Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
21. (1) Òîãäà âíîâü çàãîâîðèë ïðåòîð Àðèñòåí: «Íå ñêóäíû âû ðàçóìîì, âîæäè àõåéñêèå, — íå áîëüøå, ÷åì äàðîì ðå÷è, ïðîñòî íèêòî íå õî÷åò íà ñâîé ñòðàõ ïîäàòü ñîâåò â îáùåì äåëå. Áóäü ÿ ÷àñòíûì ëèöîì, âîçìîæíî, è ÿ ïðîìîë÷àë áû. Íî òåïåðü ìíå, ïðåòîðó, ÿñíî âèäíî, ÷òî ñëåäîâàëî èëè âîâñå íå íàçíà÷àòü ñîâåùàíèå ñ ïîñëàìè, èëè óæ íå îòïóñêàòü èõ îòñþäà áåç îòâåòà. (2) Íî êàê ÿ ìîãó ÷òî-ëèáî îòâå÷àòü áåç âàøåãî ðåøåíèÿ? È ïîñêîëüêó íèêòî èç âàñ, ïðèãëàøåííûõ íà ýòîò ñîâåò, íå õî÷åò èëè íå äåðçàåò âûñêàçàòüñÿ íè â ÷üþ ïîëüçó, äàâàéòå âìåñòî âàøèõ ìíåíèé îöåíèì âûñëóøàííûå â÷åðà ðå÷è ïîñëîâ, (3) êàê åñëè áû ýòî áûëè íå ñâîåêîðûñòíûå òðåáîâàíèÿ, à ñîâåòû, âíóøåííûå çàáîòîé î íàøåé âûãîäå. (4) Ðèìëÿíå, ðîäîñöû è Àòòàë èùóò äðóæáû è ñîþçà ñ íàìè è ñ÷èòàþò, ÷òî íàì ñëåäîâàëî áû ïîìî÷ü èì â âîéíå, êîòîðóþ îíè âåäóò ñ.59 ïðîòèâ Ôèëèïïà. (5) Öàðü æå íàïîìèíàåò î ñîþçå è êëÿòâå, êîòîðóþ ìû åìó ïðèíåñëè, è òî òðåáóåò, ÷òîáû ìû ñòîÿëè íà åãî ñòîðîíå, à òî ãîâîðèò, ÷òî óäîâîëüñòâóåòñÿ íàøèì îòêàçîì îò ó÷àñòèÿ â âîéíå. (6) Íåóæòî íèêòî íå çàäóìàëñÿ, îò÷åãî ýòî òîò, êòî åùå íå ñòàë ñîþçíèêîì, òðåáóåò áîëüøåãî, ÷åì òîò, êòî èì óæå ÿâëÿåòñÿ? Òóò, àõåéöû, äåëî íå â ñêðîìíîñòè Ôèëèïïà è íå â áåññòûäñòâå ðèìëÿí: (7) ñàìîóâåðåííîñòü ïðîñèòåëåé è ðàñòåò, è óáûâàåò ñîîáðàçíî ñ èõ óñïåõàìè. Î Ôèëèïïå íàì íå íàïîìèíàåò íè÷òî, êðîìå åãî ïîñëà, à ðèìñêèé ôëîò ñòîèò â Êåíõðåÿõ, âûñòàâëÿÿ íàïîêàç äîáû÷ó îò åâáåéñêèõ ãîðîäîâ; ìû âèäèì, êàê êîíñóë è åãî ëåãèîíû ñâîáîäíî ðàçãóëèâàþò ïî Ôîêèäå è Ëîêðèäå, è íàñ ðàçäåëÿåò ëèøü íè÷òîæíàÿ ïîëîñêà ìîðÿ. (8) Óäèâèòåëüíî ëè, ÷òî ïîñîë Ôèëèïïà Êëåîìåäîíò íå ñëèøêîì íàñòîé÷èâî òðåáóåò îò íàñ áðàòüñÿ çà îðóæèå è âîåâàòü ñ ðèìëÿíàìè âî èìÿ öàðÿ? (9) Åñëè áû íà îñíîâàíèè òîãî æå äîãîâîðà è êëÿòâû, ñâÿòîñòüþ êîòîðîé îí íàñ òåïåðü çàêëèíàåò, ìû