История Рима от основания города

Книга XXV, гл. 14

14. Vin­cit ta­men om­nia per­ti­nax vir­tus, et ali­quot si­mul par­ti­bus ad val­lum ac fos­sas per­ven­tum est, sed cum mul­tis vul­ne­ri­bus ac mi­li­tum per­ni­cie. [2] Ita­que con­vo­ca­tis le­ga­tis tri­bu­nis­que mi­li­tum con­sul ab­sis­ten­dum te­me­ra­rio in­cep­to ait; tu­tius si­bi vi­de­ri re­du­ci eo die exer­ci­tum Be­ne­ven­tum, dein pos­te­ro castra castris hos­tium iun­gi, ne exi­re in­de Cam­pa­ni ne­ve Han­no reg­re­di pos­set; [3] id quo fa­ci­lius ob­ti­nea­tur, col­le­gam quo­que et exer­ci­tum eius se ac­ci­tu­rum to­tum­que eo ver­su­ros bel­lum. Haec con­si­lia du­cis, cum iam re­cep­tui ca­ne­ret, cla­mor mi­li­tum as­per­nan­tium tam seg­ne im­pe­rium di­sie­cit. [4] Pro­xi­ma for­te hos­ti erat co­hors Pae­lig­na, cui­us prae­fec­tus Vi­bius Ac­caus ar­rep­tum ve­xil­lum trans val­lum hos­tium traie­cit. [5] Exec­ra­tus in­de se­que et co­hor­tem, si eius ve­xil­li hos­tes po­ti­ti es­sent, prin­ceps ip­se per fos­sam val­lum­que in castra in­ru­pit. [6] Iam­que intra val­lum Pae­lig­ni pug­na­bant, cum al­te­ra par­te, Va­le­rio Flac­co tri­bu­no mi­li­tum ter­tiae le­gio­nis exprob­ran­te Ro­ma­nis ig­na­viam, qui so­ciis cap­to­rum castro­rum con­ce­de­rent de­cus, [7] T. Pe­da­nius prin­ceps pri­mus cen­tu­rio, cum sig­ni­fe­ro sig­num ade­mis­set, «Iam hoc sig­num et hic cen­tu­rio» in­quit «intra val­lum hos­tium erit: se­quan­tur qui ca­pi sig­num ab hos­te pro­hi­bi­tu­ri sunt». Ma­ni­pu­la­res sui pri­mum transcen­den­tem fos­sam, dein le­gio to­ta se­cu­ta est. [8] Iam et con­sul, ad conspec­tum transgre­dien­tium val­lum mu­ta­to con­si­lio, ab re­vo­can­do ad in­ci­tan­dos hor­tan­dos­que ver­sus mi­li­tes, os­ten­de­re in quan­to discri­mi­ne ac pe­ri­cu­lo for­tis­si­ma co­hors so­cio­rum et ci­vium le­gio es­set. [9] Ita­que pro se quis­que om­nes per aequa at­que ini­qua lo­ca, cum un­di­que te­la co­ni­ce­ren­tur ar­ma­que et cor­po­ra hos­tes obi­ce­rent, per­va­dunt in­rum­puntque; mul­ti vol­ne­ra­ti etiam quos vi­res et san­guis de­se­re­ret, ut intra val­lum hos­tium ca­de­rent ni­te­ban­tur. [10] Cap­ta ita­que mo­men­to tem­po­ris ve­lut in pla­no si­ta nec per­mu­ni­ta castra. Cae­des in­de, non iam pug­na erat om­ni­bus intra val­lum per­mix­tis.

[11] Sup­ra sex mi­lia hos­tium oc­ci­sa, sup­ra sep­tem mi­lia ca­pi­tum cum fru­men­ta­to­ri­bus Cam­pa­nis om­ni­que pla­ustro­rum et iumen­to­rum ap­pa­ra­tu cap­ta; et alia in­gens prae­da fuit quam Han­no, po­pu­la­bun­dus pas­sim cum is­set, ex so­cio­rum po­pu­li Ro­ma­ni ag­ris tra­xe­rat. [12] In­de de­le­tis hos­tium castris Be­ne­ven­tum re­di­tum, prae­dam­que ibi am­bo con­su­les — nam et Ap. Clau­dius eo post pau­cos dies ve­nit — ven­di­de­runt di­vi­se­runtque. [13] Et do­na­ti quo­rum ope­ra castra hos­tium cap­ta erant, an­te alios Ac­caus Pae­lig­nus et T. Pe­da­nius, prin­ceps ter­tiae le­gio­nis. [14] Han­no ab Co­mi­nio Oc­ri­to, quo nun­tia­ta castro­rum cla­des est, cum pau­cis fru­men­ta­to­ri­bus quos for­te se­cum ha­bue­rat fu­gae ma­gis quam iti­ne­ris mo­do in Brut­tios re­diit.