Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
10. (1) Ìåæ òåì, ïîêà ðèìëÿíå ïîïóñòó òðàòÿò âðåìÿ íà îñàäó Íåêâèíà, äâîå ãîðîæàí, ÷üè äîìà ëåïèëèñü ê ãîðîäñêîé ñòåíå, ïðîðûâàþò ïîäçåìíûé õîä è òàéêîì ïðîáèðàþòñÿ ê ðèìñêèì ñòîðîæåâûì äîçîðàì; (2) èõ îòâîäÿò ê êîíñóëàì, è îíè îáåùàþò âïóñòèòü âîîðóæåííûé îòðÿä â ãîðîäñêèå óêðåïëåíèÿ. (3) Ïðåäëîæåíèåì ðåøèëè íå ïðåíåáðåãàòü, íî è íå äîâåðÿòüñÿ åìó áåçîãëÿäíî. Ñ îäíèì èç ïåðåáåæ÷èêîâ (äðóãîé îñòàëñÿ çàëîæíèêîì) îòïðàâèëè ÷åðåç ïîäçåìíûé õîä äâóõ ëàçóò÷èêîâ; (4) èì óäàëîñü ðàçâåäàòü âñå, ÷òî íóæíî, è òðèäöàòü âîèíîâ âî ãëàâå ñ ïåðåáåæ÷èêàìè ïðîíèêëè íî÷üþ â ãîðîä è çàõâàòèëè áëèæàéøèå âîðîòà. À êîãäà ñëîìàëè çàïîðû, êîíñóë è ðèìñêîå âîéñêî, (5) íå âñòðåòèâ ñîïðîòèâëåíèÿ, âîøëè â ãîðîä. Òàê Íåêâèí46 ïåðåøåë âî âëàñòü ðèìñêîãî íàðîäà. Ïîñåëåíèå, îñíîâàííîå òàì, ÷òîáû ñëóæèòü çàùèòîþ îò óìáðîâ, ïî ðåêå Íàð íàçâàëè Íàðíèåé; ñ îãðîìíîé äîáû÷åé âîéñêî âîçâðàòèëîñü â Ðèì. (6)  òîò ãîä ýòðóñêè âîïðåêè çàêëþ÷åííîìó ïåðåìèðèþ47 ãîòîâèëèñü ê âîéíå. Íî â ðàçãàð ïðèãîòîâëåíèé â èõ ïðåäåëû âòîðãëîñü îãðîìíîå ãàëëüñêîå âîéñêî, è ýòî çàñòàâèëî èõ íà âðåìÿ îòëîæèòü çàäóìàííîå. (7) Çàòåì, ïîëàãàÿñü íà áîãàòñòâî, îñíîâó ñâîåãî ìîãóùåñòâà, îíè äåëàþò ïîïûòêó ïðåâðàòèòü ãàëëîâ èç âðàãîâ â ñîþçíèêè, ÷òîáû, îáúåäèíèâ âîåííûå ñèëû, ïîéòè âîéíîþ íà ðèìëÿí. (8) Âàðâàðû íå ïðîòèâèëèñü ñîþçíè÷åñòâó, äåëî áûëî çà öåíîþ. À êîãäà è î íåé ñãîâîðèëèñü, êîãäà óæå óïëàòèëè, êîãäà ýòðóñêè çàêîí÷èëè âñå ïðèãîòîâëåíèÿ ê âîéíå è ïðèêàçàëè ãàëëàì âûñòóïàòü ñëåäîì çà íèìè, ãàëëû ïîøëè íà ïîïÿòíûé: ìîë, óãîâîð áûë î ïëàòå âîâñå íå çà ïîõîä ïðîòèâ ðèìëÿí, (9) è âñå ïîëó÷åííîå ïîëó÷åíî çà òî, ÷òî ïîëÿ ýòðóññêèå íå îïóñòîøàëè è ìèðíûõ çåìëåäåëüöåâ íå òðîãàëè; (10) íî, åñëè ýòðóñêè òàê ýòîãî æàæäóò, îíè ãîòîâû âîåâàòü çà îäíó-åäèíñòâåííóþ ïëàòó: ïóñòü èì îòâåäóò ÷àñòü çåìåëü, ãäå áû îíè íàêîíåö ìîãëè íàâñåãäà ïîñåëèòüñÿ. (11) Ìíîãî ðàç ñõîäèëèñü ýòðóññêèå ïëåìåíà ñîâåùàòüñÿ îá ýòîì, íî íè íà ÷òî íå ìîãëè ðåøèòüñÿ, è íå ñòîëüêî èç ñòðàõà ïîòåðÿòü çåìëè, ñêîëüêî èç ñòðàõà ïåðåä ñîñåäñòâîì ñ òàêèì äèêèì ïëåìåíåì. (12) Âîò è âûøëî òàê, ÷òî ãàëëû óøëè ñ.466 âîñâîÿñè, óíîñÿ ñ ñîáîþ îãðîìíûå áîãàòñòâà, äîñòàâøèåñÿ èì áåç òðóäîâ è îïàñíîñòåé. À ðèìëÿíå, íàïóãàííûå ñëóõàìè î ãàëëüñêîì íàøåñòâèè ê ýòðóññêîé âîéíå â ïðèäà÷ó, òåì ïîñïåøíåé çàêëþ÷èëè ñ íàðîäîì ïèöåíòîâ äîãîâîð ïî îáðÿäó. |
10. Ceterum ad Nequinum oppidum cum segni obsidione tempus tereretur, duo ex oppidanis, quorum erant aedificia iuncta muro, specu facto ad stationes Romanas itinere occulto perveniunt; [2] inde ad consulem deducti praesidium armatum se intra moenia et muros accepturos confirmant. [3] Nec aspernanda res visa neque incaute credenda. Cum altero eorum — nam alter obses retentus — duo exploratores per cuniculum missi; [4] per quos satis comperta re trecenti armati transfuga duce in urbem ingressi nocte portam quae proxima erat cepere. Qua refracta consul exercitusque Romanus sine certamine urbem invasere. [5] Ita Nequinum in dicionem populi Romani venit. Colonia eo adversus Umbros missa a Nare flumine Narnia appellata; exercitus cum magna praeda Romam reductus. [6] Eodem anno ab Etruscis adversus indutias paratum bellum; sed eos talia molientis Gallorum ingens exercitus finis ingressus paulisper a proposito avertit. [7] Pecunia deinde, qua multum poterant, freti, socios ex hostibus facere Gallos conantur ut eo adiuncto exercitu cum Romanis bellarent. [8] De societate haud abnuunt barbari: de mercede agitur. Qua pacta acceptaque cum parata cetera ad bellum essent sequique Etruscus iuberet, infitias eunt mercedem se belli Romanis inferendi pactos: [9] quidquid acceperint accepisse ne agrum Etruscum vastarent armisque lacesserent cultores; [10] militaturos tamen se, si utique Etrusci velint, sed nulla alia mercede quam ut in partem agri accipiantur tandemque aliqua sede certa consistant. [11] Multa de eo concilia populorum Etruriae habita, nec perfici quicquam potuit, non tam quia imminui agrum quam quia accolas sibi quisque adiungere tam efferatae gentis homines horrebat. [12] Ita dimissi Galli pecuniam ingentem sine labore ac periculo partam rettulerunt. Romae terrorem praebuit fama Gallici tumultus ad bellum Etruscum adiecti; eo minus cunctanter foedus ictum cum Picenti populo est. |