Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
2. (1) Ïîêà êîíñóë26 â Ðèìå óìèëîñòèâëÿë áîãîâ è çàíÿò áûë íàáîðîì ñîëäàò, Ãàííèáàë ñíÿëñÿ ñ çèìíèõ ëàãåðåé, òàê êàê äî íåãî äîøåë ñëóõ, ÷òî êîíñóë Ôëàìèíèé óæå ïðèáûë â Àððåòèé27. (2) Òóäà âåëè äâå äîðîãè: îäíà äàëüíÿÿ, íî áîëåå ëåãêàÿ, è äðóãàÿ, áëèæàéøàÿ, ÷åðåç áîëîòà, çàòîïëåííûå Àðíî, ðàçëèâøèìñÿ áîëåå îáû÷íîãî. Ãàííèáàë ïîøåë ÷åðåç áîëîòà; (3) èñïàíöåâ, àôðèêàíöåâ è âåñü öâåò ñâîåãî ñòàðîãî âîéñêà îí îòïðàâèë âïåðåä âìåñòå ñ îáîçîì, ÷òîáû, åñëè ïðèäåòñÿ ãäå îñòàíîâèòüñÿ, ó íèõ ïîä ðóêîé áûëî âñå íåîáõîäèìîå; çà íèìè — â ñåðåäèíå îòðÿäà — øëè ãàëëû, à çàìûêàëè åãî âñàäíèêè. (4) Ìàãîí ñ ëåãêîâîîðóæåííûìè íóìèäèéöàìè28 äîëæåí áûë çàñòàâëÿòü ñîëäàò äåðæàòü ñòðîé — îñîáåííî ãàëëîâ (ýòîò íàðîä íå óìååò ïåðåíîñèòü òÿãîò äàëüíåãî ïóòè), åñëè îíè ñòàíóò ðàçáðåäàòüñÿ èëè íå çàõîòÿò èäòè äàëüøå. (5) Ïåðåäîâûå îòðÿäû øëè çà ïðîâîäíèêàìè, ïðåîäîëåâàÿ ãëóáîêèå ìåñòà ðåêè, âîäîâîðîòû, òðÿñèíû, ñîëäàò çàñàñûâàëî òèíîé, íî îíè âûáèðàëèñü è íå îòñòàâàëè îò çíàìåí. (6) Ãàëëû, íåñïîñîáíûå íè óäåðæàòüñÿ íà íîãàõ, ïîñêîëüçíóâøèñü, íè âûáðàòüñÿ èç âîäîâîðîòà, ñîâñåì ïàëè äóõîì: (7) îäíè åäâà òàùèëèñü îò óñòàëîñòè; äðóãèå, îò÷àÿâøèñü è îáåññèëåâ, ñ.62 âàëèëèñü ñ íîã è óìèðàëè ñðåäè òðóïîâ âüþ÷íûõ æèâîòíûõ. Ñèëüíåå âñåãî ñòðàäàëè îíè îò îòñóòñòâèÿ ñíà, êîòîðîå òåðïåëè ÷åòûðå äíÿ è òðè íî÷è. (8) Ïîâñþäó âîäà, íèãäå íå íàéäåøü ñóõîãî ìåñòà, íå ðàñòÿíåøüñÿ íà çåìëå, ÷òîáû íåìíîãî ñîñíóòü. Óñòàëûå ëþäè íåíàäîëãî ëîæèëèñü íà ãðóäû ïîêëàæè, òîð÷àâøèå èç âîäû, (9) èëè íà òðóïû âüþ÷íûõ æèâîòíûõ, ïîâñþäó âàëÿâøèåñÿ íà ïóòè. (10) Ó Ãàííèáàëà ñ ñàìîé âåñíû ñ åå íåïîñòîÿííîé, òî æàðêîé, òî õîëîäíîé ïîãîäîé, áîëåëè ãëàçà; îí åõàë íà åäèíñòâåííîì óöåëåâøåì ñëîíå29, âîçâûøàâøåìñÿ íàä âîäîé; (11) ãîëîâà ó ïîëêîâîäöà áûëà òÿæåëà îò áîäðñòâîâàíèÿ, íî÷íîé ñûðîñòè è áîëîòíîãî âîçäóõà. Ëå÷èòüñÿ íå áûëî íè ìåñòà, íè âðåìåíè, è îí îñëåï íà îäèí ãëàç30. |
2. Dum consul placandis Romae dis habendoque dilectu dat operam, Hannibal profectus ex hibernis, quia iam Flaminium consulem Arretium pervenisse fama erat, [2] cum aliud longius ceterum commodius ostenderetur iter, propiorem viam per paludes petit, qua fluvius Arnus per eos dies solito magis inundaverat. [3] Hispanos et Afros et omne veterani robur exercitus admixtis ipsorum impedimentis, necubi consistere coactis necessaria ad usus deessent, primos ire iussit, sequi Gallos, ut id agminis medium esset, novissimos ire equites, [4] Magonem inde cum expeditis Numidis cogere agmen, maxime Gallos, si taedio laboris longaeque viae, ut est mollis ad talia gens, dilaberentur aut subsisterent, cohibentem. [5] Primi, qua modo praeirent duces, per praealtas fluvii ac profundas voragines, hausti paene limo immergentesque se, tamen signa sequebantur. [6] Galli neque sustinere se prolapsi neque adsurgere ex voraginibus poterant neque aut corpora animis aut animos spe sustinebant; [7] alii fessa aegre trahentes membra, alii, ubi semel victis taedio animis procubuissent, inter iumenta et ipsa iacentia passim morientes; maximeque omnium vigiliae conficiebant per quadriduum iam et tres noctes toleratae. [8] Cum omnia obtinentibus aquis nihil ubi in sicco fessa sternerent corpora inveniri posset, cumulatis in aqua sarcinis insuper incumbebant, [9] aut iumentorum itinere toto prostratorum passim acervi, tantum quod exstaret aqua quaerentibus ad quietem parvi temporis, necessarium cubile dabant. [10] Ipse Hannibal, aeger oculis ex verna primum intemperie variante calores frigoraque, elephanto qui unus superfuerat quo altius ab aqua exstaret vectus, [11] vigiliis tamen et nocturno umore palustrique caelo gravante caput, et quia medendi nec locus nec tempus erat, altero oculo capitur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß