducit. [11] Ibi auctore Postumio Minucius cum hostibus signa confert, et, cum anceps proelium in multum diei processisset, tum Postumius integris legionibus defessam iam aciem hostium improviso invadit. [12] Itaque cum lassitudo ac volnera fugam quoque praepedissent, occidione occisi hostes, signa unum et viginti capta atque inde ad castra Postumi perrectum. [13] Ibi duo victores exercitus perculsum iam fama hostem adorti fundunt fugantque; signa militaria sex et viginti capta et imperator Samnitium Statius Gellius multique alii mortales et castra utraque capta. [14] Et Bovianum urbs postero die coepta oppugnari brevi capitur, magnaque gloria rerum gestarum consules triumpharunt. [15] Minucium consulem, cum volnere gravi relatum in castra, mortuum quidam auctores sunt, et M. Fulvium in locum eius consulem suffectum, et ab eo, cum ad exercitum Minuci missus esset, Bovianum captum. [16] Eo anno Sora Arpinum Cesennia recepta ab Samnitibus. Herculis magnum simulacrum in Capitolio positum dedicatumque. |