Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
29. (1) Êîðèîëàíà íåêîãäà íåñïðàâåäëèâûé ñóä è ãîðåñòíàÿ ññûëêà çàñòàâèëè ïîéòè íà îò÷èçíó95, íî âåðíîñòü ñåìüå íå ïîçâîëèëà ñîâåðøèòü ïðåñòóïëåíèå ïðîòèâ ðîäèíû. (2) ×òî âàì íå äàâàëî ïîêîÿ? Ïå÷àëü? Ãíåâ? Ïî áîëåçíè âîåíà÷àëüíèêà æàëîâàíüå íà íåñêîëüêî äíåé çàäåðæàëè — äîñòàòî÷íàÿ ïðè÷èíà, ÷òîáû îáúÿâèòü âîéíó îò÷èçíå, ÷òîáû èçìåíèòü ðèìñêîìó íàðîäó è ïðèñîåäèíèòüñÿ ê èëåðãåòàì, ÷òîáû íàäðóãàòüñÿ íàä âñåì — áîæåñêèì è ÷åëîâå÷åñêèì? (3) Äà, âîèíû, âû äåéñòâèòåëüíî îáåçóìåëè, ìîÿ òåëåñíàÿ áîëåçíü áûëà íå ñèëüíåå òîé, ÷òî îâëàäåëà âàøèìè óìàìè. (4) Ñòðàøíî ïðåäñòàâèòü ñåáå, î ÷åì äóìàëè ëþäè, íà ÷òî íàäåÿëèñü, ÷åãî õîòåëè? Äà áóäåò âñå ýòî, åñëè âîçìîæíî, ñìûòî çàáâåíèåì, à åñëè íåâîçìîæíî — ïîêðûòî ìîë÷àíèåì. (5) Ìîÿ ðå÷ü, êîíå÷íî, ïîêàçàëàñü âàì ãîðüêîé è ñòðàøíîé. Ïîíèìàåòå ëè, íàñêîëüêî âàøè äåëà ñòðàøíåé ìîèõ ñëîâ? È ïî-âàøåìó, ìíå ñëåäóåò òåðïåëèâî ñíåñòè âñå, ÷òî âû íàòâîðèëè, à âàì íå ñëåäóåò âûíåñòè äàæå ðàññêàçà îá ýòîì? (6) Õâàòèò, îäíàêî, óïðåêîâ. Çàáóäüòå èõ òàêæå ëåãêî, êàê çàáóäó ÿ. (7) Âû âñå, êàþùèåñÿ â ñâîèõ îøèáêàõ, íàêàçàíû äîñòàòî÷íî, íî ñ.348 Àëüáèé èç Êàë, Àòðèé-óìáðèåö è äðóãèå çà÷èíùèêè ìÿòåæà ñìîþò êðîâüþ ñâîå ïðåñòóïëåíèå. (8) À âàñ, åñëè âû îáðàçóìèëèñü, çðåëèùå èõ êàçíè íå îãîð÷èò, à äàæå îáðàäóåò: íè ñ êåì íå ïîñòóïèëè îíè òàê æåñòîêî, òàê ïî-âðàæåñêè, êàê ñ âàìè». (9) Åäâà îí äîãîâîðèë, êàê âíåñëè ïðèãîòîâëåííûå îðóäèÿ êàçíè: ñòðàøíî áûëî ñìîòðåòü, ñòðàøíî ñëóøàòü. (10) Âîéñêî, îêðóæàâøåå ñõîäêó, óäàðèëî ìå÷àìè â ùèòû; ãëàøàòàé íàçâàë èìåíà îñóæäåííûõ ðåøåíèåì ñîâåùàíèÿ. (11) Èõ íàãèìè âûòàùèëè íà ñåðåäèíó è ïîêàçàëè âñå îðóäèÿ êàçíè: îñóæäåííûõ ïðèâÿçàëè ê ñòîëáó, âûñåêëè ðîçãàìè è îáåçãëàâèëè òîïîðàìè. Ïðèñóòñòâîâàâøèå îêàìåíåëè îò ñòðàõà: íå òîëüêî íå ðàçäàëîñü ãîëîñà ïðîòèâ æåñòîêîñòè êàçíè; íå áûëî ñëûøíî íè âçäîõà. (12) Òåëà óáðàëè, ìåñòî î÷èñòèëè; âîåííûå òðèáóíû ïîèìåííî âûêëèêàëè ñîëäàò: òå ïîâòîðÿëè çà Ñöèïèîíîì ñëîâà ïðèñÿãè è ïîëó÷àëè ñâîå æàëîâàíüå. Òàêîâ áûë êîíåö è èñõîä ìÿòåæà â Ñóêðîíå. |
29. «Coriolanum quondam damnatio iniusta, miserum et indignum exilium ut iret ad oppugnandam patriam impulit; revocavit tamen a publico parricidio privata pietas: vos qui dolor, quae ira incitavit? [2] Stipendiumne diebus paucis imperatore aegro serius numeratum satis digna causa fuit cur patriae indiceretis bellum, cur ad Ilergetes descisceretis a populo Romano, cur nihil divinarum humanarumve rerum inviolatum vobis esset? [3] Insanistis profecto, milites, nec maior in corpus meum vis morbi quam in vestras mentes invasit. [4] Horret animus referre quid crediderint homines, quid speraverint, quid optaverint: auferat omnia inrita oblivio, si potest; si non, utcumque silentium tegat. [5] Non negaverim tristem atrocemque vobis visam orationem meam: quanto creditis facta vestra atrociora esse quam dicta mea? Et me ea quae fecistis pati aequum censetis; vos ne dici quidem omnia aequo animo fertis? [6] Sed ne ea quidem ipsa ultra exprobrabuntur. Utinam tam facile vos obliviscamini eorum quam ego obliviscar! [7] Itaque quod ad universos vos attinet, si erroris paenitet, satis superque poenarum habeo. Albius Calenus et Atrius Umber et ceteri nefariae seditionis auctores sanguine luent quod admiserunt. [8] Vobis supplicii eorum spectaculum non modo non acerbum, sed laetum etiam, si sana mens rediit, debet esse: de nullis enim quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt». [9] Vix finem dicendi fecerat cum ex praeparato simul omnium rerum terror oculis auribusque est offusus. [10] Exercitus, qui corona contionem circumdederat, gladiis ad scuta concrepuit; praeconis audita vox citantis nomina damnatorum in consilio; [11] nudi in medium protrahebantur, et simul omnis apparatus supplicii expromebatur. Deligati ad palum virgisque caesi et securi percussi, adeo torpentibus metu qui aderant ut non modo ferocior vox adversus atrocitatem poenae, sed ne gemitus quidem exaudiretur. [12] Tracti inde de medio omnes, purgatoque loco citati milites nominatim apud tribunos militum in verba P. Scipionis iurarunt, stipendiumque ad nomen singulis persolutum est. Hunc finem exitumque seditio militum coepta apud Sucronem habuit. |