Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà X, ãë. 2

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

2. (1)  òîì æå ãîäó [302 ã.] ãðå­÷å­ñêèå êîðàá­ëè ïîä íà÷à­ëîì Êëåî­íè­ìà Ëàêåäå­ìîí­ñêî­ãî âûñà­äè­ëèñü íà èòà­ëèé­ñêîì ïîáå­ðå­æüå è çàõâà­òè­ëè ñàë­ëåí­òèí­ñêèé ãîðîä Ôóðèè5. (2) Âûñëàí­íûé ïðî­òèâ ýòî­ãî âðà­ãà êîí­ñóë Ýìè­ëèé â ïåð­âîì æå áîþ îáðà­òèë íåïðè­ÿ­òå­ëÿ â áåã­ñòâî è çàãíàë îáðàò­íî íà êîðàá­ëè. Ôóðèè áûëè âîç­âðà­ùå­íû ñ.458 ïðåæ­íèì îáè­òà­òå­ëÿì, è íà çåì­ëÿõ ñàë­ëåí­òè­íîâ âîöà­ðèë­ñÿ ìèð. (3) Âïðî­÷åì, â íåêî­òî­ðûõ ëåòî­ïè­ñÿõ ñêà­çà­íî, áóä­òî ê ñàë­ëåí­òè­íàì ïîñëàí áûë äèê­òà­òîð Þíèé Áóáóëüê, à Êëåî­íèì ïîêè­íóë Èòà­ëèþ åùå äî ñòîëê­íî­âå­íèÿ ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè. (4) Îí îáî­ãíóë çàòåì Áðóí­äè­çèé­ñêèé ìûñ è ïîä­ãî­íÿ­å­ìûé âåò­ðîì ïëûë, äåð­æàñü ïîäàëü­øå îò ïîáå­ðå­æèé Àäðè­à­òè­êè. È ïîñêîëü­êó ñëå­âà åìó ãðî­çèë íåïðè­÷àëü­íûé èòà­ëèé­ñêèé áåðåã, à ñïðà­âà èëëè­ðèé­öû, ëèáóð­íû, èñò­ðû — ïëå­ìå­íà äèêèå, íåìà­ëî çíà­ìå­íè­òûå ìîð­ñêèì ðàç­áî­åì, òî îí ïëûë âñå äàëü­øå, äî ñàìûõ âåíå­òèé­ñêèõ áåðå­ãîâ. (5) Çäåñü, îòïðà­âèâ íåñêîëü­êî ÷åëî­âåê íà ðàç­âåä­êó ìåñò­íî­ñòè, îí óçíàë, ÷òî ëåæà­ùèé ïåðåä íèì áåðåã — òîëü­êî óçêàÿ ïîëîñ­êà çåì­ëè, çà êîòî­ðîé — ëàãó­íû, çàëè­âàå­ìûå ìîð­ñêè­ìè âîë­íà­ìè, äàëü­øå âèä­íà ðàâ­íè­íà6, çà íåþ õîë­ìû è, íàêî­íåö, (6) óñòüå î÷åíü ãëó­áî­êîé ðåêè, êóäà ìîæ­íî îòâå­ñòè êîðàá­ëè íà áåç­îïàñ­íóþ ñòî­ÿí­êó (ýòî áûëà ðåêà Ìåäó­àê). Òîãäà Êëåî­íèì îòäàë ïðè­êàç ââå­ñòè êîðàá­ëè â óñòüå è ïîä­íè­ìàòü­ñÿ ââåðõ ïî ðåêå. (7) Íî äëÿ ñàìûõ êðóï­íûõ ñóäîâ ðóñ­ëî îêà­çà­ëîñü ìåë­êèì, è òîãäà òîë­ïà åãî âîè­íîâ, ïåðå­áðàâ­øèñü íà ñóäà ïîëåã­÷å, äîñòèã­ëà ãóñòî íàñå­ëåí­íûõ ìåñò, ãäå ïî áåðå­ãó ñòî­ÿ­ëè òðè ðûáàö­êèå ñåëà ïàòà­âèé­öåâ. (8) Âûñà­äÿñü çäåñü è îñòà­âèâ ïðè ñóäàõ ìàëî­÷èñ­ëåí­íóþ îõðà­íó, îíè ñòà­ëè íàïà­äàòü íà ñåëå­íèÿ, æå÷ü äîìà, óãî­íÿòü ëþäåé è ñêîò è, óâëåê­øèñü ãðà­áå­æà­ìè, óõî­äèòü âñå äàëü­øå îò êîðàá­ëåé. (9) Êîãäà âåñòü îá ýòîì äîñòèã­ëà Ïàòà­âèÿ, åãî æèòå­ëè — à ñîñåä­ñòâî ãàë­ëîâ ïðè­ó÷è­ëî èõ âñå­ãäà áûòü íà÷å­êó — ðàçäå­ëè­ëè ñâîþ ìîëî­äåæü íà äâà îòðÿäà. Îäèí äâè­íóë­ñÿ òóäà, ãäå, ïî ñëó­õàì, ðûñ­êà­ëè ïîâðîçü ãðà­áè­òå­ëè, à äðó­ãîé, ÷òîáû ñ íèìè íå ñòîëê­íóòü­ñÿ, êðóæ­íûì ïóòåì îòïðà­âèë­ñÿ ê êîðà­áåëü­íîé ñòî­ÿí­êå — à áûëà îíà â ÷åòûð­íà­äöà­òè ìèëÿõ îò ãîðî­äà. (10) Ïåðå­áèâ­øè ÷àñî­âûõ, ïàòà­âèé­öû áðî­ñè­ëèñü ê ìàëûì êîðàá­ëÿì, è íàïó­ãàí­íûì êîðà­áåëü­ùè­êàì ïðè­øëîñü îòâå­ñòè ñóäà ê äðó­ãî­ìó áåðå­ãó. Ñòîëü æå óñïåø­íà áûëà áèò­âà è íà ñóøå ñ ðàç­áðåä­øè­ìè­ñÿ ïî îêðó­ãå ãðà­áè­òå­ëÿ­ìè, à êîãäà ãðå­êè áðî­ñè­ëèñü íàçàä ê êîðàá­ëÿì, íà èõ ïóòè óæå ñòî­ÿ­ëè âåíå­òû. (11) Òàê âðà­ãè áûëè îêðó­æå­íû è ïåðå­áè­òû; à çàõâà­÷åí­íûå â ïëåí ñîîá­ùè­ëè, ÷òî çà òðè ìèëè îò íèõ ñòî­ÿò áîëü­øèå ñóäà è ñàì öàðü Êëåî­íèì. (12) Òîãäà ïëåí­íûõ îòäà­ëè ïîä ñòðà­æó â ñîñåä­íåå ñåëå­íèå, à âîîðó­æåí­íûå ïàòà­âèé­öû ïîãðó­çè­ëèñü íà ðå÷­íûå ïëîñ­êî­äîí­íûå ñóäà, ïðè­ñïî­ñîá­ëåí­íûå äëÿ ìåë­êî­âî­äüÿ, è íà òå, ÷òî îòíÿ­ëè ó íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, ïîäî­øëè ïîáëè­æå è ñî âñåõ ñòî­ðîí íàïà­ëè íà íåïî­âî­ðîò­ëè­âûå êîðàá­ëè ãðå­êîâ, äëÿ êîòî­ðûõ íåâå­äî­ìûå âîäû áûëè ñòðàø­íåé ïðî­òèâ­íè­êà, (13) à áåã­ñòâî â îòêðû­òîå ìîðå æåëàí­íåé îòïî­ðà. Èõ îíè ïðå­ñëå­äî­âà­ëè äî óñòüÿ ðåêè, òàì ñîæãëè íåñêîëü­êî âðà­æå­ñêèõ ñóäîâ, ïîñà­æåí­íûõ ñî ñòðà­õó íà ìåëü è òàê çàõâà­÷åí­íûõ, è âîç­âðà­òè­ëèñü äîìîé ñ ïîáåäîþ. (14) Êëåî­íèì, ó êîòî­ðî­ãî îñòà­ëàñü åäâà ïÿòàÿ ÷àñòü êîðàá­ëåé, óøåë, íèãäå íå äîáèâ­øèñü íà Àäðè­à­òè­êå íèêà­êî­ãî óñïå­õà. Æèâû åùå ìíî­ãèå ïàòà­âèé­öû7, âèäåâ­øèå ñâî­è­ìè ãëà­çà­ìè ëàêîí­ñêèå ðîñò­ðû è äîñïå­õè, âûñòàâ­ëåí­íûå â äðåâ­íåì õðà­ìå Þíî­íû. ñ.459 (15)  ïàìÿòü òîé êîðà­áåëü­íîé áèò­âû åæå­ãîä­íî â ýòîò äåíü íà ðåêå, òåêó­ùåé ÷åðåç ãîðîä, óñòðà­è­âà­åò­ñÿ ïðàçä­íè÷­íîå ñîñòÿ­çà­íèå êîðà­áåëü­ùè­êîâ.

