Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
2. (1)  òîì æå ãîäó [302 ã.] ãðå÷åñêèå êîðàáëè ïîä íà÷àëîì Êëåîíèìà Ëàêåäåìîíñêîãî âûñàäèëèñü íà èòàëèéñêîì ïîáåðåæüå è çàõâàòèëè ñàëëåíòèíñêèé ãîðîä Ôóðèè5. (2) Âûñëàííûé ïðîòèâ ýòîãî âðàãà êîíñóë Ýìèëèé â ïåðâîì æå áîþ îáðàòèë íåïðèÿòåëÿ â áåãñòâî è çàãíàë îáðàòíî íà êîðàáëè. Ôóðèè áûëè âîçâðàùåíû ñ.458 ïðåæíèì îáèòàòåëÿì, è íà çåìëÿõ ñàëëåíòèíîâ âîöàðèëñÿ ìèð. (3) Âïðî÷åì, â íåêîòîðûõ ëåòîïèñÿõ ñêàçàíî, áóäòî ê ñàëëåíòèíàì ïîñëàí áûë äèêòàòîð Þíèé Áóáóëüê, à Êëåîíèì ïîêèíóë Èòàëèþ åùå äî ñòîëêíîâåíèÿ ñ ðèìëÿíàìè. (4) Îí îáîãíóë çàòåì Áðóíäèçèéñêèé ìûñ è ïîäãîíÿåìûé âåòðîì ïëûë, äåðæàñü ïîäàëüøå îò ïîáåðåæèé Àäðèàòèêè. È ïîñêîëüêó ñëåâà åìó ãðîçèë íåïðè÷àëüíûé èòàëèéñêèé áåðåã, à ñïðàâà èëëèðèéöû, ëèáóðíû, èñòðû — ïëåìåíà äèêèå, íåìàëî çíàìåíèòûå ìîðñêèì ðàçáîåì, òî îí ïëûë âñå äàëüøå, äî ñàìûõ âåíåòèéñêèõ áåðåãîâ. (5) Çäåñü, îòïðàâèâ íåñêîëüêî ÷åëîâåê íà ðàçâåäêó ìåñòíîñòè, îí óçíàë, ÷òî ëåæàùèé ïåðåä íèì áåðåã — òîëüêî óçêàÿ ïîëîñêà çåìëè, çà êîòîðîé — ëàãóíû, çàëèâàåìûå ìîðñêèìè âîëíàìè, äàëüøå âèäíà ðàâíèíà6, çà íåþ õîëìû è, íàêîíåö, (6) óñòüå î÷åíü ãëóáîêîé ðåêè, êóäà ìîæíî îòâåñòè êîðàáëè íà áåçîïàñíóþ ñòîÿíêó (ýòî áûëà ðåêà Ìåäóàê). Òîãäà Êëåîíèì îòäàë ïðèêàç ââåñòè êîðàáëè â óñòüå è ïîäíèìàòüñÿ ââåðõ ïî ðåêå. (7) Íî äëÿ ñàìûõ êðóïíûõ ñóäîâ ðóñëî îêàçàëîñü ìåëêèì, è òîãäà òîëïà åãî âîèíîâ, ïåðåáðàâøèñü íà ñóäà ïîëåã÷å, äîñòèãëà ãóñòî íàñåëåííûõ ìåñò, ãäå ïî áåðåãó ñòîÿëè òðè ðûáàöêèå ñåëà ïàòàâèéöåâ. (8) Âûñàäÿñü çäåñü è îñòàâèâ ïðè ñóäàõ ìàëî÷èñëåííóþ îõðàíó, îíè ñòàëè íàïàäàòü íà ñåëåíèÿ, æå÷ü äîìà, óãîíÿòü ëþäåé è ñêîò è, óâëåêøèñü ãðàáåæàìè, óõîäèòü âñå äàëüøå îò êîðàáëåé. (9) Êîãäà âåñòü îá ýòîì äîñòèãëà Ïàòàâèÿ, åãî æèòåëè — à ñîñåäñòâî ãàëëîâ ïðèó÷èëî èõ âñåãäà áûòü íà÷åêó — ðàçäåëèëè ñâîþ ìîëîäåæü íà äâà îòðÿäà. Îäèí äâèíóëñÿ òóäà, ãäå, ïî ñëóõàì, ðûñêàëè ïîâðîçü ãðàáèòåëè, à äðóãîé, ÷òîáû ñ íèìè íå ñòîëêíóòüñÿ, êðóæíûì ïóòåì îòïðàâèëñÿ ê êîðàáåëüíîé ñòîÿíêå — à áûëà îíà â ÷åòûðíàäöàòè ìèëÿõ îò ãîðîäà. (10) Ïåðåáèâøè ÷àñîâûõ, ïàòàâèéöû áðîñèëèñü ê ìàëûì êîðàáëÿì, è íàïóãàííûì êîðàáåëüùèêàì ïðèøëîñü îòâåñòè ñóäà ê äðóãîìó áåðåãó. Ñòîëü æå óñïåøíà áûëà áèòâà è íà ñóøå ñ ðàçáðåäøèìèñÿ ïî îêðóãå ãðàáèòåëÿìè, à êîãäà ãðåêè áðîñèëèñü íàçàä ê êîðàáëÿì, íà èõ ïóòè óæå ñòîÿëè âåíåòû. (11) Òàê âðàãè áûëè îêðóæåíû è ïåðåáèòû; à çàõâà÷åííûå â ïëåí ñîîáùèëè, ÷òî çà òðè ìèëè îò íèõ ñòîÿò áîëüøèå ñóäà è ñàì öàðü Êëåîíèì. (12) Òîãäà ïëåííûõ îòäàëè ïîä ñòðàæó â ñîñåäíåå ñåëåíèå, à âîîðóæåííûå ïàòàâèéöû ïîãðóçèëèñü íà ðå÷íûå ïëîñêîäîííûå ñóäà, ïðèñïîñîáëåííûå äëÿ ìåëêîâîäüÿ, è íà òå, ÷òî îòíÿëè ó íåïðèÿòåëÿ, ïîäîøëè ïîáëèæå è ñî âñåõ ñòîðîí íàïàëè íà íåïîâîðîòëèâûå êîðàáëè ãðåêîâ, äëÿ êîòîðûõ íåâåäîìûå âîäû áûëè ñòðàøíåé ïðîòèâíèêà, (13) à áåãñòâî â îòêðûòîå ìîðå æåëàííåé îòïîðà. Èõ îíè ïðåñëåäîâàëè äî óñòüÿ ðåêè, òàì ñîæãëè íåñêîëüêî âðàæåñêèõ ñóäîâ, ïîñàæåííûõ ñî ñòðàõó íà ìåëü è òàê çàõâà÷åííûõ, è âîçâðàòèëèñü äîìîé ñ ïîáåäîþ. (14) Êëåîíèì, ó êîòîðîãî îñòàëàñü åäâà ïÿòàÿ ÷àñòü êîðàáëåé, óøåë, íèãäå íå äîáèâøèñü íà Àäðèàòèêå íèêàêîãî óñïåõà. Æèâû åùå ìíîãèå ïàòàâèéöû7, âèäåâøèå ñâîèìè ãëàçàìè ëàêîíñêèå ðîñòðû è äîñïåõè, âûñòàâëåííûå â äðåâíåì õðàìå Þíîíû. ñ.459 (15)  ïàìÿòü òîé êîðàáåëüíîé áèòâû åæåãîäíî â ýòîò äåíü íà ðåêå, òåêóùåé ÷åðåç ãîðîä, óñòðàèâàåòñÿ ïðàçäíè÷íîå ñîñòÿçàíèå êîðàáåëüùèêîâ. |
2. Eodem anno classis Graecorum Cleonymo duce Lacedaemonio ad Italiae litora adpulsa Thurias urbem in Sallentinis cepit. [2] Adversus hunc hostem consul Aemilius missus proelio uno fugatum compulit in naves. Thuriae redditae veteri cultori, Sallentinoque agro pax parta. [3] Iunium Bubulcum dictatorem missum in Sallentinos in quibusdam annalibus invenio et Cleonymum, priusquam confligendum esset cum Romanis, Italia excessisse. [4] Circumvectus inde Brundisii promunturium medioque sinu Hadriatico ventis latus, cum laeva importuosa Italiae litora, dextra Illyrii Liburnique et Histri, gentes ferae et magna ex parte latrociniis maritimis infames, terrerent, penitus ad litora Venetorum pervenit. [5] Expositis paucis qui loca explorarent, cum audisset tenue praetentum litus esse, quod transgressis stagna ab tergo sint inrigua aestibus maritimis; agros haud procul capestres cerni, ulteriora colles videri; [6] esse ostium fluminis praealti, quo circumagi naves in stationem tutam possint — Meduacus amnis erat: — eo invectam classem subire flumine adverso iussit. [7] Gravissimas navium non pertulit alveus fluminis; in leviora navigia transgressa multitudo armatorum ad frequentes agros, tribus maritimis Patavinorum vicis colentibus eam oram, pervenit. [8] Ibi egressi praesidio levi navibus relicto vicos expugnant, inflammant tecta, hominum pecudumque praedas agunt et dulcedine praedandi longius usque a navibus procedunt. [9] Haec ubi Patavium sunt nuntiata — semper autem eos in armis accolae Galli habebant — in duas partes iuventutem dividunt. Altera in regionem, qua effusa populatio nuntiabatur, altera, ne cui praedonum obvia fieret, alio itinere ad stationem navium — milia autem quattuordecim ab oppido aberat — ducta. [10] In naves ignaris custodibus interemptis impetus factus, territique nautae coguntur naves in alteram ripam amnis traicere. Et in terra prosperum aeque in palatos praedatores proelium fuerat refugientibusque ad stationem Graecis Veneti obsistunt; [11] ita in medio circumventi hostes caesique; pars capti classem indicant regemque Cleonymum tria milia abesse. [12] Inde captivis proximo vico in custodiam datis pars fluviatiles naves, ad superanda vada stagnorum apte planis alveis fabricatas, pars captiva navigia armatis complent profectique ad classem immobiles naves et loca ignota plus quam hostem timentes circumvadunt; [13] fugientesque in altum acrius quam repugnantes usque ad ostium amnis persecuti captis quibusdam incensisque navibus hostium, quas trepidatio in vada intulerat, victores revertuntur. [14] Cleonymus vix quinta parte navium incolumi, nulla regione maris Hadriatici prospere adita, discessit. Rostra navium spoliaque Laconum in aede Iunonis veteri fixa multi supersunt qui viderunt Patavi. [15] Monumentum navalis pugnae eo die quo pugnatum est quotannis sollemne certamen navium in flumine oppidi medio exercetur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß