Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXX, ãë. 20

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

20. (1) Ðàñ­ñêà­çû­âà­þò, ÷òî, êîãäà ïîñëû îáú­ÿâè­ëè åìó, ñ ÷åì ïðè­øëè, îí âûñëó­øàë èõ, ñêðå­æå­ùà çóáà­ìè, ñòå­íàÿ è åäâà óäåð­æè­âà­ÿñü îò ñëåç: (2) «Óæå áåç õèò­ðî­ñòåé, óæå îòêðû­òî îòçû­âà­þò ìåíÿ òå, êòî äàâ­íî óæå ñèëèë­ñÿ ìåíÿ îòñþäà óáðàòü, îòêà­çû­âàÿ â äåíü­ãàõ è ñîë­äà­òàõ. (3) Ïîáåäèë Ãàí­íè­áà­ëà íå ðèì­ñêèé íàðîä, ñòîëü­êî ðàç ìíîþ áèòûé è îáðà­ùåí­íûé â áåã­ñòâî, à êàð­ôà­ãåí­ñêèé ñåíàò ñâî­åé çëîá­íîé çàâè­ñòüþ. (4) Ñöè­ïè­îí íå òàê áóäåò ïðå­âîç­íî­ñèòü ñåáÿ è ðàäî­âàòü­ñÿ ìîå­ìó áåñ­ñëàâ­íî­ìó óõî­äó, êàê Ãàí­íîí54, êîòî­ðûé íå ñìîã íè÷å­ãî ñî ìíîé ñäå­ëàòü, êðî­ìå êàê ïîãó­áèâ Êàð­ôà­ãåí, òîëü­êî áû ïîãðå­ñòè ïîä åãî ðàç­âà­ëè­íà­ìè ìîé äîì».

(5) Ãàí­íè­áàë âñå ïðåä­âèäåë çàðà­íåå è ïðè­ãîòî­âèë ôëîò. Áåñ­ïî­ëåç­íóþ òîë­ïó âîè­íîâ îí ïîä âèäîì ãàð­íè­çî­íîâ ðàçî­ñëàë ïî òåì íåìíî­ãèì ãîðî­äàì Áðóò­òèÿ, êîòî­ðûå åùå äåð­æà­ëèñü åãî, ïîáóæ­äàå­ìûå ñêî­ðåé ñòðà­õîì, ÷åì âåð­íî­ñòüþ. Ëó÷­øèõ ñîë­äàò îí âçÿë ñ ñîáîé â Àôðè­êó. (6) Ìíî­ãî ñîë­äàò-èòà­ëè­êîâ îòêà­çà­ëîñü òóäà çà íèì ñëå­äî­âàòü è óêðû­ëîñü â õðà­ìå Þíî­íû Ëàöè­íèè55, êîòî­ðûé äî òîãî äíÿ áûë íåïðè­êîñ­íî­âå­íåí; èõ ïîä­ëî ïåðå­áè­ëè â ñàìîì õðà­ìå. (7) Ðåä­êî èçãíàí­íèê ïîêèäàë ðîäè­íó â òàêîé ïå÷à­ëè, â êàêîé, êàê ðàñ­ñêà­çû­âà­þò, Ãàí­íè­áàë îñòàâ­ëÿë çåì­ëþ âðà­ãîâ; îí ÷àñòî îãëÿäû­âàë­ñÿ íà áåðå­ãà Èòà­ëèè, îáâè­íÿÿ áîãîâ è ëþäåé, ïðî­êëè­íàÿ ñåáÿ è ñîá­ñò­âåí­íóþ ñâîþ ãîëî­âó (8) çà òî, ÷òî ïîñëå ïîáåäû ïðè Êàí­íàõ îí íå ïîâåë íà Ðèì ñâî­èõ âîè­íîâ, çàëè­òûõ êðî­âüþ âðà­ãà. Ñöè­ïè­îí, êîí­ñóë, íå âèäåâ­øèé â Èòà­ëèè íè îäíî­ãî âðà­ãà-ïóíèé­öà, îñìå­ëè­âà­åò­ñÿ èäòè íà Êàð­ôà­ãåí, (9) à ó íåãî, Ãàí­íè­áà­ëà, ïåðå­áèâ­øå­ãî ñòî òûñÿ÷ ðèì­ñêèõ ñîë­äàò ïðè Òðà­çè­ìåí­ñêîì îçå­ðå è ïîä Êàí­íà­ìè, îïó­ñòè­ëèñü ðóêè ïîä Êàçè­ëè­íîì, Êóìà­ìè, Íîëîé. Òàê îáâè­íÿÿ è æàëó­ÿñü, ïîêè­íóë Èòà­ëèþ Ãàí­íè­áàë ïîñëå ñòîëü­êèõ ëåò.

20. Fren­dens ge­mensque ac vix lac­ri­mis tem­pe­rans di­ci­tur le­ga­to­rum ver­ba audis­se. [2] Postquam edi­ta sunt man­da­ta, «Iam non perple­xe» in­quit, «sed pa­lam re­vo­cant qui ve­tan­do supple­men­tum et pe­cu­niam mit­ti iam pri­dem ret­ra­he­bant. [3] Vi­cit er­go Han­ni­ba­lem non po­pu­lus Ro­ma­nus to­tiens cae­sus fu­ga­tus­que, sed se­na­tus Car­tha­gi­nien­sis obtrec­ta­tio­ne at­que in­vi­dia. [4] Ne­que hac de­for­mi­ta­te re­di­tus mei tam P. Sci­pio ex­sul­ta­bit at­que ef­fe­ret se­se quam Han­no, qui do­mum nostram, quan­do alia re non po­tuit, rui­na Car­tha­gi­nis oppres­sit».

[5] Iam hoc ip­sum prae­sa­giens ani­mo prae­pa­ra­ve­rat an­te na­ves. Ita­que inu­ti­li mi­li­tum tur­ba prae­si­dii spe­cie in op­pi­da Brut­tii ag­ri quae pau­ca me­tu ma­gis quam fi­de con­ti­ne­ban­tur di­mis­sa, quod ro­bo­ris in exer­ci­tu erat in Af­ri­cam transve­xit, [6] mul­tis Ita­li­ci ge­ne­ris, quia in Af­ri­cam se­cu­tu­ros ab­nuen­tes con­ces­se­rant in Iuno­nis La­ci­niae de­lub­rum in­vio­la­tum ad eam diem, in templo ip­so foe­de in­ter­fec­tis. [7] Ra­ro quem­quam ali­um pat­riam ex­si­lii cau­sa re­lin­quen­tem tam maes­tum abis­se fe­runt quam Han­ni­ba­lem hos­tium ter­ra ex­ce­den­tem. Res­pe­xis­se sae­pe Ita­liae li­to­ra, et deos ho­mi­nes­que ac­cu­san­tem in se quo­que ac suum ip­sius ca­put ex­sec­ra­tum, [8] quod non cruen­tum ab Can­nen­si vic­to­ria mi­li­tem Ro­mam du­xis­set. Sci­pio­nem ire ad Car­tha­gi­nem ausum, qui con­sul hos­tem Poe­num in Ita­lia non vi­dis­set; [9] se, cen­tum mi­li­bus ar­ma­to­rum ad Tra­su­men­num, ad Can­nas cae­sis, cir­ca Ca­si­li­num Cu­mas­que et No­lam con­se­nuis­se. Haec ac­cu­sans que­rensque ex diu­ti­na pos­ses­sio­ne Ita­liae est det­rac­tus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 54Ãàí­íîí Âåëè­êèé — äàâ­íèé ïðî­òèâ­íèê Áàð­êèäîâ è âðàã Ãàí­íè­áà­ëà. Ñð.: XXI, 3, 2 ñë.; 10, 2 — 11, 1; XXIII, 12, 6 — 13, 6.
  • 55Ñì.: XXIV, 4, 3 ñë. è ïðè­ìå÷. 7 ê êí. IV.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003021 1364003022 1364003023