Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 7

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

7. (1) Ïîñëû ïðè­øëè ê Ãàí­íè­áà­ëó è çàêëþ­÷è­ëè ñ íèì ìèð íà òàêèõ óñëî­âè­ÿõ: êàì­ïàí­ñêèé ãðàæ­äà­íèí íå ïîä­âëà­ñòåí êàð­ôà­ãåí­ñêî­ìó âîå­íà­÷àëü­íè­êó èëè äîëæ­íîñò­íî­ìó ëèöó; êàì­ïàí­ñêèé ãðàæ­äà­íèí ïîñòó­ïà­åò â âîé­ñêî è íåñåò òå èëè èíûå îáÿ­çàí­íî­ñòè òîëü­êî äîá­ðî­âîëü­íî; Êàïóÿ ñîõðà­íÿ­åò ñâî­èõ äîëæ­íîñò­íûõ ëèö è ñâîè çàêî­íû; (2) ïóñòü Ïóíè­åö îòäàñò òðè­ñòà ïëåí­íûõ ðèì­ëÿí êàì­ïàí­öàì: îíè ñàìè âûáå­ðóò, êîãî íàäî, è îáìå­íÿ­þò èõ íà êàì­ïàí­ñêèõ âñàä­íè­êîâ, êîòî­ðûå íåñóò âîåí­íóþ ñëóæ­áó â Ñèöè­ëèè. (3) Òàêî­âû áûëè óñëî­âèÿ äîãî­âî­ðà. À âäî­áà­âîê ê óñëîâ­ëåí­íî­ìó êàì­ïàí­öû ñîâåð­øè­ëè è ïðå­ñòóï­ëå­íèå: ïðå­ôåê­òîâ ñîþç­íûõ âîéñê, êàê è âñåõ ðèì­ñêèõ ãðàæ­äàí — îäíè áûëè çàíÿ­òû âîåí­íîé ñëóæ­áîé, äðó­ãèå ÷àñò­íû­ìè äåëà­ìè, — ÷åðíü çàõâà­òè­ëà è áóä­òî áû äëÿ îõðà­íû çàïåð­ëà â áàíå, ãäå îò æàðû è ïàðà íå÷åì áûëî äûøàòü; âñå îíè óìåð­ëè ìó÷è­òåëü­íîé ñìåð­òüþ. (4) Íå äîïó­ñòèòü ýòî­ãî è ïîìå­øàòü ïåðå­ãî­âî­ðàì ñ Ãàí­íè­áà­ëîì âñÿ­÷å­ñêè ñòà­ðàë­ñÿ Äåöèé Ìàãèé, ÷åëî­âåê, êîòî­ðûé íå ñòàë ñàìûì âëè­ÿ­òåëü­íûì â ãîðî­äå ëèøü ïîòî­ìó, ÷òî åãî ñîãðàæ­äàíå ïîòå­ðÿ­ëè ðàçóì. (5) Óñëû­øàâ, ÷òî Ãàí­íè­áàë ïîñû­ëà­åò â Êàïóþ ãàð­íè­çîí, Ìàãèé, óïî­ìÿ­íóâ äëÿ ïðè­ìå­ðà î íàä­ìåí­íîì ãîñ­ïîä­ñòâå Ïèð­ðà è æàë­êîì ðàá­ñòâå òàðåí­òèí­öåâ25, ñíà­÷à­ëà âî âñå­óñëû­øà­íèå çàÿâèë, ÷òî íå íàäî âïóñ­êàòü ãàð­íè­çîí, (6) à ïîòîì, êîãäà ãàð­íè­çîí óæ âïó­ñòè­ëè, ñîâå­òî­âàë ëèáî âûãíàòü åãî, ëèáî, èñêó­ïàÿ ìóæå­ñò­âåí­íûì è äîñòî­ïà­ìÿò­íûì äåëîì ñâîå ïðå­ñòóï­íîå îòïà­äå­íèå îò ñòà­ðåé­øèõ, êðîâ­íî áëèç­êèõ ñîþç­íè­êîâ, ïåðå­áèòü ïóíèé­ñêèé ãàð­íè­çîí è âåð­íóòü­ñÿ ê ðèì­ëÿ­íàì. (7) Ãîâî­ðè­ëîñü ýòî íå òàé­êîì, è îáî âñåì äîíåñ­ëè Ãàí­íè­áà­ëó; îí ïîñëàë ëþäåé çâàòü Ìàãèÿ ê ñåáå â ëàãåðü; òîò îòâå­òèë ðåç­êèì îòêà­çîì: Ãàí­íè­áàë íå èìå­åò ïðà­âà ïðè­êà­çû­âàòü êàì­ïàí­ñêî­ìó ãðàæ­äà­íè­íó. Ïóíè­åö, âçâîë­íî­âàí­íûé è ðàç­ãíå­âàí­íûé, âåëåë áûëî ñõâà­òèòü Ìàãèÿ è ïðè­âå­ñòè åãî â îêî­âàõ, (8) íî ïîáî­ÿë­ñÿ, êàê áû ýòî íàñè­ëèå íå ïîâëåê­ëî çà ñîáîé âîë­íå­íèé è íå÷à­ÿí­íî­ãî ìÿòå­æà. Îí îòïðà­âèë ê Ìàðèþ Áëîñ­ñèþ, êàì­ïàí­ñêî­ìó ïðå­òî­ðó26, ãîí­öà ñ èçâå­ñòè­åì, ÷òî çàâ­òðà îí áóäåò â Êàïóå, à ñàì âûåõàë ñ ìàëîé îõðà­íîé èç ëàãå­ðÿ. (9) Ìàðèé ñîçâàë íàðîä è ðàñ­ïî­ðÿäèë­ñÿ: âñåì ñ æåíà­ìè è äåòüìè òîë­ïîé âûé­òè íàâñòðå­÷ó Ãàí­íè­áà­ëó. Ïîâè­íî­âà­ëèñü íå òîëü­êî îõîò­íî, íî ñ ðàäî­ñòüþ: ê Ãàí­íè­áà­ëó áëà­ãî­âî­ëè­ëè è âñå ñòðå­ìè­ëèñü óâèäåòü ïîë­êî­âî­ä­öà, ïðî­ñëàâ­ëåí­íî­ãî ñòîëü­êè­ìè ïîáåäà­ìè. (10) Äåöèé Ìàãèé âñòðå­÷àòü íå âûøåë, íî è íå îñòàë­ñÿ äîìà — ïóñòü íå ñ.113 äóìà­þò, áóä­òî îí áîèò­ñÿ, ñîçíà­âàÿ, ÷òî íåïðàâ; îí ñïî­êîé­íî ïðî­ãó­ëè­âàë­ñÿ ïî ôîðó­ìó ñî ñâî­èì ñûíîì è íåìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íû­ìè êëè­åí­òà­ìè, à âåñü ãîðîä ëîìàë ãîëî­âó, êàê åìó ïðè­íÿòü Ïóíèé­öà. (11) Ãàí­íè­áàë, âîé­äÿ â ãîðîä, ïîòðå­áî­âàë íåìåä­ëåí­íî ñîçâàòü ñåíàò, íî èìå­íè­òåé­øèå êàì­ïàí­öû óïðî­ñè­ëè åãî íå çàíè­ìàòü­ñÿ â ýòîò äåíü ñåðü­åç­íû­ìè äåëà­ìè, à ðàäîñò­íî è ñïî­êîé­íî îòïðàçä­íî­âàòü ñâîå ïðè­áû­òèå. (12) Ãàí­íè­áàë áûë ïî ïðè­ðî­äå âñïûëü­÷èâ, íî, íå æåëàÿ ñðà­çó îòâå­÷àòü îòêà­çîì, ïîòðà­òèë íåìà­ëóþ ÷àñòü äíÿ íà îñìîòð ãîðî­äà.

7. Le­ga­ti ad Han­ni­ba­lem ve­ne­runt pa­cem­que cum eo his con­di­cio­ni­bus fe­ce­runt, ne quis im­pe­ra­tor ma­gistra­tus­ve Poe­no­rum ius ul­lum in ci­vem Cam­pa­num ha­be­ret, ne­ve ci­vis Cam­pa­nus in­vi­tus mi­li­ta­ret mu­nus­ve fa­ce­ret; [2] ut suae le­ges, sui ma­gistra­tus Ca­puae es­sent; ut tre­cen­tos ex Ro­ma­nis cap­ti­vis Poe­nus da­ret Cam­pa­nis, quos ip­si ele­gis­sent, cum qui­bus equi­tum Cam­pa­no­rum, qui in Si­ci­lia sti­pen­dia fa­ce­rent, per­mu­ta­tio fie­ret. [3] Haec pac­ta; il­la in­su­per quam quae pac­ta erant fa­ci­no­ra Cam­pa­ni edi­de­runt: nam prae­fec­tos so­cium ci­vis­que Ro­ma­nos alios, par­tim ali­quo mi­li­tiae mu­ne­re oc­cu­pa­tos, par­tim pri­va­tis ne­go­tiis inpli­ci­tos, plebs re­pen­te om­nis conpre­hen­sos ve­lut cus­to­diae cau­sa bal­neis inclu­di ius­sit, ubi fer­vo­re at­que aes­tu ani­ma in­terclu­sa foe­dum in mo­dum exspi­ra­rent.

[4] Ea ne fie­rent neu le­ga­tio mit­te­re­tur ad Poe­num, sum­ma ope De­cius Ma­gius, vir cui ad sum­mam auc­to­ri­ta­tem ni­hil prae­ter sa­nam ci­vium men­tem de­fuit, res­ti­te­rat. [5] Ut ve­ro prae­si­dium mit­ti ab Han­ni­ba­le audi­vit, Pyrrhi su­per­bam do­mi­na­tio­nem mi­se­ra­bi­lem­que Ta­ren­ti­no­rum ser­vi­tu­tem exempla re­fe­rens, pri­mo ne re­ci­pe­re­tur prae­si­dium pa­lam vo­ci­fe­ra­tus est, [6] dein­de ut re­cep­tum aut eice­re­tur aut, si ma­lum fa­ci­nus quod a ve­tus­tis­si­mis so­ciis con­san­gui­neis­que de­fe­cis­sent for­ti ac me­mo­ra­bi­li fa­ci­no­re pur­ga­re vel­lent, ut in­ter­fec­to Pu­ni­co prae­si­dio res­ti­tue­rent Ro­ma­nis se. [7] Haec — nec enim oc­cul­ta age­ban­tur — cum re­la­ta Han­ni­ba­li es­sent, pri­mo mi­sit qui vo­ca­rent Ma­gium ad se­se in castra; dein­de, cum is fe­ro­ci­ter ne­gas­set se itu­rum, nec enim Han­ni­ba­li ius es­se in ci­vem Cam­pa­num, con­ci­ta­tus ira Poe­nus conpre­hen­di ho­mi­nem vinctum­que adtra­hi ad se­se ius­sit. [8] Ve­ri­tus dein­de ne quid in­ter vim tu­mul­tus at­que ex con­ci­ta­tio­ne ani­mo­rum in­con­sul­ti cer­ta­mi­nis ore­re­tur, ip­se prae­mis­so nun­tio ad Ma­rium Blos­sium, prae­to­rem Cam­pa­num, pos­te­ro die se Ca­puae fu­tu­rum, pro­fi­cis­ci­tur e castris cum mo­di­co prae­si­dio. [9] Ma­rius con­tio­ne ad­vo­ca­ta edi­cit ut fre­quen­tes cum co­niu­gi­bus ac li­be­ris ob­viam irent Han­ni­ba­li. Ab uni­ver­sis id non oboe­dien­ter mo­do sed eni­xe, fa­vo­re etiam vol­gi et stu­dio vi­sen­di tot iam vic­to­riis cla­rum im­pe­ra­to­rem, fac­tum est. [10] De­cius Ma­gius nec ob­viam eg­res­sus est nec, quo ti­mo­rem ali­quem ex conscien­tia sig­ni­fi­ca­re pos­set, pri­va­tim se te­nuit; in fo­ro cum fi­lio clien­ti­bus­que pau­cis otio­se inam­bu­la­vit tre­pi­dan­te to­ta ci­vi­ta­te ad ex­ci­pien­dum Poe­num vi­sen­dum­que. [11] Han­ni­bal ingres­sus ur­bem se­na­tum ex­templo pos­tu­lat, pre­can­ti­bus­que in­de pri­mo­ri­bus Cam­pa­no­rum ne quid eo die se­riae rei ge­re­ret diem­que ut ip­se ad­ven­tu suo fes­tum lae­tus ac li­bens ce­leb­ra­ret, [12] quam­quam prae­ceps in­ge­nio in iram erat, ta­men, ne quid in prin­ci­pio ne­ga­ret, vi­sen­da ur­be mag­nam par­tem diei con­sumpsit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 25Ðå÷ü èäåò î òàðåí­òèí­öàõ, ïðè­çâàâ­øèõ â 280 ã. â ñâîé ãîðîä ýïèð­ñêî­ãî öàðÿ Ïèð­ðà ñ åãî âîé­ñêîì. Ñì.: ïðè­ìå÷. 42 ê êí. XXI; ñð.: Ïëó­òàðõ. Ïèðð 16.
  • 26Áëîñ­ñèè — çíàò­íàÿ êàì­ïàí­ñêàÿ ôàìè­ëèÿ. Ñð.: XXVII, 3, 4; Öèöå­ðîí. Âòî­ðàÿ ðå÷ü î çåìåëü­íîì çàêîíå, 93 è äð.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364002308 1364002309 1364002310