Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
20. (1) Íà ñëåäóþùèé äåíü ñîáðàëñÿ ñîâåò. Êîãäà äîëæíîñòíûå ëèöà ÷åðåç ãëàøàòàÿ, êàê ïðèíÿòî ó ãðåêîâ, ïðåäëîæèëè æåëàþùèì âûñêàçûâàòüñÿ, íèêòî íå âûøåë, ÷òîáû ãîâîðèòü. Äîëãî öàðèëî ìîë÷àíèå, âñå ïîñìàòðèâàëè äðóã íà äðóãà. (2) Äà è íåìóäðåíî: îíè è ñàìè ñ ñîáîé òàê äîëãî îáäóìûâàëè âñå ñëîæíîñòè è ïðîòèâîðå÷èÿ äåëà, ÷òî èõ óìû êàê áóäòî îöåïåíåëè, à òóò åùå èõ ñîâñåì ñáèëè ñ òîëêó: öåëûé äåíü ïåðåä íèìè ïðîèçíîñèëè ðå÷è — îáå ñòîðîíû ñòàðàëèñü èõ óáåäèòü, áåç êîíöà òîëêóÿ î òðóäíîñòÿõ, ñâÿçàííûõ è ñ òåì, è ñ äðóãèì ðåøåíèåì. (3) Íàêîíåö çàãîâîðèë ïðåòîð àõåéöåâ Àðèñòåí59: «Ãäå æå, î àõåéöû, òå äóøåâíûå ïîðûâû, êîòîðûå íà ïèðóøêàõ èëè ïðîñòî â òåñíîì êðóãó äîâîäèëè âàñ ÷óòü ÷òî íå äî êóëàêîâ, ñòîèëî ëèøü êîìó-íèáóäü óïîìÿíóòü Ôèëèïïà è ðèìëÿí? (4) À òåïåðü, íà ñîâåòå, ñîçâàííîì ñïåöèàëüíî ïî ýòîìó äåëó, âûñëóøàâ ïîñëîâ îáåèõ ñòîðîí, âû îíåìåëè, õîòÿ äîëæíîñòíûå ëèöà äîêëàäûâàþò âàì î äåëå, à ãëàøàòàé ïðèçûâàåò âûñêàçûâàòüñÿ! (5) Åñëè óæ íå çàáîòèò âàñ îáùåå áëàãî, òàê íåóæåëè õîòÿ áû ïðèñòðàñòèå, ñêëîíÿþùåå âàñ ê òîé èëè äðóãîé ñòîðîíå, íå âûæìåò èç âàñ íè ñëîâà? (6) È âåäü íåò ñðåäè âàñ òàêîãî ãëóïöà, êîòîðûé íå ìîã áû ïîíÿòü, ÷òî ñåé÷àñ, ïîêà ìû åùå íè÷åãî íå ðåøèëè, êàæäîìó ïðåäîñòàâëÿåòñÿ ñëó÷àé âûñêàçàòü è ðàçúÿñíèòü ñâîè ïîæåëàíèÿ è ïðåäïî÷òåíèÿ. Íî êàê òîëüêî ðåøåíèå áóäåò ïðèíÿòî, êàæäîìó ïðèäåòñÿ îòñòàèâàòü åãî ïðàâèëüíîñòü è ïîëåçíîñòü, ïóñòü äàæå ðàíüøå îíî åìó è íå íðàâèëîñü». (7) Íî è ýòî ïðåòîðñêîå óâåùàíèå íå òîëüêî íèêîãî íå ïîäâèãëî âûñêàçàòüñÿ — ìíîãîëþäíàÿ, ñîáðàííàÿ èç ñòîëü ìíîãèõ ãîðîäîâ ñõîäêà íå îòâåòèëà íè ìàëåéøèì øóìîì èëè ðîïîòîì. |
20. Postero die advocatur concilium; ubi cum per praeconem, sicut Graecis mos est, suadendi, si quis vellet, potestas a magistratibus facta esset, nec quisquam prodiret, diu silentium aliorum alios intuentium fuit. [2] Neque mirum, si, quibus sua sponte volutantibus res inter se repugnantes obtorpuerant quodam modo animi, eos si orationes quoque insuper turbaverant utrimque, quae difficilia essent, promendo admonendoque per totum diem habitae. [3] Tandem Aristaenus, praetor Achaeorum, ne tacitum concilium dimitteret: «Ubi» inquit «illa certamina animorum, Achaei, sunt, quibus in conviviis et circulis, cum de Philippo et Romanis mentio incidit, vix manibus temperatis? [4] Nunc in concilio ad eam rem unam indicto, cum legatorum utrimque verba audieritis, cum referant magistratus, cum praeco ad suadendum vocet, obmutuistis! [5] Si non cura salutis communis, ne studia quidem, quae in hanc aut in illam partem animos vestros inclinarunt, vocem cuiquam possunt exprimere? [6] Cum praesertim nemo tam hebes sit, qui ignorare possit dicendi ac suadendi quod quisque aut velit aut optimum putet, nunc occasionem esse, priusquam quicquam decernamus; ubi semel decretum erit, omnibus id, etiam quibus ante displicuerit, pro bono atque utili fore defendendum». [7] Haec adhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum, sed ne fremitum quidem aut murmur contionis tantae ex tot populis congregatae movit. |