Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
ñ.438 44. (1) Ïðåäûäóùèé ìèð ñ êàðôàãåíÿíàìè áûë çàêëþ÷åí çà ñîðîê ëåò äî òîãî ïðè êîíñóëàõ Êâèíòå Ëóòàöèè è Àâëå Ìèíóöèè[1]. (2) À âîéíà íà÷àëàñü äâàäöàòü òðè ãîäà ñïóñòÿ ïðè êîíñóëàõ Ïóáëèè Êîðíåëèè è Òèáåðèè Ñåìïðîíèè è îêîí÷èëàñü íà ñåìíàäöàòîì ãîäó ïðè êîíñóëàõ Ãíåå Êîðíåëèè è Ïóáëèè Ýëèè Ïåòå. (3) Êàê ðàññêàçûâàþò, Ñöèïèîí âïîñëåäñòâèè ÷àñòî ãîâîðèë, ÷òî ñíà÷àëà Òèáåðèé Êëàâäèé, à ïîòîì Ãíåé Êîðíåëèé â ïîãîíå çà ñîáñòâåííîé ñëàâîé ïîìåøàëè åìó çàêîí÷èòü âîéíó ðàçðóøåíèåì Êàðôàãåíà. (4) Êàðôàãåíó, èñòîùåííîìó âîéíîé, òðóäíî áûëî ñäåëàòü ïåðâûé äåíåæíûé âçíîñ; â êàðôàãåíñêîì ñåíàòå ñêîðáåëè è ïëàêàëè. Ãàííèáàë, ðàññêàçûâàþò, ðàññìåÿëñÿ, (5) è Ãàçäðóáàë Êîçëèê óïðåêíóë åãî: îí ñìååòñÿ íàä îáùèì ãîðåì, à ñàì âåäü è âèíîâàò â ýòèõ ñëåçàõ. (6) «Åñëè áû, — îòâåòèë Ãàííèáàë, — âçãëÿä, ðàçëè÷àþùèé âûðàæåíèå ëèöà, ìîã ïðîíèêíóòü è â äóøó, òî âàì ñòàëî áû ÿñíî, ÷òî ýòîò ñìåõ, çà êîòîðûé âû ìåíÿ óêîðÿåòå, èäåò îò ñåðäöà íå ðàäîñòíîãî, à ïî÷òè îáåçóìåâøåãî îò áåä. Ïóñòü îí íå êî âðåìåíè, íî âñå-òàêè ëó÷øå, ÷åì âàøè ãëóïûå è ãíóñíûå ñëåçû. (7) Ïëàêàòü ñëåäîâàëî, êîãäà ó íàñ îòîáðàëè îðóæèå, ñîæãëè êîðàáëè, çàïðåòèëè âîåâàòü ñ âíåøíèìè âðàãàìè — òîãäà íàñ è ðàíèëè íàñìåðòü. Íå äóìàéòå, ÷òî ýòî î âàøåì ñïîêîéñòâèè ïîçàáîòèëèñü ðèìëÿíå. (8) Äîëãî ïðåáûâàòü â ïîêîå íè îäíî áîëüøîå ãîñóäàðñòâî íå ìîæåò, è åñëè íåò âíåøíåãî âðàãà, îíî íàéäåò âíóòðåííåãî: òàê, î÷åíü ñèëüíûì ëþäÿì áîÿòüñÿ, êàæåòñÿ, íåêîãî, íî ñîáñòâåííàÿ ñèëà èõ òÿãîòèò. (9) À ìû ëèøü â òîé ìåðå ÷óâñòâóåì îáùåå áåäñòâèå, â êàêîé îíî êàñàåòñÿ íàøèõ ÷àñòíûõ äåë, è áîëüíåå âñåãî íàì äåíåæíûå ïîòåðè. (10) Êîãäà ñ ïîáåæäåííîãî Êàðôàãåíà ñîâëåêàëè äîñïåõè, êîãäà âû óâèäåëè, ÷òî ñðåäè ñòîëüêèõ àôðèêàíñêèõ ïëåìåí òîëüêî îí, åäèíñòâåííûé, áåçîðóæåí è ãîë, íèêòî íå çàñòîíàë, (11) à òåïåðü, êîãäà êàæäîìó ïðèõîäèòñÿ èç ÷àñòíûõ ñðåäñòâ âíîñèòü ñâîþ äîëþ â óïëàòó íàëîæåííîé íà íàñ äàíè, âû ðûäàåòå, êàê íà âñåíàðîäíûõ ïîõîðîíàõ. Áîþñü, ñêîðî è âû ïîéìåòå, ÷åãî ñåãîäíÿ ïëàêàëè íàä ñàìîé ìàëîé èç âàøèõ áåä!» Òàêîâû áûëè ñëîâà Ãàííèáàëà ê êàðôàãåíÿíàì. (12) Ñöèïèîí, ñîçâàâ âñåõ íà ñõîäêó, îáúÿâèë, ÷òî äàðóåò Ìàñèíèññå âäîáàâîê ê åãî îòöîâñêîìó öàðñòâó ãîðîä Öèðòó129 è ïðî÷èå ãîðîäà è çåìëè, ïðèíàäëåæàâøèå Ñèôàêó è ïåðåøåäøèå ê ðèìëÿíàì. (13) Ãíåþ Îêòàâèþ îí âåëåë îòâåñòè ôëîò â Ñèöèëèþ è ïåðåäàòü åãî Ãíåþ Êîðíåëèþ, à êàðôàãåíñêèì ïîñëàì îòïðàâèòüñÿ â Ðèì, ÷òîáû ðåøåíèåì ñåíàòà è íàðîäà óòâåðæäåíû áûëè óñëîâèÿ ìèðà, ïðåäëîæåííûå Ñöèïèîíîì â ñîãëàñèè ñ åãî äåñÿòüþ ëåãàòàìè. |
44. Annis ante quadraginta pax cum Carthaginiensibus postremo facta erat, Q. Lutatio, A. Manlio consulibus. [2] Bellum initum annis post tribus et viginti, P. Cornelio, Ti. Sempronio consulibus, finitum est septimo decimo anno, Cn. Cornelio, P. Aelio consulibus. [3] Saepe postea ferunt Scipionem dixisse Ti. Claudi primum cupiditatem, deinde Cn. Corneli fuisse in mora, quo minus id bellum exitio Carthaginis finiret. [4] Carthagini cum prima conlatio pecuniae diutino bello exhaustis difficilis videretur, maestitiaque et fletus in curia esset, ridentem Hannibalem ferunt conspectum. [5] Cuius cum Hasdrubal Haedus risum increparet in publico fletu, cum ipse lacrimarum causa esset, [6] «Si, quem ad modum oris habitus cernitur oculis», inquit, «sic et animus intus cerni posset, facile vobis appareret non laeti, sed prope amentis malis cordis hunc quem increpatis risum esse; qui tamen nequaquam adeo est intempestivus quam vestrae istae absurdae atque abhorrentes lacrimae sunt. [7] Tunc flesse decuit cum adempta sunt nobis arma, incensae naves, interdictum externis bellis; illo enim volnere concidimus. Nec est cur vos otio vestro consultum ab Romanis credatis. [8] Nulla magna civitas diu quiescere potest; si foris hostem non habet, domi invenit, ut praevalida corpora ab externis causis tuta videntur, sed suis ipsa viribus onerantur. [9] Tantum nimirum ex publicis malis sentimus quantum ad privatas res pertinet, nec in iis quicquam acrius quam pecuniae damnum stimulat. [10] Itaque cum spolia victae Carthagini detrahebantur, cum inermem iam ac nudam destitui inter tot armatas gentes Africae cerneretis, nemo ingemuit; [11] nunc, quia tributum ex privato conferendum est, tamquam in publico funere comploratis. Quam vereor ne propediem sentiatis levissimo in malo vos hodie lacrimasse». Haec Hannibal apud Carthaginienses. [12] Scipio contione advocata Masinissam ad regnum paternum Cirta oppido et ceteris urbibus agrisque quae ex regno Syphacis in populi Romani potestatem venissent adiectis donavit. [13] Cn. Octavium classem in Siciliam ductam Cn. Cornelio consuli tradere iussit, legatos Carthaginiensium Romam proficisci, ut quae ab se ex decem legatorum sententia acta essent, ea patrum auctoritate populique iussu confirmarentur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß