Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
17. (1) Íåêîòîðûå íàñòàèâàþò, ÷òî Ãðàêõ áûë óáèò â çåìëå áåíåâåíòàíöåâ îêîëî ðåêè Êàëîð. Îí âûøåë èç ëàãåðÿ ñ ëèêòîðàìè è òðåìÿ ðàáàìè è íàïðàâèëñÿ ê ðåêå âûêóïàòüñÿ; â ïðèáðåæíîì ëîçíÿêå ñëó÷àéíî çàñåëè âðàãè; (2) íà Ãðàêõà, ãîëîãî ñ.205 è áåçîðóæíîãî, íàïàëè; îí îòáèâàëñÿ êàìíÿìè, êîòîðûå êàòèëà ðåêà, íî áûë óáèò. (3) Íåêîòîðûå ïèøóò, ÷òî ïî ñîâåòó ãàðóñïèêîâ îí îòîøåë íà ïîëìèëè îò ëàãåðÿ, ÷òîáû íà ìåñòå íåîñêâåðíåííîì ïðèíåñòè æåðòâó è îòâðàòèòü çëûå ïðåäçíàìåíîâàíèÿ, î êîòîðûõ óæå ãîâîðèëîñü75, íî åãî îêðóæèëè äâå òóðìû íóìèäèéöåâ, ñëó÷àéíî òàì çàñåâøèõ. Ïî ïðàâäå ãîâîðÿ, íåèçâåñòíî, ãäå è êàêîé ñìåðòüþ ïîãèá ýòîò ïðîñëàâëåííûé ìóæ. (4) Î ïîãðåáåíèè Ãðàêõà ìîëâà èäåò ðàçíàÿ: îäíè ãîâîðÿò, ÷òî åãî ïîõîðîíèëè â ðèìñêîì ëàãåðå ñâîè, äðóãèå — ÷òî Ãàííèáàë (ýòà âåðñèÿ ðàñïðîñòðàíåííåå). Ïåðåä êàðôàãåíñêèì ëàãåðåì ñëîæèëè êîñòåð, âîîðóæåííîå âîéñêî öåðåìîíèàëüíûì ìàðøåì îáîøëî åãî âîêðóã76; (5) èñïàíöû, ïî èõ îáû÷àþ, øëè â âîèíñêîì òàíöå íà òðè ñ÷åòà, áðÿöàÿ îðóæèåì è äåðãàÿñü òåëîì. Ïîõîðîíû óñòðîèë ñàì Ãàííèáàë — ñî âñåìè ïî÷åñòÿìè è ïîäîáàþùèìè ñëîâàìè. (6) Òàê ïèøóò òå, êòî ñ÷èòàåò, ÷òî ýòî ïðîèçîøëî â Ëóêàíèè. À äðóãèå òàê: Ãðàêõà óáèëè âîçëå ðåêè Êàëîð, (7) âðàãè âçÿëè òîëüêî åãî ãîëîâó è îòíåñëè åå Ãàííèáàëó, êîòîðûé âåëåë Êàðôàëîíó ñåé÷àñ æå îòâåçòè åå â ðèìñêèé ëàãåðü, êâåñòîðó Ãíåþ Êîðíåëèþ. Êîðíåëèé ïîõîðîíèë Ãðàêõà â ëàãåðå, íà ïîõîðîíàõ ïðèñóòñòâîâàëè âñå âîéñêî è æèòåëè Áåíåâåíòà. |
17. Sunt qui in agro Beneventano prope Calorem fluvium contendant a castris cum lictoribus ac tribus servis lavandi causa progressum, [2] cum forte inter salicta innata ripis laterent hostes, nudum atque inermem saxisque quae volvit amnis propugnantem interfectum. [3] Sunt qui haruspicum monitu quingentos passus a castris progressum, uti loco puro ea quae ante dicta prodigia sunt procuraret, ab insidentibus forte locum duabus turmis Numidarum circumventum scribant. Adeo nec locus nec ratio mortis in viro tam claro et insigni constat. [4] Funeris quoque Gracchi varia est fama. Alii in castris Romanis sepultum ab suis, alii ab Hannibale — et ea vulgatior fama est — tradunt in vestibulo Punicorum castrorum rogum extructum esse, [5] armatum exercitum decucurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti adsuetis, ipso Hannibale omni rerum verborumque honore exequias celebrante. [6] Haec tradunt qui in Lucanis rei gestae auctores sunt. Si illis qui ad Calorem fluvium interfectum memorant credere velis, capitis tantum Gracchi hostes potiti sunt; [7] eo delato ad Hannibalem, missus ab eo confestim Carthalo, qui in castra Romana ad Cn. Cornelium quaestorem deferret; is funus imperatoris in castris celebrantibus cum exercitu Beneventanis fecit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß