Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
20. (1) Ðàññêàçûâàþò, ÷òî, êîãäà ïîñëû îáúÿâèëè åìó, ñ ÷åì ïðèøëè, îí âûñëóøàë èõ, ñêðåæåùà çóáàìè, ñòåíàÿ è åäâà óäåðæèâàÿñü îò ñëåç: (2) «Óæå áåç õèòðîñòåé, óæå îòêðûòî îòçûâàþò ìåíÿ òå, êòî äàâíî óæå ñèëèëñÿ ìåíÿ îòñþäà óáðàòü, îòêàçûâàÿ â äåíüãàõ è ñîëäàòàõ. (3) Ïîáåäèë Ãàííèáàëà íå ðèìñêèé íàðîä, ñòîëüêî ðàç ìíîþ áèòûé è îáðàùåííûé â áåãñòâî, à êàðôàãåíñêèé ñåíàò ñâîåé çëîáíîé çàâèñòüþ. (4) Ñöèïèîí íå òàê áóäåò ïðåâîçíîñèòü ñåáÿ è ðàäîâàòüñÿ ìîåìó áåññëàâíîìó óõîäó, êàê Ãàííîí54, êîòîðûé íå ñìîã íè÷åãî ñî ìíîé ñäåëàòü, êðîìå êàê ïîãóáèâ Êàðôàãåí, òîëüêî áû ïîãðåñòè ïîä åãî ðàçâàëèíàìè ìîé äîì». (5) Ãàííèáàë âñå ïðåäâèäåë çàðàíåå è ïðèãîòîâèë ôëîò. Áåñïîëåçíóþ òîëïó âîèíîâ îí ïîä âèäîì ãàðíèçîíîâ ðàçîñëàë ïî òåì íåìíîãèì ãîðîäàì Áðóòòèÿ, êîòîðûå åùå äåðæàëèñü åãî, ïîáóæäàåìûå ñêîðåé ñòðàõîì, ÷åì âåðíîñòüþ. Ëó÷øèõ ñîëäàò îí âçÿë ñ ñîáîé â Àôðèêó. (6) Ìíîãî ñîëäàò-èòàëèêîâ îòêàçàëîñü òóäà çà íèì ñëåäîâàòü è óêðûëîñü â õðàìå Þíîíû Ëàöèíèè55, êîòîðûé äî òîãî äíÿ áûë íåïðèêîñíîâåíåí; èõ ïîäëî ïåðåáèëè â ñàìîì õðàìå. (7) Ðåäêî èçãíàííèê ïîêèäàë ðîäèíó â òàêîé ïå÷àëè, â êàêîé, êàê ðàññêàçûâàþò, Ãàííèáàë îñòàâëÿë çåìëþ âðàãîâ; îí ÷àñòî îãëÿäûâàëñÿ íà áåðåãà Èòàëèè, îáâèíÿÿ áîãîâ è ëþäåé, ïðîêëèíàÿ ñåáÿ è ñîáñòâåííóþ ñâîþ ãîëîâó (8) çà òî, ÷òî ïîñëå ïîáåäû ïðè Êàííàõ îí íå ïîâåë íà Ðèì ñâîèõ âîèíîâ, çàëèòûõ êðîâüþ âðàãà. Ñöèïèîí, êîíñóë, íå âèäåâøèé â Èòàëèè íè îäíîãî âðàãà-ïóíèéöà, îñìåëèâàåòñÿ èäòè íà Êàðôàãåí, (9) à ó íåãî, Ãàííèáàëà, ïåðåáèâøåãî ñòî òûñÿ÷ ðèìñêèõ ñîëäàò ïðè Òðàçèìåíñêîì îçåðå è ïîä Êàííàìè, îïóñòèëèñü ðóêè ïîä Êàçèëèíîì, Êóìàìè, Íîëîé. Òàê îáâèíÿÿ è æàëóÿñü, ïîêèíóë Èòàëèþ Ãàííèáàë ïîñëå ñòîëüêèõ ëåò. |
20. Frendens gemensque ac vix lacrimis temperans dicitur legatorum verba audisse. [2] Postquam edita sunt mandata, «Iam non perplexe» inquit, «sed palam revocant qui vetando supplementum et pecuniam mitti iam pridem retrahebant. [3] Vicit ergo Hannibalem non populus Romanus totiens caesus fugatusque, sed senatus Carthaginiensis obtrectatione atque invidia. [4] Neque hac deformitate reditus mei tam P. Scipio exsultabit atque efferet sese quam Hanno, qui domum nostram, quando alia re non potuit, ruina Carthaginis oppressit». [5] Iam hoc ipsum praesagiens animo praeparaverat ante naves. Itaque inutili militum turba praesidii specie in oppida Bruttii agri quae pauca metu magis quam fide continebantur dimissa, quod roboris in exercitu erat in Africam transvexit, [6] multis Italici generis, quia in Africam secuturos abnuentes concesserant in Iunonis Laciniae delubrum inviolatum ad eam diem, in templo ipso foede interfectis. [7] Raro quemquam alium patriam exsilii causa relinquentem tam maestum abisse ferunt quam Hannibalem hostium terra excedentem. Respexisse saepe Italiae litora, et deos hominesque accusantem in se quoque ac suum ipsius caput exsecratum, [8] quod non cruentum ab Cannensi victoria militem Romam duxisset. Scipionem ire ad Carthaginem ausum, qui consul hostem Poenum in Italia non vidisset; [9] se, centum milibus armatorum ad Trasumennum, ad Cannas caesis, circa Casilinum Cumasque et Nolam consenuisse. Haec accusans querensque ex diutina possessione Italiae est detractus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß