Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVIII, ãë. 29

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

29. (1) Êîðèî­ëà­íà íåêî­ãäà íåñïðà­âåä­ëè­âûé ñóä è ãîðåñò­íàÿ ññûë­êà çàñòà­âè­ëè ïîé­òè íà îò÷èç­íó95, íî âåð­íîñòü ñåìüå íå ïîç­âî­ëè­ëà ñîâåð­øèòü ïðå­ñòóï­ëå­íèå ïðî­òèâ ðîäè­íû. (2) ×òî âàì íå äàâà­ëî ïîêîÿ? Ïå÷àëü? Ãíåâ? Ïî áîëåç­íè âîå­íà­÷àëü­íè­êà æàëî­âà­íüå íà íåñêîëü­êî äíåé çàäåð­æà­ëè — äîñòà­òî÷­íàÿ ïðè­÷è­íà, ÷òîáû îáú­ÿâèòü âîé­íó îò÷èçíå, ÷òîáû èçìå­íèòü ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó è ïðè­ñî­åäè­íèòü­ñÿ ê èëåð­ãå­òàì, ÷òîáû íàä­ðó­ãàòü­ñÿ íàä âñåì — áîæå­ñêèì è ÷åëî­âå­÷å­ñêèì? (3) Äà, âîè­íû, âû äåé­ñò­âè­òåëü­íî îáå­çó­ìå­ëè, ìîÿ òåëåñ­íàÿ áîëåçíü áûëà íå ñèëü­íåå òîé, ÷òî îâëà­äå­ëà âàøè­ìè óìà­ìè. (4) Ñòðàø­íî ïðåä­ñòà­âèòü ñåáå, î ÷åì äóìà­ëè ëþäè, íà ÷òî íàäå­ÿ­ëèñü, ÷åãî õîòå­ëè? Äà áóäåò âñå ýòî, åñëè âîç­ìîæ­íî, ñìû­òî çàáâå­íè­åì, à åñëè íåâîç­ìîæ­íî — ïîêðû­òî ìîë­÷à­íè­åì.

(5) Ìîÿ ðå÷ü, êîíå÷­íî, ïîêà­çà­ëàñü âàì ãîðü­êîé è ñòðàø­íîé. Ïîíè­ìà­å­òå ëè, íàñêîëü­êî âàøè äåëà ñòðàø­íåé ìîèõ ñëîâ? È ïî-âàøå­ìó, ìíå ñëå­äó­åò òåð­ïå­ëè­âî ñíå­ñòè âñå, ÷òî âû íàòâî­ðè­ëè, à âàì íå ñëå­äó­åò âûíå­ñòè äàæå ðàñ­ñêà­çà îá ýòîì? (6) Õâà­òèò, îäíà­êî, óïðå­êîâ. Çàáóäü­òå èõ òàê­æå ëåã­êî, êàê çàáó­äó ÿ. (7) Âû âñå, êàþ­ùè­å­ñÿ â ñâî­èõ îøèá­êàõ, íàêà­çà­íû äîñòà­òî÷­íî, íî ñ.348 Àëü­áèé èç Êàë, Àòðèé-óìáðè­åö è äðó­ãèå çà÷èí­ùè­êè ìÿòå­æà ñìî­þò êðî­âüþ ñâîå ïðå­ñòóï­ëå­íèå. (8) À âàñ, åñëè âû îáðà­çó­ìè­ëèñü, çðå­ëè­ùå èõ êàç­íè íå îãîð­÷èò, à äàæå îáðà­äó­åò: íè ñ êåì íå ïîñòó­ïè­ëè îíè òàê æåñòî­êî, òàê ïî-âðà­æå­ñêè, êàê ñ âàìè».

(9) Åäâà îí äîãî­âî­ðèë, êàê âíåñ­ëè ïðè­ãîòîâ­ëåí­íûå îðóäèÿ êàç­íè: ñòðàø­íî áûëî ñìîò­ðåòü, ñòðàø­íî ñëó­øàòü. (10) Âîé­ñêî, îêðó­æàâ­øåå ñõîä­êó, óäà­ðè­ëî ìå÷à­ìè â ùèòû; ãëà­øà­òàé íàçâàë èìå­íà îñóæ­äåí­íûõ ðåøå­íè­åì ñîâå­ùà­íèÿ. (11) Èõ íàãè­ìè âûòà­ùè­ëè íà ñåðåäè­íó è ïîêà­çà­ëè âñå îðóäèÿ êàç­íè: îñóæ­äåí­íûõ ïðè­âÿ­çà­ëè ê ñòîë­áó, âûñåê­ëè ðîç­ãà­ìè è îáåç­ãëà­âè­ëè òîïî­ðà­ìè. Ïðè­ñóò­ñò­âî­âàâ­øèå îêà­ìå­íå­ëè îò ñòðà­õà: íå òîëü­êî íå ðàçäà­ëîñü ãîëî­ñà ïðî­òèâ æåñòî­êî­ñòè êàç­íè; íå áûëî ñëûø­íî íè âçäî­õà. (12) Òåëà óáðà­ëè, ìåñòî î÷è­ñòè­ëè; âîåí­íûå òðè­áó­íû ïîèìåí­íî âûêëè­êà­ëè ñîë­äàò: òå ïîâòî­ðÿ­ëè çà Ñöè­ïè­î­íîì ñëî­âà ïðè­ñÿ­ãè è ïîëó­÷à­ëè ñâîå æàëî­âà­íüå. Òàêîâ áûë êîíåö è èñõîä ìÿòå­æà â Ñóêðîíå.

29. «Co­rio­la­num quon­dam dam­na­tio ini­us­ta, mi­se­rum et in­dig­num exi­lium ut iret ad op­pug­nan­dam pat­riam im­pu­lit; re­vo­ca­vit ta­men a pub­li­co par­ri­ci­dio pri­va­ta pie­tas: vos qui do­lor, quae ira in­ci­ta­vit? [2] Sti­pen­dium­ne die­bus pau­cis im­pe­ra­to­re aeg­ro se­rius nu­me­ra­tum sa­tis dig­na cau­sa fuit cur pat­riae in­di­ce­re­tis bel­lum, cur ad Iler­ge­tes des­cis­ce­re­tis a po­pu­lo Ro­ma­no, cur ni­hil di­vi­na­rum hu­ma­na­rum­ve re­rum in­vio­la­tum vo­bis es­set?

[3] In­sa­nis­tis pro­fec­to, mi­li­tes, nec maior in cor­pus meum vis mor­bi quam in vestras men­tes in­va­sit. [4] Hor­ret ani­mus re­fer­re quid cre­di­de­rint ho­mi­nes, quid spe­ra­ve­rint, quid op­ta­ve­rint: aufe­rat om­nia in­ri­ta ob­li­vio, si po­test; si non, ut­cum­que si­len­tium te­gat. [5] Non ne­ga­ve­rim tris­tem at­ro­cem­que vo­bis vi­sam ora­tio­nem meam: quan­to cre­di­tis fac­ta vestra at­ro­cio­ra es­se quam dic­ta mea? Et me ea quae fe­cis­tis pa­ti aequ­um cen­se­tis; vos ne di­ci qui­dem om­nia aequo ani­mo fer­tis? [6] Sed ne ea qui­dem ip­sa ultra exprob­ra­bun­tur. Uti­nam tam fa­ci­le vos ob­li­vis­ca­mi­ni eorum quam ego ob­li­vis­car! [7] Ita­que quod ad uni­ver­sos vos at­ti­net, si er­ro­ris pae­ni­tet, sa­tis su­per­que poe­na­rum ha­beo. Al­bius Ca­le­nus et At­rius Um­ber et ce­te­ri ne­fa­riae se­di­tio­nis auc­to­res san­gui­ne luent quod ad­mi­se­runt. [8] Vo­bis suppli­cii eorum spec­ta­cu­lum non mo­do non acer­bum, sed lae­tum etiam, si sa­na mens re­diit, de­bet es­se: de nul­lis enim quam de vo­bis in­fes­tius aut ini­mi­cius con­su­lue­runt».

[9] Vix fi­nem di­cen­di fe­ce­rat cum ex prae­pa­ra­to si­mul om­nium re­rum ter­ror ocu­lis auri­bus­que est of­fu­sus. [10] Exer­ci­tus, qui co­ro­na con­tio­nem cir­cum­de­de­rat, gla­diis ad scu­ta concre­puit; prae­co­nis audi­ta vox ci­tan­tis no­mi­na dam­na­to­rum in con­si­lio; [11] nu­di in me­dium prot­ra­he­ban­tur, et si­mul om­nis ap­pa­ra­tus suppli­cii expro­me­ba­tur. De­li­ga­ti ad pa­lum vir­gis­que cae­si et se­cu­ri per­cus­si, adeo tor­pen­ti­bus me­tu qui ade­rant ut non mo­do fe­ro­cior vox ad­ver­sus at­ro­ci­ta­tem poe­nae, sed ne ge­mi­tus qui­dem exau­di­re­tur. [12] Trac­ti in­de de me­dio om­nes, pur­ga­to­que lo­co ci­ta­ti mi­li­tes no­mi­na­tim apud tri­bu­nos mi­li­tum in ver­ba P. Sci­pio­nis iura­runt, sti­pen­dium­que ad no­men sin­gu­lis per­so­lu­tum est. Hunc fi­nem exi­tum­que se­di­tio mi­li­tum coep­ta apud Suc­ro­nem ha­buit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 95Èñòî­ðèÿ Ãíåÿ Ìàð­öèÿ Êîðèî­ëà­íà ðàñ­ñêà­çà­íà Ëèâè­åì â êí. II, 33—40.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002830 1364002831 1364002832