2. Eodem an­no clas­sis Grae­co­rum Cleo­ny­mo du­ce La­ce­dae­mo­nio ad Ita­liae li­to­ra ad­pul­sa Thu­rias ur­bem in Sal­len­ti­nis ce­pit. [2] Ad­ver­sus hunc hos­tem con­sul Aemi­lius mis­sus proe­lio uno fu­ga­tum com­pu­lit in na­ves. Thu­riae red­di­tae ve­te­ri cul­to­ri, Sal­len­ti­no­que ag­ro pax par­ta. [3] Iuni­um Bu­bul­cum dic­ta­to­rem mis­sum in Sal­len­ti­nos in qui­bus­dam an­na­li­bus in­ve­nio et Cleo­ny­mum, pri­us­quam confli­gen­dum es­set cum Ro­ma­nis, Ita­lia ex­ces­sis­se.

[4] Cir­cum­vec­tus in­de Brun­di­sii pro­mun­tu­rium me­dio­que si­nu Had­ria­ti­co ven­tis la­tus, cum lae­va im­por­tuo­sa Ita­liae li­to­ra, dextra Il­ly­rii Li­bur­ni­que et Histri, gen­tes fe­rae et mag­na ex par­te lat­ro­ci­niis ma­ri­ti­mis in­fa­mes, ter­re­rent, pe­ni­tus ad li­to­ra Ve­ne­to­rum per­ve­nit. [5] Ex­po­si­tis pau­cis qui lo­ca explo­ra­rent, cum audis­set te­nue prae­ten­tum li­tus es­se, quod transgres­sis stag­na ab ter­go sint in­ri­gua aes­ti­bus ma­ri­ti­mis; ag­ros haud pro­cul ca­pestres cer­ni, ul­te­rio­ra col­les vi­de­ri; [6] es­se os­tium flu­mi­nis praeal­ti, quo cir­cu­ma­gi na­ves in sta­tio­nem tu­tam pos­sint — Me­dua­cus am­nis erat: — eo in­vec­tam clas­sem su­bi­re flu­mi­ne ad­ver­so ius­sit. [7] Gra­vis­si­mas na­vium non per­tu­lit al­veus flu­mi­nis; in le­vio­ra na­vi­gia transgres­sa mul­ti­tu­do ar­ma­to­rum ad fre­quen­tes ag­ros, tri­bus ma­ri­ti­mis Pa­ta­vi­no­rum vi­cis co­len­ti­bus eam oram, per­ve­nit. [8] Ibi eg­res­si prae­si­dio le­vi na­vi­bus re­lic­to vi­cos ex­pug­nant, inflam­mant tec­ta, ho­mi­num pe­cu­dum­que prae­das agunt et dul­ce­di­ne prae­dan­di lon­gius us­que a na­vi­bus pro­ce­dunt.

