Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
3. (1) Ìàíäîíèé ñîçâàë ñîâåò; îïëàêèâàëè ñâîå ïîðàæåíèå, áðàíèëè çà÷èíùèêîâ âîéíû è ðåøèëè îòïðàâèòü ïîñëîâ — âûäàòü îðóæèå è ñäàòüñÿ. (2) Ïîñëû ñâàëèâàëè âèíó íà çà÷èíùèêà âîéíû Èíäèáèëèñà è ïðî÷èõ âîæäåé, áîëüøèíñòâî êîòîðûõ ïàëî â ñ.370 áîþ, ãîâîðèëè î âûäà÷å îðóæèÿ è óñëîâèÿõ ñäà÷è. (3) Èì áûëî îòâå÷åíî: îíè ìîãóò ñäàòüñÿ, åñëè âûäàäóò æèâûìè Ìàíäîíèÿ è äðóãèõ âèíîâíèêîâ âîéíû; â ïðîòèâíîì ñëó÷àå ðèìëÿíå ïîâåäóò âîéñêî â çåìëè èëåðãåòîâ è àâñåòàíîâ, à ïîòîì è äðóãèõ íàðîäîâ. (4) Âîò ÷òî ñêàçàíî áûëî ïîñëàì è ÷òî îíè ïåðåäàëè ñîáðàíèþ. Ìàíäîíèé è îñòàëüíûå ãëàâàðè áûëè ñõâà÷åíû è âûäàíû íà êàçíü. (5) Íàðîäàì Èñïàíèè áûë äàðîâàí ìèð; ïîòðåáîâàíû: ãîäîâàÿ äàíü â äâîéíîì ðàçìåðå, øåñòèìåñÿ÷íûé çàïàñ çåðíà, ïëàùè è òîãè äëÿ âîéñêà; ïî÷òè îò òðèäöàòè íàðîäîâ âçÿòû áûëè çàëîæíèêè. (6) Ìÿòåæ èñïàíöåâ, áûñòðî âñïûõíóâøèé è áûñòðî ïîäàâëåííûé, íå âûçâàë áîëüøèõ âîëíåíèé â ñòðàíå, è òåïåðü âîåííàÿ ãðîçà ïîâåðíóëà íà Àôðèêó. (7) Ëåëèé íî÷üþ ïðèñòàë ê Ãèïïîíó Ðåãèþ8 è íà ðàññâåòå, ïîñòðîèâ ñîëäàò è ìîðÿêîâ, ïîâåë èõ ãðàáèòü îêðåñòíîñòè. (8) Áåñïå÷íûå ìèðíûå æèòåëè î÷åíü ïîñòðàäàëè; ïåðåòðóñèâøèå âåñòíèêè ñìåðòåëüíî íàïóãàëè Êàðôàãåí: ðèìñêèé ôëîò âî ãëàâå ñî Ñöèïèîíîì ïðèáûë (ðàíüøå ãîâîðèëè, ÷òî îí óæå ïåðåïðàâèëñÿ â Ñèöèëèþ). (9) Íèêòî íå ìîã óñòàíîâèòü íè ÷èñëà óâèäåííûõ êîðàáëåé, íè âåëè÷èíû îòðÿäà, ãðàáèâøåãî ïîëÿ, íî âñå îò ñòðàõà ïðåóâåëè÷èâàëè. È ñíà÷àëà óæàñ, ïîòîì óíûíèå îâëàäåëè äóøàìè: (10) âîò êàê èçìåíèëàñü ñóäüáà: åùå íåäàâíî ïîáåäîíîñíîå âîéñêî êàðôàãåíÿí ñòîÿëî ó ñòåí Ðèìà; ñòîëüêî âðàæåñêèõ âîéñê áûëî óíè÷òîæåíî; âñå íàðîäû Èòàëèè ïî ïðèíóæäåíèþ èëè äîáðîâîëüíî èì ïîä÷èíèëèñü. (11) Íî âîåííîå ñ÷àñòüå ïîâåðíóëîñü, îíè óâèäÿò îïóñòîøåíèå Àôðèêè è Êàðôàãåí â îñàäå. À ÷òîáû âûäåðæàòü ýòî, íåò ó íèõ òàêèõ ñèë, êàê ó ðèìëÿí. (12) Íà òîé ñòîðîíå — ðèìñêèé ïðîñòîé íàðîä, ëàòèíñêàÿ ìîëîäåæü; ñòîëüêî ðèìñêèõ âîéñê áûëî ïåðåáèòî — è íåèçìåííî âñòàåò íà ñìåíó íîâàÿ ãóñòàÿ ïîðîñëü. (13) À êàðôàãåíñêèé ïðîñòîé íàðîä, è ãîðîäñêîé, è ñåëüñêèé, íå âîèíñòâåí; âîéñêî ó íèõ íàåìíîå èç àôðèêàíöåâ, ýòî ëþäè íåâåðíûå, îíè ñìîòðÿò òóäà, êóäà âåòåð äóåò — ãäå âûãîäíåå. (14) Ñèôàê ïîñëå ïåðåãîâîðîâ ñî Ñöèïèîíîì îõëàäåë, Ìàñèíèññà îòêðûòî îòïàë — ýòî çëåéøèé âðàã. (15) Íàäåÿòüñÿ íå íà ÷òî, æäàòü ïîìîùè íåîòêóäà. Ìàãîí íå ïîäíèìàåò âîññòàíèÿ â Ãàëëèè è íå ñîåäèíÿåòñÿ ñ Ãàííèáàëîì, äà è ñàì Ãàííèáàë ñòàðååò, è ñëàâà åãî óæå áëåêíåò. |
