Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà X, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

16. (1) Ïîñëå âûáî­ðîâ ïðåæ­íèì êîí­ñó­ëàì áûëî ïðè­êà­çà­íî âåñòè âîé­íó â Ñàì­íèè ñ ïðî­äëå­íè­åì èõ âîåí­íûõ ïîë­íî­ìî­÷èé íà øåñòü ìåñÿ­öåâ67. (2) Òàê ÷òî è â íîâîì ãîäó ïðè êîí­ñó­ëàõ Ëóöèè Âîëóì­íèè è Àïïèè Êëàâ­äèè Ïóá­ëèé Äåöèé, îñòàâ­ëåí­íûé òîâà­ðè­ùåì â Ñàì­íèè êàê êîí­ñóë, íå ïåðå­ñòà­âàë îïó­ñòî­øàòü ïîëÿ è êàê ïðî­êîí­ñóë, ïîêà íàêî­íåö íå èçãíàë òàê è íå äàâ­øåå áîÿ ñàì­íèò­ñêîå âîé­ñêî âîí èç åãî ñîá­ñò­âåí­íûõ ïðå­äå­ëîâ. (3) Èçãíàí­íûå ñàì­íè­òû óñòðå­ìè­ëèñü òîãäà â Ýòðó­ðèþ è ïîòðå­áî­âà­ëè ñîçû­âà íà ñîâåò ýòðóñ­ñêèõ ñòà­ðåé­øèí â íàäåæ­äå, ÷òî, ïîä­êðå­ïèâ ïðîñü­áû ñòðàø­íûì çðå­ëè­ùåì îãðîì­íîé òîë­ïû âîîðó­æåí­íûõ âîè­íîâ, îíè ñêî­ðåå äîáüþò­ñÿ óñïå­õà, ÷åì íåîä­íî­êðàò­íû­ìè òùåò­íû­ìè ïîñîëü­ñòâà­ìè. (4) Êîãäà òå ñîáðà­ëèñü, ñàì­íè­òû ïîâåäà­ëè, êàê äîë­ãèå ãîäû áîðþò­ñÿ îíè ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè çà ñâîþ ñâî­áî­äó: âñå áûëî èñïðî­áî­âà­íî, ÷òîáû ñâî­è­ìè ñèëà­ìè âûíå­ñòè ñòîëü òÿæ­êîå áðå­ìÿ âîé­íû; (5) ïðè­áå­ãà­ëè äàæå ê ïîìî­ùè ñîñåäåé, íî íå â ñàìûõ êðàé­íèõ ñëó­÷à­ÿõ; ïðî­ñè­ëè è ìèðà ó ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà íå â ñèëàõ âåñòè âîé­íó, íî âîç­îá­íîâ­ëÿ­ëè åå, èáî ìèð îêà­çû­âàë­ñÿ äëÿ ïîä­íå­âîëü­íûõ ãîð­øå, ÷åì âîé­íà äëÿ ñâî­áîä­íûõ. (6) Íàäåæ­äà îñòà­ëàñü ó íèõ òîëü­êî íà ýòðóñ­êîâ: èì èçâåñò­íî, ÷òî ýòî ñàìûé ñèëü­íûé, ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûé è áîãà­òûé íàðîä Èòà­ëèè; à ñîñåäè ýòðóñ­êîâ — ãàë­ëû, îò êîïüÿ âñêîðì­ëåí­íûå, — ïî ïðè­ðî­äå ñâî­åé âñåì âðàæ­äåá­íû, ðèì­ñêî­ìó æå íàðî­äó îñî­áåí­íî, èáî ïîì­íÿò ñ çàêîí­íîé ãîð­äî­ñòüþ î ïëå­íå­íèè åãî è îá îòêó­ïå çîëî­òîì. (7) Åñëè æèâ â ýòðóñ­êàõ áûëîé äóõ Ïîð­ñå­íû68 è ïðåä­êîâ, òîãäà íèêà­êèõ íåò ïðå­ïÿò­ñò­âèé òîìó, ÷òîáû çàñòà­âèòü ðèì­ëÿí óéòè ñî âñåõ çåìåëü ïî ñþ ñòî­ðî­íó Òèá­ðà è áîðîòü­ñÿ çà æèçíü, à íå çà íåïå­ðå­íî­ñè­ìîå âëà­äû­÷å­ñòâî èõ íàä Èòà­ëè­åé. (8) À ê óñëó­ãàì èõ ñàì­íèò­ñêîå âîé­ñêî, óìå­ëîå è ãîòî­âîå òîò­÷àñ ñëå­äî­âàòü çà íèìè õîòü íà ïðè­ñòóï ñàìî­ãî Ðèìà.

