История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 11

11. Pos­te­ro die transgres­sus Anie­nem Han­ni­bal in aciem om­nis co­pias edu­xit; nec Flac­cus con­su­les­que cer­ta­men det­rec­ta­ve­re. [2] Instruc­tis ut­rim­que exer­ci­ti­bus in eius pug­nae ca­sum in qua urbs Ro­ma vic­to­ri prae­mium es­set, im­ber in­gens gran­di­ne mix­tus ita ut­ram­que aciem tur­ba­vit ut vix ar­mis re­ten­tis in castra se­se re­ce­pe­rint, nul­lius rei mi­no­re quam hos­tium me­tu. [3] Et pos­te­ro die eodem lo­co acies instruc­tas eadem tem­pes­tas di­re­mit; ubi re­ce­pis­sent se in castra, mi­ra se­re­ni­tas cum tran­quil­li­ta­te orie­ba­tur. [4] In re­li­gio­nem ea res apud Poe­nos ver­sa est, audi­ta­que vox Han­ni­ba­lis fer­tur, po­tiun­dae si­bi ur­bis Ro­mae mo­do men­tem non da­ri, mo­do for­tu­nam. [5] Mi­nue­re etiam spem eius duae aliae, par­va mag­na­que, res, mag­na il­la quod, cum ip­se ad moe­nia ur­bis Ro­mae ar­ma­tus se­de­ret, mi­li­tes sub ve­xil­lis in supple­men­tum His­pa­niae pro­fec­tos audiit, [6] par­va autem quod per eos dies eum for­te ag­rum in quo ip­se castra ha­be­ret ve­nis­se ni­hil ob id de­mi­nu­to pre­tio cog­ni­tum ex quo­dam cap­ti­vo est. [7] Id ve­ro adeo su­per­bum at­que in­dig­num vi­sum, eius so­li quod ip­se bel­lo cap­tum pos­si­de­ret ha­be­ret­que in­ven­tum Ro­mae empto­rem, ut ex­templo vo­ca­to prae­co­ne ta­ber­nas ar­gen­ta­rias quae cir­ca fo­rum Ro­ma­num es­sent ius­se­rit ve­ni­re.

[8] His mo­tus ad Tu­tiam flu­vium castra ret­tu­lit, sex mi­lia pas­suum ab ur­be. In­de ad lu­cum Fe­ro­niae per­git ire, templum ea tem­pes­ta­te inclu­tum di­vi­tiis. [9] Ca­pe­na­tes alii­que qui ac­co­lae eius erant pri­mi­tias fru­gum eo do­na­que alia pro co­pia por­tan­tes mul­to auro ar­gen­to­que id exor­na­tum ha­be­bant. Iis om­ni­bus do­nis tum spo­lia­tum templum; aeris acer­vi, cum ru­de­ra mi­li­tes re­li­gio­ne in­duc­ti iace­rent, post pro­fec­tio­nem Han­ni­ba­lis mag­ni in­ven­ti. [10] Hui­us po­pu­la­tio templi haud du­bia in­ter scrip­to­res est. Coe­lius Ro­mam eun­tem ab Ere­to de­ver­tis­se eo Han­ni­ba­lem tra­dit, iter­que eius ab Rea­te Cu­ti­liis­que et ab Ami­ter­no or­di­tur: [11] ex Cam­pa­nia in Sam­nium, in­de in Pae­lig­nos per­ve­nis­se, prae­ter­que op­pi­dum Sul­mo­nem in Mar­ru­ci­nos tran­sis­se, in­de Al­ben­si ag­ro in Mar­sos, hinc Ami­ter­num Fo­ru­los­que vi­cum ve­nis­se. [12] Ne­que ibi er­ror est quod tan­ti du­cis tan­ti­que exer­ci­tus ves­ti­gia intra tam bre­vis aevi me­mo­riam po­tue­rint con­fun­di — is­se enim ea constat; — [13] tan­tum id in­te­rest, ve­ne­rit­ne eo iti­ne­re ad ur­bem an ab ur­be in Cam­pa­niam re­die­rit.