Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXI, ãë. 55

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ñ.51 55. (1) Âñå ýòî âðå­ìÿ âîè­íû Ãàí­íè­áà­ëà ãðå­ëèñü ó êîñò­ðîâ, ðàç­âåäåí­íûõ ïåðåä ïàëàò­êà­ìè, íàòè­ðà­ëè òåëî îëèâ­êî­âûì ìàñ­ëîì, êîòî­ðîå èì ðàçî­ñëà­ëè ïî ìàíè­ïó­ëàì, è ñïî­êîé­íî åëè. Êîãäà áûë äàí ñèã­íàë, ÷òî âðà­ãè ïåðå­øëè ðåêó, îíè, áîä­ðûå äóøîé è òåëîì, âçÿ­ëèñü çà îðó­æèå è âûñòó­ïè­ëè â ïîëå. (2) Áàëå­àð­öåâ193 è ëåã­êóþ ïåõîòó (èõ áûëî îêî­ëî âîñü­ìè òûñÿ÷ ÷åëî­âåê) Ãàí­íè­áàë ïîìå­ñòèë âïå­ðå­äè çíà­ìåí, çà íèìè — òÿæå­ëî­âî­îðó­æåí­íûõ ïåõî­òèí­öåâ, ÿäðî è ñèëó ñâî­åãî âîé­ñêà; ïî îáî­èì êðû­ëüÿì áûëà ðàñ­ñû­ïà­íà äåñÿ­òè­òû­ñÿ÷­íàÿ êîí­íè­öà, íà êðû­ëüÿõ æå ïîñòàâ­ëå­íû è ñëî­íû. (3) Êîí­ñóë, çàìå­òèâ, ÷òî åãî êîí­íè­öà, ïîíåñ­øà­ÿ­ñÿ âðàñ­ñûï­íóþ âñëåä çà íóìè­äèé­öà­ìè, ñëèø­êîì íåîñòî­ðîæ­íî çàøëà âïå­ðåä è âñòðå­òè­ëà íåîæè­äàí­íîå ñîïðî­òèâ­ëå­íèå, îòî­çâàë åå îáðàò­íî, äàâ çíàê ê îòñòóï­ëå­íèþ, è ðàñ­ñòà­âèë ïî êðû­ëüÿì, âçÿâ â öåíòð ïåõîòó. (4) Ðèì­ëÿí áûëî âîñåì­íà­äöàòü òûñÿ÷, ñîþç­íè­êîâ è ëàòè­íîâ äâà­äöàòü òûñÿ÷; ê íèì ñëå­äó­åò ïðè­áà­âèòü âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû öåíî­ìà­íîâ194, åäèí­ñò­âåí­íî­ãî ãàëëü­ñêî­ãî ïëå­ìå­íè, ñîõðà­íèâ­øå­ãî âåð­íîñòü ðèì­ëÿ­íàì. Òàêî­âû áûëè ñèëû ñðà­çèâ­øèõ­ñÿ.

(5) Íà÷à­ëè ñðà­æå­íèå áàëå­àð­öû. Âñòðå­òèâ, îäíà­êî, ñèëü­íûé îòïîð ñî ñòî­ðî­íû ëåãè­î­íîâ, ëåã­êàÿ ïåõîòà ïîñïåø­íî ðàçäå­ëè­ëàñü è áûëà ðàç­âåäå­íà ïî êðû­ëüÿì. (6) Âñëåä­ñò­âèå ýòî­ãî åå äâè­æå­íèÿ ïîëî­æå­íèå ðèì­ñêîé êîí­íè­öû ñðà­çó ñòà­ëî î÷åíü çàòðóä­íè­òåëü­íûì. È áåç òîãî óæå òðóä­íî áûëî äåð­æàòü­ñÿ ÷åòû­ðåì òûñÿ­÷àì âñàä­íè­êîâ ïðî­òèâ äåñÿ­òè òûñÿ÷, ëþäÿì óñòàâ­øèì ïðî­òèâ ëþäåé, áîëü­øåþ ÷àñòüþ åùå ñâå­æèõ, à òóò åùå áàëå­àð­öû çàñû­ïà­ëè èõ ãðà­äîì äðî­òè­êîâ. (7)  äîâåð­øå­íèå âñå­ãî ñëî­íû, øåñò­âî­âàâ­øèå íà êðà­ÿõ âïå­ðå­äè êîí­íè­öû, íàâî­äè­ëè óæàñ íà âîè­íîâ, íî åùå áîëåå ïóãà­ëè ëîøà­äåé, ïðè­òîì íå òîëü­êî ñâî­èì âèäîì, íî è íåïðè­âû÷­íûì çàïà­õîì. È âîò ïîëå íà øèðî­êîì ïðî­ñòðàí­ñòâå ïîêðû­ëîñü áåã­ëå­öà­ìè. (8) Ðèì­ñêàÿ ïåõîòà äðà­ëàñü íå ìåíåå õðàá­ðî, ÷åì êàð­ôà­ãåí­ñêàÿ, íî áûëà çíà­÷è­òåëü­íî ñëà­áåå. Ïóíè­åö, íåçà­äîë­ãî äî áèò­âû îòäû­õàâ­øèé, âñòó­ïèë â áîé ñî ñâå­æè­ìè åùå ñèëà­ìè; ðèì­ëÿ­íàì, íàïðî­òèâ, ãîëîä­íûì, óñòàâ­øèì, ñ îêî­÷å­íåâ­øè­ìè îò ìîðî­çà ÷ëå­íà­ìè, âñÿ­êîå äâè­æå­íèå ñòî­è­ëî òðóäà. Âñå æå îíè âçÿ­ëè áû îäíîé õðàá­ðî­ñòüþ, åñëè áû ïðî­òèâ íèõ ñòî­ÿ­ëà òîëü­êî ïåõîòà; (9) íî çäåñü áàëå­àð­öû, ïðî­ãíàâ êîí­íè­öó, ìåòà­ëè ñâîè äðî­òè­êè èì âî ôëàí­ãè, òóò ñëî­íû íàïè­ðà­ëè óæå íà ñàìóþ ñðå­äè­íó ïåðå­ä­íå­ãî ñòðîÿ, à òàì âäðóã Ìàãîí ñ íóìè­äèé­öà­ìè, ìèìî çàñà­äû êîòî­ðûõ ïåõîòà ïðî­íåñ­ëàñü, íè÷å­ãî íå ïîäî­çðå­âàÿ, ïîÿâèë­ñÿ â òûëó è ïðè­âåë çàä­íèé ðÿä â íåîïè­ñó­å­ìîå çàìå­øà­òåëü­ñòâî. (10) È âñå-òàêè ñðå­äè âñåõ ýòèõ áåä­ñò­âèé, îêðó­æàâ­øèõ åå ñî âñåõ ñòî­ðîí, ïåõîòà êðåï­êî äåð­æà­ëàñü íåêî­òî­ðîå âðå­ìÿ; íàè­áî­ëåå óñïåø­íî îòðà­çè­ëà îíà âîïðå­êè âñå­îá­ùå­ìó îæè­äà­íèþ íàòèñê ñëî­íîâ. (11) Ëåã­êèå ïåõî­òèí­öû, îñî­áî äëÿ ýòî­ãî îòðÿ­æåí­íûå, çàáðî­ñà­ëè èõ äðî­òè­êà­ìè è îáðà­òè­ëè â áåã­ñòâî, à çàòåì, ïðå­ñëå­äóÿ áåãó­ùèõ, êîëî­ëè ïîä õâîñò, ãäå ó íèõ êîæà òîíü­øå è ðàíèòü èõ ïîýòî­ìó ëåã­÷å.

55. Han­ni­ba­lis in­te­rim mi­les ig­ni­bus an­te ten­to­ria fac­tis oleo­que per ma­ni­pu­los, ut mol­li­rent ar­tus, mis­so et ci­bo per oti­um cap­to, ubi transgres­sos flu­men hos­tes nun­tia­tum est, ala­cer ani­mis cor­po­ri­bus­que ar­ma ca­pit at­que in aciem pro­ce­dit. [2] Ba­lia­res lo­cat an­te sig­na, le­vem ar­ma­tu­ram, oc­to fer­me mi­lia ho­mi­num, dein gra­vio­rem ar­mis pe­di­tem, quod vi­rium quod ro­bo­ris erat; in cor­ni­bus cir­cum­fu­dit de­cem mi­lia equi­tum et ab cor­ni­bus in ut­ram­que par­tem di­vi­sos ele­phan­tos sta­tuit. [3] Con­sul ef­fu­se se­quen­tes equi­tes, cum ab re­sis­ten­ti­bus su­bi­to Nu­mi­dis in­cau­ti ex­ci­pe­ren­tur, sig­no re­cep­tui da­to re­vo­ca­tos cir­cum­de­dit pe­di­ti­bus. [4] Duo­de­vi­gin­ti mi­lia Ro­ma­na erant, so­cium no­mi­nis La­ti­ni vi­gin­ti, auxi­lia prae­te­rea Ce­no­ma­no­rum; ea so­la in fi­de man­se­rat Gal­li­ca gens. Iis co­piis con­cur­sum est.

[5] Proe­lium a Ba­lia­ri­bus or­tum est; qui­bus cum maio­re ro­bo­re le­gio­nes ob­sis­te­rent, di­duc­ta pro­pe­re in cor­nua le­vis ar­ma­tu­ra est, quae res ef­fe­cit ut equi­ta­tus Ro­ma­nus ex­templo ur­ge­re­tur; [6] nam cum vix iam per se re­sis­te­rent de­cem mi­li­bus equi­tum quat­tuor mi­lia et fes­si in­teg­ris ple­ris­que, ob­ru­ti sunt in­su­per ve­lut nu­be iacu­lo­rum a Ba­lia­ri­bus co­niec­ta. [7] Ad hoc ele­phan­ti emi­nen­tes ab extre­mis cor­ni­bus, equis ma­xi­me non vi­su mo­do, sed odo­re in­so­li­to ter­ri­tis, fu­gam la­te fa­cie­bant. [8] Pe­destris pug­na par ani­mis ma­gis quam vi­ri­bus erat, quas re­cen­tes Poe­nus pau­lo an­te cu­ra­tis cor­po­ri­bus in proe­lium at­tu­le­rat; contra ieiu­na fes­sa­que cor­po­ra Ro­ma­nis et ri­gen­tia ge­lu tor­pe­bant. Res­ti­tis­sent ta­men ani­mis, si cum pe­di­te so­lum fo­ret pug­na­tum; [9] sed et Ba­lia­res pul­so equi­te iacu­la­ban­tur in la­te­ra et ele­phan­ti iam in me­diam pe­di­tum aciem se­se tu­le­rant et Ma­go Nu­mi­dae­que, si­mul la­teb­ras eorum impro­vi­da prae­ter­la­ta acies est, exor­ti ab ter­go in­gen­tem tu­mul­tum ac ter­ro­rem fe­ce­re. [10] Ta­men in tot cir­cumstan­ti­bus ma­lis man­sit ali­quam­diu im­mo­ta acies, ma­xi­me prae­ter spem om­nium ad­ver­sus ele­phan­tos. [11] Eos ve­li­tes ad id ip­sum lo­ca­ti ve­ru­tis co­niec­tis et aver­te­re et in­se­cu­ti aver­sos sub cau­dis, qua ma­xi­me mol­li cu­te vol­ne­ra ac­ci­piunt, fo­die­bant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 193Ñì. âûøå: ïðè­ìå÷. 76.
  • 194Öåíî­ìà­íû æèëè ê ñåâå­ðî-âîñòî­êó îò Ïàäà. Èõ ãëàâ­íûì ãîðî­äîì áûëà Áðèê­ñèÿ (íûíå Áðå­øèÿ). Ñì. òàê­æå: Ñòðà­áîí, V, 213.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364002156 1364002157 1364002158