3. Tum a Mandonio evocati in concilium conquestique ibi clades suas increpitis auctoribus belli legatos mittendos ad arma tradenda deditionemque faciendam censuere. [2] Quibus culpam in auctorem belli Indibilem ceterosque principes, quorum plerique in acie cecidissent, conferentibus tradentibusque arma et dedentibus sese responsum est [3] in deditionem ita accipi eos, si Mandonium ceterosque belli concitores tradidissent vivos; si minus, exercitum se in agrum Ilergetum Ausetanorumque et deinceps aliorum populorum inducturos. [4] Haec dicta legatis renuntiataque in concilium. Ibi Mandonius ceterique principes conprehensi et traditi ad supplicium. Hispaniae populis reddita pax; [5] stipendium eius anni duplex et frumentum sex mensum imperatum sagaque et togae exercitui, et obsides ab triginta ferme populis accepti. [6] Ita Hispaniae rebellantis tumultu haud magno motu intra paucos dies concito et compresso, in Africam omnis terror versus. [7] C. Laelius nocte ad Hipponem Regium cum accessisset, luce prima ad populandum agrum sub signis milites sociosque navales duxit. [8] Omnibus pacis modo incuriose agentibus magna clades inlata; nuntiique trepidi Carthaginem terrore ingenti conplevere, classem Romanam Scipionemque imperatorem — et fama fuerat iam in Siciliam transgressum — advenisse. [9] Nec quot naves vidissent, nec quanta manus agros popularetur satis gnari omnia in maius metu augente accipiebant. Itaque primo terror pavorque, dein maestitia animos incessit: [10] tantum fortunam mutasse ut qui modo ipsi exercitum ante moenia Romana habuissent victores stratisque tot hostium exercitibus omnes Italiae populos aut vi aut voluntate in deditionem accepissent, [11] ii verso Marte Africae populationes et obsidionem Carthaginis visuri forent, nequaquam pari ad patienda ea robore ac Romani fuissent. [12] Illis Romanam plebem, illis Latium iuventutem praebuisse maiorem semper frequentioremque pro tot caesis exercitibus subolescentem; [13] suam plebem imbellem in urbe, imbellem in agris esse; mercede parari auxilia ex Afris, gente ad omnem auram spei mobili atque infida. [14] Iam reges, Syphacem post conloquium cum Scipione alienatum, Masinissam aperta defectione infestissimum hostem. Nihil usquam spei, nihil auxilii esse. [15] Nec Magonem ex Gallia movere tumultus quicquam nec coniungere sese Hannibali, et Hannibalem ipsum iam et fama senescere et viribus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß