Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
50. (1)  ñëåäóþùóþ æå íî÷ü ïîñëå áèòâû Íåðîí äâèíóëñÿ îáðàòíî â Àïóëèþ; èäÿ åùå ñêîðåå, ÷åì øåë ñþäà, îí íà øåñòîé äåíü âåðíóëñÿ ê ñâîåìó ëàãåðþ è ê ñòîÿâøåìó ðÿäîì âðàãó. (2) Âñòðå÷àâøèõ åãî íà ïóòè áûëî ìàëî, ïîòîìó ÷òî ãîíöà âïåðåä íå ïîñûëàëè, íî ëþäè íå ïîìíèëè ñåáÿ îò ðàäîñòè. (3) À ÷òî äî òðåâîãè, â êàêîé áûë Ðèì, íå çíàÿ îá èñõîäå ñðàæåíèÿ, è ðàäîñòè ïðè èçâåñòèè î ïîáåäå — ýòîãî íè ðàññêàçàòü, íè îïèñàòü. (4) Ïîñëå òîãî êàê óçíàëè î ïîõîäå êîíñóëà Êëàâäèÿ, ñåíàòîðû, íå ïðîïóñêàÿ íè äíÿ, ñ âîñõîäà è äî çàêàòà, ñèäåëè â êóðèè, à íàðîä òîëïèëñÿ íà ôîðóìå. (5) Ìàòðîíû, êîòîðûå ñàìè ïîìî÷ü íè÷åì íå ìîãëè, îáðàòèëèñü ê ìîëèòâàì è õîäèëè îò õðàìà ê õðàìó, áåñïîêîÿ áîãîâ ìîëåíüÿìè è ïðèíîñÿ îáåòû. (6) È âîò â Ãîðîä, âçâîëíîâàííûé è âñòðåâîæåííûé, äîøëè ñíà÷àëà ñìóòíûå ñëóõè: ãîâîðèëè, ÷òî äâîå âñàäíèêîâ èç Íàðíèè217 ïðèáûëè ïðÿìî ñ ïîëÿ áèòâû â ëàãåðü, çàãîðàæèâàâøèé ïóòü â Óìáðèþ218, ñ èçâåñòèåì î òîì, ÷òî âðàã óíè÷òîæåí. (7) Ñëóøàëè ñ íåäîâåðèåì — èçâåñòèå áûëî î÷åíü âàæíûì è ðàäîñòíûì, òðóäíî áûëî è ïîíÿòü âñþ âàæíîñòü ñëó÷èâøåãîñÿ, è ïîâåðèòü òàêîìó ñ÷àñòüþ; ìåøàëà ñàìà áûñòðîòà èçâåñòèÿ: áèòâà âåäü ïðîèçîøëà äâà äíÿ íàçàä. (8) Çàòåì ïðèøëî ïèñüìî, ïîñëàííîå èç ëàãåðÿ Ëóöèåì Ìàíëèåì Àöèäèíîì, îá ýòèõ âñàäíèêàõ èç Íàðíèè. (9) Ýòî ïèñüìî ïðîíåñëè ÷åðåç ôîðóì, ê òðèáóíàëó ïðåòîðà; îíî çàñòàâèëî ñåíàòîðîâ âûéòè èç êóðèè, ê äâåðÿì êîòîðîé ñáåæàëîñü ñòîëüêî íàðîäà, íà÷àëîñü òàêîå ñìÿòåíèå è ñâàëêà, ÷òî âîéòè â êóðèþ ãîíåö íå ñìîã: åãî òàùèëè, ðàññïðàøèâàëè, êðè÷àëè, ïóñòü ïèñüìî ïðî÷òóò ñíà÷àëà ñ ðîñòð, à ïîòîì óæå â ñåíàòå. (10) Íàêîíåö äîëæíîñòíûå ëèöà óãîìîíèëè òîëïó; ñ ëþäüìè ïîäåëèëèñü ðàäîñòüþ — íàðîä íå ìîã îïîìíèòüñÿ. (11) Ïèñüìî ïðî÷ëè ñíà÷àëà â ñåíàòå, çàòåì â íàðîäíîì ñîáðàíèè; êàæäûé âîñïðèíÿë èçâåñòèå ïî-ñâîåìó: îäíè äîâåð÷èâî è ðàäîñòíî, äðóãèå íå âåðèëè è æäàëè êîíñóëîâ èëè èõ ïîñëîâ. |
50. Nero ea nocte quae secuta est pugnam profectus in Apuliam citatiore quam inde venerat agmine die sexto ad stativa sua atque ad hostem pervenit. [2] Iter eius frequentia minore, quia nemo praecesserat nuntius, laetitia vero tanta vix ut compotes mentium prae gaudio essent celebratum est. [3] Nam Romae neuter animi habitus satis dici enarrarique potest, nec quo incerta expectatione eventus civitas fuerat, nec quo victoriae famam accepit. [4] Numquam per omnis dies, ex quo Claudium consulem profectum fama attulit, ab orto sole ad occidentem aut senator quisquam a curia atque ab magistratibus abscessit aut populus e foro. [5] Matronae, quia nihil in ipsis opis erat, in preces obtestationesque versae, per omnia delubra vagae suppliciis votisque fatigare deos. [6] Tam sollicitae ac suspensae civitati fama incerta primo accidit duos Narnienses equites in castra quae in faucibus Umbriae opposita erant venisse ex proelio nuntiantes caesos hostes. [7] Et primo magis auribus quam animis id acceptum erat, ut maius laetiusque quam quod mente capere aut satis credere possent; et ipsa celeritas fidem impediebat, quod biduo ante pugnatum dicebatur. [8] Litterae deinde ab L. Manlio Acidino missae ex castris adferuntur de Narniensium equitum adventu. [9] Hae litterae per forum ad tribunal praetoris latae senatum curia exciverunt; tantoque certamine ac tumultu populi ad fores curiae concursum est ut adire nuntius non posset, sed traheretur a percunctantibus vociferantibusque ut in rostris prius quam in senatu litterae recitarentur. [10] Tandem summoti et coerciti a magistratibus, dispensarique laetitia inter inpotentes eius animos potuit. [11] In senatu primum, deinde in contione litterae recitatae sunt; et pro cuiusque ingenio aliis iam certum gaudium, aliis nulla ante futura fides erat quam legatos consulumve litteras audissent. |