Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
16. (1) Ïîñëå âûáîðîâ ïðåæíèì êîíñóëàì áûëî ïðèêàçàíî âåñòè âîéíó â Ñàìíèè ñ ïðîäëåíèåì èõ âîåííûõ ïîëíîìî÷èé íà øåñòü ìåñÿöåâ67. (2) Òàê ÷òî è â íîâîì ãîäó ïðè êîíñóëàõ Ëóöèè Âîëóìíèè è Àïïèè Êëàâäèè Ïóáëèé Äåöèé, îñòàâëåííûé òîâàðèùåì â Ñàìíèè êàê êîíñóë, íå ïåðåñòàâàë îïóñòîøàòü ïîëÿ è êàê ïðîêîíñóë, ïîêà íàêîíåö íå èçãíàë òàê è íå äàâøåå áîÿ ñàìíèòñêîå âîéñêî âîí èç åãî ñîáñòâåííûõ ïðåäåëîâ. (3) Èçãíàííûå ñàìíèòû óñòðåìèëèñü òîãäà â Ýòðóðèþ è ïîòðåáîâàëè ñîçûâà íà ñîâåò ýòðóññêèõ ñòàðåéøèí â íàäåæäå, ÷òî, ïîäêðåïèâ ïðîñüáû ñòðàøíûì çðåëèùåì îãðîìíîé òîëïû âîîðóæåííûõ âîèíîâ, îíè ñêîðåå äîáüþòñÿ óñïåõà, ÷åì íåîäíîêðàòíûìè òùåòíûìè ïîñîëüñòâàìè. (4) Êîãäà òå ñîáðàëèñü, ñàìíèòû ïîâåäàëè, êàê äîëãèå ãîäû áîðþòñÿ îíè ñ ðèìëÿíàìè çà ñâîþ ñâîáîäó: âñå áûëî èñïðîáîâàíî, ÷òîáû ñâîèìè ñèëàìè âûíåñòè ñòîëü òÿæêîå áðåìÿ âîéíû; (5) ïðèáåãàëè äàæå ê ïîìîùè ñîñåäåé, íî íå â ñàìûõ êðàéíèõ ñëó÷àÿõ; ïðîñèëè è ìèðà ó ðèìñêîãî íàðîäà íå â ñèëàõ âåñòè âîéíó, íî âîçîáíîâëÿëè åå, èáî ìèð îêàçûâàëñÿ äëÿ ïîäíåâîëüíûõ ãîðøå, ÷åì âîéíà äëÿ ñâîáîäíûõ. (6) Íàäåæäà îñòàëàñü ó íèõ òîëüêî íà ýòðóñêîâ: èì èçâåñòíî, ÷òî ýòî ñàìûé ñèëüíûé, ìíîãî÷èñëåííûé è áîãàòûé íàðîä Èòàëèè; à ñîñåäè ýòðóñêîâ — ãàëëû, îò êîïüÿ âñêîðìëåííûå, — ïî ïðèðîäå ñâîåé âñåì âðàæäåáíû, ðèìñêîìó æå íàðîäó îñîáåííî, èáî ïîìíÿò ñ çàêîííîé ãîðäîñòüþ î ïëåíåíèè åãî è îá îòêóïå çîëîòîì. (7) Åñëè æèâ â ýòðóñêàõ áûëîé äóõ Ïîðñåíû68 è ïðåäêîâ, òîãäà íèêàêèõ íåò ïðåïÿòñòâèé òîìó, ÷òîáû çàñòàâèòü ðèìëÿí óéòè ñî âñåõ çåìåëü ïî ñþ ñòîðîíó Òèáðà è áîðîòüñÿ çà æèçíü, à íå çà íåïåðåíîñèìîå âëàäû÷åñòâî èõ íàä Èòàëèåé. (8) À ê óñëóãàì èõ ñàìíèòñêîå âîéñêî, óìåëîå è ãîòîâîå òîò÷àñ ñëåäîâàòü çà íèìè õîòü íà ïðèñòóï ñàìîãî Ðèìà. |
16. Comitiis perfectis veteres consules iussi bellum in Samnio gerere prorogato in sex menses imperio. [2] Itaque insequenti quoque anno L. Volumnio Ap. Claudio consulibus P. Decius, qui consul in Samnio relictus a collega fuerat, proconsul idem populari non destitit agros, donec Samnitium exercitum nusquam se proelio committentem postremo expulit finibus. [3] Etruriam pulsi petierunt, et quod legationibus nequiquam saepe temptaverant, id se tanto agmine armatorum mixtis terrore precibus acturos efficacius rati, postulaverunt principum Etruriae concilium. [4] Quo coacto per quot annos pro libertate dimicent cum Romanis exponunt: omnia expertos esse si suismet ipsorum viribus tolerare tantam molem belli possent; [5] temptasse etiam haud magni momenti finitimarum gentium auxilia. Petisse pacem a populo Romano, cum bellum tolerare non possent; rebellasse, quod pax servientibus gravior quam liberis bellum esset. [6] Unam sibi spem reliquam in Etruscis restare; scire gentem Italiae opulentissimam armis, viris, pecunia esse; habere accolas Gallos, inter ferrum et arma natos, feroces cum suopte ingenio tum adversus Romanum populum, quem captum a se auroque redemptum, haud vana iactantes, memorent; [7] nihil abesse, si sit animus Etruscis qui Porsinnae quondam maioribusque eorum fuerit, quin Romanos omni agro cis Tiberim pulsos dimicare pro salute sua non de intolerando Italiae regno cogant. [8] Samnitem illis exercitum paratum, instructum armis, stipendio venisse, et confestim secuturos, vel si ad ipsam Romanam urbem oppugnandam ducant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß