История Рима от основания города

Книга XXIX, гл. 27

27. Ubi il­lu­xit, Sci­pio e prae­to­ria na­ve si­len­tio per prae­co­nem fac­to [2] «Di­vi di­vae­que» in­quit «qui ma­ria ter­ras­que co­li­tis, vos pre­cor quae­so­que uti quae in meo im­pe­rio ges­ta sunt, ge­run­tur, postque ge­ren­tur, ea mi­hi, po­pu­lo ple­bi­que Ro­ma­nae, so­ciis no­mi­ni­que La­ti­no qui po­pu­li Ro­ma­ni qui­que meam sec­tam, im­pe­rium aus­pi­cium­que ter­ra ma­ri am­ni­bus­que se­cun­tur, [3] be­ne ver­run­cent, eaque vos om­nia be­ne iuve­tis, bo­nis auc­ti­bus auxi­tis; sal­vos in­co­lu­mes­que vic­tis per­duel­li­bus vic­to­res, spo­liis de­co­ra­tos, prae­da onus­tos tri­um­phan­tes­que me­cum do­mos re­du­ces sis­ta­tis; ini­mi­co­rum hos­tium­que ul­cis­cen­do­rum co­piam fa­xi­tis; [4] quae­que po­pu­lus Car­tha­gi­nien­sis in ci­vi­ta­tem nostram fa­ce­re mo­li­tus est, ea ut mi­hi po­pu­lo­que Ro­ma­no in ci­vi­ta­tem Car­tha­gi­nien­sium exempla eden­di fa­cul­ta­tem de­tis».

[5] Se­cun­dum has pre­ces cru­da ex­ta cae­sa vic­ti­ma, uti mos est, in ma­re proie­cit tu­ba­que sig­num de­dit pro­fi­cis­cen­di. [6] Ven­to se­cun­do ve­he­men­ti sa­tis pro­fec­ti ce­le­ri­ter e conspec­tu ter­rae ab­la­ti sunt; et a me­ri­die ne­bu­la oc­ce­pit ita vix ut con­cur­sus na­vium in­ter se vi­ta­rent; le­nior ven­tus in al­to fac­tus. [7] Noc­tem in­se­quen­tem eadem ca­li­go ob­ti­nuit; so­le or­to est dis­cus­sa, et ad­di­ta vis ven­to. Iam ter­ram cer­ne­bant. [8] Haud ita mul­to post gu­ber­na­tor Sci­pio­ni ait non plus quin­que mi­lia pas­suum Af­ri­cam abes­se; Mer­cu­ri pro­mun­tu­rium se cer­ne­re; si iubeat eo di­ri­gi, iam in por­tu fo­re om­nem clas­sem. [9] Sci­pio, ut in conspec­tu ter­ra fuit, pre­ca­tus deos uti bo­no rei pub­li­cae suo­que Af­ri­cam vi­de­rit, da­re ve­la et ali­um infra na­vi­bus ac­ces­sum pe­te­re iubet. [10] Ven­to eodem fe­re­ban­tur; ce­te­rum ne­bu­la sub idem fer­me tem­pus quo pri­die exor­ta conspec­tum ter­rae ade­mit, et ven­tus pre­men­te ne­bu­la ce­ci­dit. [11] Nox dein­de in­cer­tio­ra om­nia fe­cit; ita­que an­co­ras, ne aut in­ter se con­cur­re­rent na­ves aut ter­rae in­fer­ren­tur, iece­re. [12] Ubi in­lu­xit, ven­tus idem coor­tus ne­bu­la di­siec­ta ape­ruit om­nia Af­ri­cae li­to­ra. Sci­pio, quod es­set pro­xi­mum pro­mun­tu­rium per­cuncta­tus, cum Pulchri pro­mun­tu­rium id vo­ca­ri audis­set, «Pla­cet omen» in­quit; «huc di­ri­gi­te na­ves». [13] Eo clas­sis de­cur­rit, co­piae­que om­nes in ter­ram ex­po­si­tae sunt. Pros­pe­ram na­vi­ga­tio­nem si­ne ter­ro­re ac tu­mul­tu fuis­se per­mul­tis Grae­cis La­ti­nis­que auc­to­ri­bus cre­di­di. [14] Coe­lius unus, prae­ter­quam quod non mer­sas fluc­ti­bus na­ves, ce­te­ros om­nes cae­les­tes ma­ri­ti­mos­que ter­ro­res, postre­mo ab­rep­tam tem­pes­ta­te ab Af­ri­ca clas­sem ad in­su­lam Aegi­mu­rum in­de aeg­re cor­rec­tum cur­sum ex­po­nit, [15] et pro­pe ob­ru­tis na­vi­bus ini­us­su im­pe­ra­to­ris sca­phis, haud se­cus quam nauf­ra­gos, mi­li­tes si­ne ar­mis cum in­gen­ti tu­mul­tu in ter­ram eva­sis­se.