Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVIII, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

13. (1) Ñöè­ïè­îí, äî êîòî­ðî­ãî äîøëè ñëó­õè îá èõ ìíî­ãî­ëþä­íîì âîé­ñêå, ïîíÿë, ÷òî åãî ðèì­ñêèõ ëåãè­î­íîâ íå õâà­òèò, ÷òîáû óðàâ­íÿòü ñèëû, è åìó íàäî õîòÿ áû äëÿ âèäó âûñòà­âèòü âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû âàð­âà­ðîâ, (2) íå äàâàÿ èì, îäíà­êî, òàêî­ãî ïåðå­âå­ñà, ÷òîáû âîç­ìîæ­íàÿ èõ èçìå­íà (íàïî­äî­áèå òîé, ÷òî â ñâîå âðå­ìÿ ïîãó­áè­ëà åãî îòöà è äÿäþ) ìîã­ëà âîçû­ìåòü ðåøàþ­ùåå çíà­÷å­íèå. (3) Îí îòïðà­âèë Ñèëà­íà ê Êóë­õó, âëà­äåâ­øå­ìó äâà­äöà­òüþ âîñå­ìüþ ãîðî­äà­ìè, çà âñàä­íè­êà­ìè è ïåõî­òèí­öà­ìè, êîòî­ðûõ Êóëõ îáå­ùàë íàáðàòü çèìîé, (4) à ñàì èç Òàððà­êî­íà íàïðà­âèë­ñÿ â Êàñòó­ëîí68, ïî ïóòè ïðè­ñî­åäè­íÿÿ ê âîé­ñêó íåáîëü­øèå âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû ñîþç­íè­êîâ, æèâ­øèõ ïðè äîðî­ãå. (5) Ñèëàí ïðè­âåë â Êàñòó­ëîí òðè òûñÿ­÷è ïåõî­òèí­öåâ è ïÿòü­ñîò âñàä­íè­êîâ. Çàòåì Ñöè­ïè­îí äîøåë äî ãîðî­äà Áåêó­ëû69 ñî âñåì âîé­ñêîì — ïåøèì è êîí­íûì, èç ãðàæ­äàí è ñîþç­íè­êîâ: âñå­ãî ñ ñîðî­êà ïÿòüþ òûñÿ­÷à­ìè ÷åëî­âåê.

(6) Îíè ñòà­âè­ëè ëàãåðü, êîãäà Ìàãîí è Ìàñè­íèñ­ñà íàïà­ëè íà íèõ ñî âñåé ñâî­åé êîí­íè­öåé70 è ñìÿ­ëè áû ðàáîòàâ­øèõ, åñëè áû ñ.333 âñàä­íè­êè, ñïðÿ­òàí­íûå Ñöè­ïè­î­íîì çà õîë­ìîì, î÷åíü äëÿ ýòî­ãî ïðè­ãî­äèâ­øèì­ñÿ, íå íàëå­òå­ëè íåîæè­äàí­íî è íå îòî­ãíà­ëè âðà­ãîâ. (7) Ñàìûå áûñò­ðûå, îêà­çàâ­øè­å­ñÿ îêî­ëî âàëà è áðî­ñèâ­øè­å­ñÿ íà ðàáîòàâ­øèõ, ðàñ­ñå­ÿ­ëèñü, åäâà íà÷à­ëîñü ñðà­æå­íèå. Ñ îñòàëü­íû­ìè, âûñòó­ïèâ­øè­ìè ñî çíà­ìå­íà­ìè ïðà­âèëü­íûì ñòðî­åì, áèò­âà øëà äîë­ãî è ñ ïåðå­ìåí­íûì óñïå­õîì. (8) Ñíà­÷à­ëà ñðà­æà­ëèñü ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå êîãîð­òû ñ ïåðå­äî­âûõ ïîñòîâ, ïîòîì, êîãäà íà ïîìîùü óñòàâ­øèì ïðè­øëè ñîë­äà­òû, îòî­ðâàí­íûå îò ðàáîò, è áîëü­øèì îòðÿäîì ñî ñâå­æè­ìè ñèëà­ìè ðèíó­ëèñü â áîé, êàð­ôà­ãå­íÿíå è íóìè­äèé­öû ñòà­ëè îòñòó­ïàòü; (9) îòõî­äè­ëè ñíà­÷à­ëà ïî òóð­ìàì, íå ñïå­øà, íå áîÿñü, ñîáëþäàÿ ñòðîé, íî, êîãäà ðèì­ëÿíå ñòà­ëè ñèëü­íåå òåñ­íèòü çàä­íèå ðÿäû, îíè, íå â ñèëàõ âûäåð­æàòü ýòîò íàòèñê, êèíó­ëèñü âðàñ­ñûï­íóþ. (10) Ñðà­æå­íèå ýòî çàìåò­íî âîîäó­øå­âè­ëî ðèì­ëÿí, âðàã ïðè­óíûë, íî òåì íå ìåíåå â áëè­æàé­øèå äíè íå ïðå­êðà­ùà­ëèñü ñõâàò­êè ìåæ­äó âñàä­íè­êà­ìè è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè.

13. Sci­pio, cum ad eum fa­ma tan­ti com­pa­ra­ti exer­ci­tus per­la­ta es­set, ne­que Ro­ma­nis le­gio­ni­bus tan­tae se fo­re pa­rem mul­ti­tu­di­ni ra­tus ut non in spe­ciem sal­tem op­po­ne­ren­tur bar­ba­ro­rum auxi­lia, [2] ne­que in iis ta­men tan­tum vi­rium po­nen­dum ut mu­tan­do fi­dem, quae cla­dis cau­sa fuis­set pat­ri pat­ruo­que, mag­num mo­men­tum fa­ce­rent, [3] prae­mis­so Si­la­no ad Cul­cham duo­det­ri­gin­ta op­pi­dis reg­nan­tem, ut equi­tes pe­di­tes­que ab eo quos se per hie­mem conscrip­tu­rum pol­li­ci­tus erat ac­ci­pe­ret, [4] ip­se ab Tar­ra­co­ne pro­fec­tus pro­ti­nus ab so­ciis qui ac­co­lunt viam mo­di­ca contra­hen­do auxi­lia Cas­tu­lo­nem per­ve­nit. [5] Eo ad­duc­ta ab Si­la­no auxi­lia, tria mi­lia pe­di­tum et quin­gen­ti equi­tes. In­de ad Bae­cu­lam ur­bem prog­res­sus om­ni exer­ci­tu ci­vium, so­cio­rum, pe­di­tum equi­tum­que quin­que et quad­ra­gin­ta mi­li­bus. [6] Castra po­nen­tes eos Ma­go et Ma­si­nis­sa cum om­ni equi­ta­tu adgres­si sunt, tur­bas­sentque mu­nien­tes, ni ab­di­ti post tu­mu­lum op­por­tu­ne ad id po­si­tum ab Sci­pio­ne equi­tes inpro­vi­so in ef­fu­sos in­cur­ris­sent. [7] Ei promptis­si­mum quem­que et pro­xi­me val­lum at­que in ip­sos mu­ni­to­res pri­mum in­vec­tum vix­dum proe­lio ini­to fu­de­runt. Cum ce­te­ris, qui sub sig­nis at­que or­di­ne ag­mi­nis in­ces­se­rant, lon­gior et diu am­bi­gua pug­na fuit. [8] Sed cum ab sta­tio­ni­bus pri­mum ex­pe­di­tae co­hor­tes, dein­de ex ope­re de­duc­ti mi­li­tes at­que ar­ma ca­pe­re ius­si plu­res us­que et in­teg­ri fes­sis su­bi­rent, mag­num­que iam ag­men ar­ma­to­rum a castris in proe­lium rue­ret, ter­ga haud du­bie ver­tunt Poe­ni Nu­mi­dae­que. [9] Et pri­mo tur­ma­tim abi­bant, ni­hil prop­ter pa­vo­rem fes­ti­na­tio­nem­ve con­fu­sis or­di­ni­bus; dein, postquam ac­rius ul­ti­mis in­ci­de­bat Ro­ma­nus ne­que sus­ti­ne­ri im­pe­tus po­te­rat, ni­hil iam or­di­num me­mo­res pas­sim, qua cui­que pro­xi­mum fuit, in fu­gam ef­fun­dun­tur. [10] Et quam­quam eo proe­lio ali­quan­tum et Ro­ma­nis auc­ti et de­mi­nu­ti hos­ti­bus ani­mi erant, ta­men num­quam per ali­quot in­se­quen­tes dies ab ex­cur­sio­ni­bus equi­tum le­vis­que ar­ma­tu­rae ces­sa­tum est.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 68Ñì. ïðè­ìå÷. 117 ê êí. XXII.
  • 69Ñì. ïðè­ìå÷. 95 ê êí. XXVII.
  • 70Ïðè ÷òå­íèè ñîçäà­åò­ñÿ âïå­÷àò­ëå­íèå, ÷òî çàâÿ­çàâ­øà­ÿ­ñÿ áèò­âà ñòà­ëà «âòî­ðîé áèò­âîé ïðè Áåêó­ëå». Íî, êàê îòìå­÷à­åò Ô. Ã. Ìóð, ñîïî­ñòàâ­ëå­íèå ñ § 14 è ñ ðàñ­ñêà­çîì Ïîëè­áèÿ (XI, 20, 9) ïîêà­çû­âà­åò, ÷òî íèêà­êî­ãî ìàð­øà îò Èëè­ïû ê Áåêó­ëå (ïî÷òè 200 êì) íå áûëî è ðå÷ü èäåò î áèò­âå ïðè Èëè­ïå.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364002814 1364002815 1364002816