Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
41. (1) Ãàííèáàë, ñòÿíóâ îòîâñþäó ñâîå âîéñêî, êîòîðîå íàõîäèëîñü ëèáî â çèìíèõ ëàãåðÿõ, ëèáî ñòîÿëî ãàðíèçîíàìè â Áðóòòèè, ïðèøåë â Ëóêàíèþ ê Ãðóìåíòó193, íàäåÿñü âåðíóòü ãîðîäà, êîòîðûå èç ñòðàõà îòïàëè ê ðèìëÿíàì. (2) Òóäà æå èç Âåíóçèè, ðàçâåäàâ ïóòè, îòïðàâèëñÿ êîíñóë è ðàçáèë ëàãåðü ìèëÿõ â ïîëóòîðà îò âðàãà. (3) Âàë ïóíèéñêîãî ëàãåðÿ ïî÷òè ñîïðèêàñàëñÿ ñî ñòåíàìè Ãðóìåíòà: îòñòîÿë îò íèõ øàãîâ íà ïîëòîðàñòà. (4) Ìåæäó ðèìñêèì è ïóíèéñêèì ëàãåðåì ëåæàëà ðàâíèíà; ñ ëåâîãî êðûëà êàðôàãåíÿí è ñ ïðàâîãî ðèìëÿí ïîäíèìàëèñü ãîëûå õîëìû, íå âíóøàâøèå ïîäîçðåíèÿ íè òåì, íè äðóãèì: ëåñà íà íèõ íå ñ.312 ðîñëî, óäîáíîãî ìåñòà äëÿ çàñàäû íå áûëî. (5) Íà ñåðåäèíå ðàâíèíû ìåæäó ñîëäàòàìè, ïîêèäàâøèìè ñâîè ïîñòû, ïðîèñõîäèëè íåçíà÷èòåëüíûå ñõâàòêè. ßñíî áûëî, ÷òî ðèìëÿíå õîòÿò îäíîãî — íå äàòü âðàãó óéòè; Ãàííèáàë, æåëàÿ îòñþäà âûáðàòüñÿ, âûâåë âñå âîéñêî êàê â ñðàæåíèå. (6) Òîãäà êîíñóë âîñïîëüçîâàëñÿ õèòðîñòüþ â äóõå âðàãà — òåì áîëåå ÷òî ëîâóøêè íà òàêèõ ãîëûõ õîëìàõ áîÿòüñÿ íå ïðèõîäèëîñü, — îí ðàñïîðÿäèëñÿ, ÷òîáû ïÿòü êîãîðò è ïÿòü ìàíèïóëîâ íî÷üþ ïåðåâàëèëè ÷åðåç èõ âåðøèíû è çàñåëè íà ïðîòèâîïîëîæíûõ ñêëîíàõ. Îí ïîñëàë ñ íèìè âîåííîãî òðèáóíà Òèáåðèÿ Êëàâäèÿ Àçåëëà è ïðåôåêòà ñîþçíèêîâ Ïóáëèÿ Êëàâäèÿ, (7) íàçíà÷èâ âðåìÿ, êîãäà èì âûñêî÷èòü èç çàñàäû è êèíóòüñÿ íà âðàãà, (8) à ñàì íà ðàññâåòå âûâåë âñå âîéñêî, ïåõîòó è êîííèöó â áîåâîì ñòðîþ. Âñêîðå è Ãàííèáàë ïîäàë ñèãíàë ê áîþ; â ëàãåðå ïîäíÿëñÿ øóì — ýòî ñîëäàòû ñ êðèêîì ðàñõâàòûâàëè îðóæèå; çàòåì âñàäíèêè è ïåõîòà íàïåðåðûâ êèíóëèñü èç ëàãåðÿ è, ðàññåÿâøèñü ïî ðàâíèíå, óñòðåìèëèñü íà âðàãà. (9) Êîíñóë, óâèäåâ, ÷òî îíè èäóò â áåñïîðÿäêå, ïðèêàçàë Ãàþ Àâðóíêóëåþ, âîåííîìó òðèáóíó òðåòüåãî ëåãèîíà, âûïóñòèòü ëåãèîííóþ êîííèöó è óäàðèòü íà âðàãîâ âñåé ñèëîé. (10) Îíè, ñëîâíî ñêîò, áåñïîðÿäî÷íî ðàçáðåëèñü ïî âñåé ðàâíèíå — ìîæíî ïåðåáèòü èõ è ñìÿòü ðàíüøå, ÷åì îíè ñìîãóò ïîñòðîèòüñÿ. |
41. Hannibal undique contracto exercitu, quem in hibernis aut in praesidiis agri Bruttii habuerat, in Lucanos ad Grumentum venit spe recipiendi oppida quae per metum ad Romanos defecissent. [2] Eodem a Venusia consul Romanus exploratis itineribus contendit, et mille fere et quingentos passus castra ab hoste locat. [3] Grumenti moenibus prope iniunctum videbatur Poenorum vallum; quingenti passus intererant. [4] Castra Punica ac Romana interiacebat campus; colles imminebant nudi sinistro lateri Carthaginiensium, dextro Romanorum, neutris suspecti, quod nihil silvae neque ad insidias latebrarum habebant. [5] In medio campo ab stationibus procursantes certamina haud satis digna dictu serebant. Id modo Romanum quaerere apparebat, ne abire hostem pateretur: Hannibal inde evadere cupiens totis viribus in aciem descendebat. [6] Tum consul ingenio hostis usus, quo minus in tam apertis collibus timeri insidiae poterant, quinque cohortes additis quinque manipulis nocte iugum superare et in aversis collibus considere iubet. [7] Tempus exsurgendi ex insidiis et adgrediendi hostem Ti. Claudium Asellum tribunum militum et P. Claudium praefectum socium edocet, quos cum iis mittebat. [8] Ipse luce prima copias omnes peditum equitumque in aciem eduxit. Paulo post et ab Hannibale signum pugnae propositum est, clamorque in castris ad arma discurrentium est sublatus. Inde eques pedesque certatim portis ruere ac palati per campum properare ad hostes. [9] Quos ubi effusos consul videt, tribuno militum tertiae legionis C. Aurunculeio imperat ut equites legionis quanto maximo impetu possit in hostem emittat: [10] ita pecorum modo incompositos toto passim se campo fudisse ut sterni obterique, priusquam instruantur, possint. |