16. Co­mi­tiis per­fec­tis ve­te­res con­su­les ius­si bel­lum in Sam­nio ge­re­re pro­ro­ga­to in sex men­ses im­pe­rio. [2] Ita­que in­se­quen­ti quo­que an­no L. Vo­lum­nio Ap. Clau­dio con­su­li­bus P. De­cius, qui con­sul in Sam­nio re­lic­tus a col­le­ga fue­rat, pro­con­sul idem po­pu­la­ri non des­ti­tit ag­ros, do­nec Sam­ni­tium exer­ci­tum nus­quam se proe­lio com­mit­ten­tem postre­mo ex­pu­lit fi­ni­bus.

[3] Et­ru­riam pul­si pe­tie­runt, et quod le­ga­tio­ni­bus ne­qui­quam sae­pe tempta­ve­rant, id se tan­to ag­mi­ne ar­ma­to­rum mix­tis ter­ro­re pre­ci­bus ac­tu­ros ef­fi­ca­cius ra­ti, pos­tu­la­ve­runt prin­ci­pum Et­ru­riae con­ci­lium. [4] Quo coac­to per quot an­nos pro li­ber­ta­te di­mi­cent cum Ro­ma­nis ex­po­nunt: om­nia ex­per­tos es­se si suis­met ip­so­rum vi­ri­bus to­le­ra­re tan­tam mo­lem bel­li pos­sent; [5] temptas­se etiam haud mag­ni mo­men­ti fi­ni­ti­ma­rum gen­tium auxi­lia. Pe­tis­se pa­cem a po­pu­lo Ro­ma­no, cum bel­lum to­le­ra­re non pos­sent; re­bel­las­se, quod pax ser­vien­ti­bus gra­vior quam li­be­ris bel­lum es­set. [6] Unam si­bi spem re­li­quam in Et­rus­cis res­ta­re; sci­re gen­tem Ita­liae opu­len­tis­si­mam ar­mis, vi­ris, pe­cu­nia es­se; ha­be­re ac­co­las Gal­los, in­ter fer­rum et ar­ma na­tos, fe­ro­ces cum suop­te in­ge­nio tum ad­ver­sus Ro­ma­num po­pu­lum, quem cap­tum a se auro­que re­demptum, haud va­na iac­tan­tes, me­mo­rent; [7] ni­hil abes­se, si sit ani­mus Et­rus­cis qui Por­sin­nae quon­dam maio­ri­bus­que eorum fue­rit, quin Ro­ma­nos om­ni ag­ro cis Ti­be­rim pul­sos di­mi­ca­re pro sa­lu­te sua non de in­to­le­ran­do Ita­liae reg­no co­gant. [8] Sam­ni­tem il­lis exer­ci­tum pa­ra­tum, instruc­tum ar­mis, sti­pen­dio ve­nis­se, et con­fes­tim se­cu­tu­ros, vel si ad ip­sam Ro­ma­nam ur­bem op­pug­nan­dam du­cant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 67 äàí­íîì ñëó­÷àå ñîâñåì íåîáû­÷åí òîëü­êî ïîëó­ãî­äî­âîé ñðîê ïðî­äëå­íèÿ êîí­ñóëü­ñêèõ ïîë­íî­ìî­÷èé ïîñëå ïðå­áû­âà­íèÿ â äîëæ­íî­ñòè. Âîîá­ùå æå î òàêîé ïðàê­òè­êå Ëèâèé ðàñ­ñêà­çû­âà­åò íå â ïåð­âûé ðàç (ñð., íàïðè­ìåð: IX, 42, 2—6) — òàê íà÷è­íà­åò óòâåð­æäàòü­ñÿ ïðàê­òè­êà ïðî­êîí­ñóëü­ñêî­ãî êîìàí­äî­âà­íèÿ.
  • 68Ñì.: II, 9—15.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364001017 1364001018 1364001019