История Рима от основания города

Книга XXVII, гл. 2

2. Mar­cel­lus ni­hil ad­mo­dum tan­ta cla­de ter­ri­tus lit­te­ras Ro­mam ad se­na­tum de du­ce at­que exer­ci­tu ad Her­do­neam amis­so scri­bit: [2] ce­te­rum eun­dem se, qui post Can­nen­sem pug­nam fe­ro­cem vic­to­ria Han­ni­ba­lem con­tu­dis­set, ire ad­ver­sus eum, bre­vem il­li lae­ti­tiam qua ex­sul­tet fac­tu­rum. [3] Et Ro­mae qui­dem cum luc­tus in­gens ex prae­te­ri­to, tum ti­mor in fu­tu­rum erat: [4] con­sul ex Sam­nio in Lu­ca­nos transgres­sus ad Nu­mistro­nem in conspec­tu Han­ni­ba­lis lo­co pla­no, cum Poe­nus col­lem te­ne­ret, po­suit castra. [5] Ad­di­dit et aliam fi­den­tis spe­ciem, quod prior in aciem edu­xit; nec det­rac­ta­vit Han­ni­bal, ut sig­na por­tis ef­fer­ri vi­dit. Ita ta­men aciem instru­xe­runt ut Poe­nus dextrum cor­nu in col­lem eri­ge­ret, Ro­ma­ni si­nistrum ad op­pi­dum adpli­ca­rent. [6] Ab Ro­ma­nis pri­ma le­gio et dextra ala, ab Han­ni­ba­le His­pa­ni mi­li­tes et fun­di­to­res Ba­lia­res, ele­phan­ti quo­que com­mis­so iam cer­ta­mi­ne in proe­lium ac­ti; diu pug­na neut­ro incli­na­ta ste­tit. [7] Ab ho­ra ter­tia cum ad noc­tem pug­nam ex­ten­dis­sent, fes­sae­que pug­nan­do pri­mae acies es­sent, pri­mae le­gio­ni ter­tia, dextrae alae si­nistra su­biit, et apud hos­tis in­teg­ri a fes­sis pug­nam ac­ce­pe­re. [8] No­vum at­que at­rox proe­lium ex iam seg­ni re­pen­te exar­sit, re­cen­ti­bus ani­mis cor­po­ri­bus­que; sed nox in­cer­ta vic­to­ria di­re­mit pug­nan­tis. [9] Pos­te­ro die Ro­ma­ni ab so­le or­to in mul­tum diei ste­te­re in acie; ubi ne­mo hos­tium ad­ver­sus pro­diit, spo­lia per oti­um le­ge­re et con­ges­tos in unum lo­cum cre­ma­ve­re suos. [10] Noc­te in­se­quen­ti Han­ni­bal si­len­tio mo­vit castra et in Apu­liam abiit. Mar­cel­lus, ubi lux fu­gam hos­tium ape­ruit, sau­ciis cum prae­si­dio mo­di­co Nu­mistro­ne re­lic­tis prae­po­si­to­que iis L. Fu­rio Pur­pu­rio­ne tri­bu­no mi­li­tum, ves­ti­giis insti­tit se­qui. Ad Ve­nu­siam adep­tus eum est. [11] Ibi per dies ali­quot, cum ab sta­tio­ni­bus pro­cur­sa­re­tur, mix­ta equi­tum pe­di­tum­que tu­mul­tuo­sa ma­gis proe­lia quam mag­na, et fer­me om­nia Ro­ma­nis se­cun­da fue­re. [12] In­de per Apu­liam duc­ti exer­ci­tus si­ne ul­lo me­mo­ran­do cer­ta­mi­ne, cum Han­ni­bal noc­te sig­na mo­ve­ret, lo­cum in­si­diis quae­rens, Mar­cel­lus ni­si cer­ta lu­ce et explo­ra­to an­te non se­que­re­tur.