[9] Haec ubi Pa­ta­vium sunt nun­tia­ta — sem­per autem eos in ar­mis ac­co­lae Gal­li ha­be­bant — in duas par­tes iuven­tu­tem di­vi­dunt. Al­te­ra in re­gio­nem, qua ef­fu­sa po­pu­la­tio nun­tia­ba­tur, al­te­ra, ne cui prae­do­num ob­via fie­ret, alio iti­ne­re ad sta­tio­nem na­vium — mi­lia autem quat­tuor­de­cim ab op­pi­do abe­rat — duc­ta. [10] In na­ves ig­na­ris cus­to­di­bus in­te­remptis im­pe­tus fac­tus, ter­ri­ti­que nau­tae co­gun­tur na­ves in al­te­ram ri­pam am­nis trai­ce­re. Et in ter­ra pros­pe­rum aeque in pa­la­tos prae­da­to­res proe­lium fue­rat re­fu­gien­ti­bus­que ad sta­tio­nem Grae­cis Ve­ne­ti ob­sis­tunt; [11] ita in me­dio cir­cum­ven­ti hos­tes cae­si­que; pars cap­ti clas­sem in­di­cant re­gem­que Cleo­ny­mum tria mi­lia abes­se. [12] In­de cap­ti­vis pro­xi­mo vi­co in cus­to­diam da­tis pars flu­via­ti­les na­ves, ad su­pe­ran­da va­da stag­no­rum ap­te pla­nis al­veis fab­ri­ca­tas, pars cap­ti­va na­vi­gia ar­ma­tis complent pro­fec­ti­que ad clas­sem im­mo­bi­les na­ves et lo­ca ig­no­ta plus quam hos­tem ti­men­tes cir­cum­va­dunt; [13] fu­gien­tes­que in al­tum ac­rius quam re­pug­nan­tes us­que ad os­tium am­nis per­se­cu­ti cap­tis qui­bus­dam in­cen­sis­que na­vi­bus hos­tium, quas tre­pi­da­tio in va­da in­tu­le­rat, vic­to­res re­ver­tun­tur. [14] Cleo­ny­mus vix quin­ta par­te na­vium in­co­lu­mi, nul­la re­gio­ne ma­ris Had­ria­ti­ci pros­pe­re adi­ta, dis­ces­sit. Rostra na­vium spo­lia­que La­co­num in aede Iuno­nis ve­te­ri fi­xa mul­ti su­per­sunt qui vi­de­runt Pa­ta­vi. [15] Mo­nu­men­tum na­va­lis pug­nae eo die quo pug­na­tum est quo­tan­nis sol­lem­ne cer­ta­men na­vium in flu­mi­ne op­pi­di me­dio exer­ce­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 5Ñàë­ëåí­òèí­öû — ïëå­ìÿ, æèâ­øåå â Þæíîé Êàëàá­ðèè. Î ñàë­ëåí­òèé­ñêèõ Ôóðè­ÿõ áîëåå íè÷å­ãî íå èçâåñò­íî (åñëè ýòî âîîá­ùå íå îøèá­êà â íàçâà­íèè).
  • 6Ñòðà­áîí ðàñ­ñêà­çû­âà­åò îá ýòèõ æå ìåñòàõ (V, 212): «Ðàâ­íè­íà ïåðå­ðå­çà­íà êàíà­ëà­ìè è ïëî­òè­íà­ìè… â òî âðå­ìÿ êàê íåêî­òî­ðûå åå ÷àñòè îñó­øå­íû è îáðà­áà­òû­âà­þò­ñÿ, ÷åðåç äðó­ãèå, íàïðî­òèâ, ìîæ­íî ïðî­åõàòü íà êîðàá­ëÿõ» (ïåð. Ã. À. Ñòðà­òà­íîâ­ñêî­ãî).
  • 7Ïàòà­âèé (ñîâð. Ïàâèÿ) — ðîäè­íà Ëèâèÿ, òàê ÷òî îí íå ñëó­÷àé­íî ãîâî­ðèò «æèâû åùå ìíî­ãèå», ò. å. ïèøåò î ëàêîí­ñêèõ ðîñòðàõ (íîñàõ êîðàá­ëåé) è äîñïå­õàõ ñî ñëîâ ñòà­ðè­êîâ. Ñîñòÿ­çà­íèÿ êîðà­áåëü­ùè­êîâ âèäåë îí ñàì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364001003 1364001004 1364001005