áû ó íåãî ïîïðîñèëè, ÷òîáû Ôèëèïï çàùèòèë íàñ îò Íàáèñà ñ ëàêåäåìîíÿíàìè, è îò ðèìëÿí, òî îí íå íàøåë áû íå òîëüêî ãàðíèçîíà íàì äëÿ çàùèòû, íî äàæå ñëîâ äëÿ îòâåòà. (10) Êëÿíóñü, íè÷óòü íå áîëüøå ïîìîã íàì òîò æå Ôèëèïï â ïðîøëîì ãîäó; îáåùàÿ íà÷àòü âîéíó ïðîòèâ Íàáèñà, îí ñòàðàëñÿ âûìàíèòü íàøó ìîëîäåæü îòñþäà íà Åâáåþ, (11) íî, óáåäèâøèñü, ÷òî ìû íè îòðÿäà íå ïîñûëàåì, íè â âîéíó ñ ðèìëÿíàìè ââÿçûâàòüñÿ íå õîòèì, îí çàáûë î òîì ñîþçå, íà êîòîðûé ñåé÷àñ ññûëàåòñÿ, è ïðåäîñòàâèë Íàáèñó ñ ëàêåäåìîíÿíàìè çàíèìàòüñÿ ðàçáîåì è ãðàáåæàìè. (12) È ìíå êàæåòñÿ, â ðå÷è Êëåîìåäîíòà íå ñõîäÿòñÿ êîíöû ñ êîíöàìè. Îí óìàëÿë îïàñíîñòü âîéíû ñ ðèìëÿíàìè, óòâåðæäàÿ, ÷òî åå èñõîä áóäåò òàêèì æå, êàê â ïðåäûäóùåé âîéíå, êîòîðóþ òå âåëè ñ Ôèëèïïîì. (13) Òàê ïî÷åìó æå öàðü èçäàëåêà ïðîñèò íàøåé ïîìîùè âìåñòî òîãî, ÷òîáû çäåñü, íà ìåñòå, çàùèùàòü íàñ, ñâîèõ äàâíèõ ñîþçíèêîâ, ñðàçó è îò Íàáèñà, è îò ðèìëÿí? Äà ÷òî ãîâîðèòü ïðî íàñ! Âåäü öàðü ñòåðïåë âçÿòèå Ýðåòðèè è Êàðèñòà! Ñíåñ ïàäåíèå ñòîëüêèõ ãîðîäîâ Ôåññàëèè! Îòäàë Ôîêèäó è Ëîêðèäó! (14) À òåïåðü ìèðèòñÿ ñ îñàäîé Ýëàòåè! Ïî÷åìó îí óøåë èç ýïèðñêèõ óùåëèé? Ïðèíóæäåíèå ëè, ñòðàõ ëè èëè ñîáñòâåííàÿ âîëÿ âûãíàëè åãî èç òåõ íåïðèñòóïíûõ òâåðäûíü íàä ðåêîþ Àîé? Ïî÷åìó óäàëèëñÿ îí â ãëóáü ñâîåãî öàðñòâà, ïîêèíóâ çàíÿòîå èì óùåëüå? (15) Åñëè ïî ñâîåé âîëå îñòàâèë Ôèëèïï ñòîëüêèõ ñîþçíèêîâ íà ðàçãðàáëåíüå âðàãàì, êòî ïîñìååò îòðèöàòü, ÷òî è ñîþçíèêè ìîãóò ðóêîâîäñòâîâàòüñÿ ñîáñòâåííîé âûãîäîé? Åñëè èç ñòðàõà, òî ïóñòü îí è íàì ïðîñòèò íàøó áîÿçëèâîñòü. (16) Åñëè æå îí îòñòóïèë, ïîáåæäåííûé îðóæèåì, òî íåóæòî, Êëåîìåäîíò, ìû, àõåéöû, ñäåðæèì ðèìñêèé íàòèñê, êîòîðîãî íå ñäåðæàëè âû, ìàêåäîíÿíå? Òû ïûòàåøüñÿ óáåäèòü íàñ, áóäòî ó ðèìëÿí â íûíåøíåé âîéíå ñèë è ñðåäñòâ íå áîëüøå, ÷åì ðàíüøå, — âçãëÿíåì, îäíàêî, íà ñóùåñòâî äåëà: (17) òîãäà îíè îêàçûâàëè ýòîëèéöàì ïîìîùü ôëîòîì, à íè ïîëêîâîäåö â êîíñóëüñêîì çâàíèè, íè êîíñóëüñêîå âîéñêî â áîÿõ íå ó÷àñòâîâàëè60; èç ñîþçíèêîâ Ôèëèïïà ëèøü ïðèìîðñêèå ãîðîäà ïðåáûâàëè â ñìÿòåíèè è ñòðàõå, à âíóòðåííèå îáëàñòè áûëè íàñòîëüêî îãðàæäåíû ñ.60 îò ðèìñêîãî îðóæèÿ, ÷òî ýòîëèéöû òùåòíî ïðîñèëè ó ðèìëÿí ïîìîùè, êîãäà Ôèëèïï îïóñòîøàë èõ çåìëè. (18) Îäíàêî òåïåðü ðèìëÿíå ïîêîí÷èëè ñ Ïóíè÷åñêîé âîéíîé, îò êîòîðîé íà ïðîòÿæåíèè øåñòíàäöàòè ëåò ñòðàäàëî, ìîæíî ñêàçàòü, ñàìîå ÷ðåâî Èòàëèè: è âîò óæå îíè íå ïðîñòî ïîñûëàþò ïîìîùü âîþþùèì ýòîëèéöàì, íî, ñàìè íà÷àâ âîéíó, íàïàäàþò íà Ìàêåäîíèþ ñðàçó è ñ ñóøè, è ñ ìîðÿ. (19) Óæå òðåòèé êîíñóë âåäåò ýòó âîéíó ñ ïîëíûì íàïðÿæåíèåì ñèë. Ñóëüïèöèé, ñòîëêíóâøèñü ñ öàðåì â ñàìîé Ìàêåäîíèè, ðàçáèë åãî è îáðàòèë â áåãñòâî, à áîãàòåéøóþ ÷àñòü åãî öàðñòâà îïóñòîøèë. (20) Íûíå Êâèíêöèé âûãíàë öàðÿ èç ñîáñòâåííîãî åãî ëàãåðÿ — à âåäü â ðóêàõ Ôèëèïïà íàõîäèëèñü ýïèðñêèå òåñíèíû, è îí áûë óâåðåí â èõ íåïðèñòóïíîñòè, â ñâîèõ óêðåïëåíèÿõ è âîéñêå. Íî öàðü áåæàë â Ôåññàëèþ, à êîíñóë, ïðåñëåäóÿ åãî, çàõâàòèë öàðñêèå çàñòàâû è ñîþçíûå åìó ãîðîäà ïî÷òè ÷òî ó íåãî íà ãëàçàõ. (21) Äîïóñòèì, âñå ëîæü, ÷òî çäåñü ãîâîðèë àôèíñêèé ïîñîë î æåñòîêîñòè, àë÷íîñòè è ëþáîñòðàñòèè öàðÿ; äîïóñòèì, íàñ íå êàñàþòñÿ ïðåñòóïëåíèÿ, ñîâåðøåííûå öàðåì ïðîòèâ ãîðíèõ è ïîäçåìíûõ áîãîâ â Àòòèêå, — (22) âñå ýòî íå ñðàâíèòñÿ ñ òåì, ÷òî ïðåòåðïåëè æèòåëè îòäàëåííûõ îò íàñ Êåîñà è Àáèäîñà. Äàâàéòå, åñëè õîòèòå, çàáóäåì è î íàøèõ ñîáñòâåííûõ ðàíàõ, (23) îá óáèéñòâàõ è ãðàáåæàõ, ó÷èíåííûõ öàðåì â Ìåññåíå — â ñåðäöå Ïåëîïîííåñà, î ãîñòåïðèèìöå öàðÿ â Êèïàðèññèè Õàðèòåëå, óáèòîì ïðÿìî íà ïèðó, âîïðåêè âñåì áîæåñêèì è ëþäñêèì ïðàâàì61 è îáû÷àÿì, îá Àðàòàõ èç Ñèêèîíà, îòöå è ñûíå, óìåðùâëåííûõ öàðåì. À âåäü îí íåñ÷àñòíîãî ñòàðöà îòöîì âåëè÷àë! (24) Ó ñûíà æå ïîõîòè ðàäè óâåç æåíó â Ìàêåäîíèþ!62 Íå áóäåì âñïîìèíàòü ïðî÷èå íàäðóãàòåëüñòâà íàä äåâàìè è ìàòðîíàìè. (25) Äîïóñòèì, ÷òî ìû èìååì äåëî è íå ñ Ôèëèïïîì, ÷üåé æåñòîêîñòè âû òàê áîèòåñü, ÷òî âñå îíåìåëè. Âåäü êàêàÿ åùå ìîæåò áûòü ïðè÷èíà äëÿ ìîë÷àíüÿ ó ñîçâàííûõ íà ñîâåò? Ïðåäïîëîæèì òåïåðü, ÷òî ìû îáñóæäàåì ñâîè äåëà ñ Àíòèãîíîì, êðîò÷àéøèì è ñïðàâåäëèâåéøèì öàðåì, îêàçàâøèì íàì âñåì ìíîæåñòâî óñëóã63: íåóæòî îí ïîòðåáîâàë áû îò íàñ äåëàòü íåâûïîëíèìîå? (26) Ïåëîïîííåñ åñòü ïîëóîñòðîâ, ëèøü óçêèì ïåðåøåéêîì Èñòìà64 ñâÿçàííûé ñ êîíòèíåíòîì; íè äëÿ ÷åãî îí íå îòêðûò è íå óäîáåí â òàêîé ñòåïåíè, êàê äëÿ ìîðñêîé âîéíû. (27) Åñëè ñòî êðûòûõ ñóäîâ, äà ïÿòüäåñÿò áîëåå ëåãêèõ îòêðûòûõ, äà òðèäöàòü èññêèõ ëàäåé íà÷íóò ðàçîðÿòü ïðèìîðñêèå îáëàñòè è íàïàäàòü íà áåççàùèòíûå ãîðîäà ïîáåðåæüÿ, òî ìû, ïîíÿòíî, ñïàñåìñÿ â ãîðîäàõ, ëåæàùèõ âíóòðè ñòðàíû, — êàê áóäòî âîéíà, ïðîíèêøàÿ âãëóáü, íå ñæèãàåò óæå íàøè íåäðà! (28) Êîãäà Íàáèñ ñ ëàêåäåìîíÿíàìè áóäåò òåñíèòü íàñ ñ ñóøè, à ðèìñêèé ôëîò ñ ìîðÿ, — îòêóäà òîãäà âçûâàòü ìíå ê ñîþçíè÷åñêîé ïîìîùè öàðÿ è ìàêåäîíñêîé çàùèòå? Ìîæåò áûòü, ìû ñàìè, ñâîèìè ñèëàìè áóäåì îáîðîíÿòü îñàæäåííûå ãîðîäà îò ðèìñêîãî âðàãà? Òî-òî ìû õîðîøî îòñòîÿëè Äèìû â ïðîøëîé âîéíå!65 (29) Ðàçâå ìàëî ìû âèäèì ÷óæèõ íåñ÷àñòèé, ÷òîáû óìíîæàòü èõ åùå è ñâîèì ïðèìåðîì? (30) Ðèìëÿíå ïî ñâîåé âîëå èùóò íàøåé äðóæáû — íå âçäóìàéòå ïðåíåáðå÷ü òåì, ÷åãî âàì ñ.61 ñàìèì ñëåäóåò æåëàòü è ê ÷åìó âñåìè ñèëàìè íóæíî ñòðåìèòüñÿ. (31) Óæ íå äóìàåòñÿ ëè âàì, ÷òî îíè îò ñòðàõà ïðèáåãàþò ê ñîþçó ñ âàìè, ÷òî, çàñòèãíóòûå â ÷óæîé ñòðàíå, æåëàþò óêðûòüñÿ ïîä ñåíüþ âàøåãî ïîêðîâèòåëüñòâà, äàáû èõ ïðèíèìàëè â âàøèõ ãàâàíÿõ è ñíàáæàëè âàøèì ïðîäîâîëüñòâèåì? (32)  èõ ðàñïîðÿæåíèè ìîðå; â êàêèå áû çåìëè îíè íè ïðèõîäèëè, âñå òîò÷àñ ïîä÷èíÿåòñÿ èõ âëàñòè: òîãî, î ÷åì îíè ïðîñÿò, èì ïî ïëå÷ó äîáèòüñÿ è ñèëîé. Òîëüêî èç ñîñòðàäàíèÿ îíè íå ïîçâîëÿþò âàì ñîâåðøèòü íåïîïðàâèìîå. (33) Èáî òî, ÷òî Êëåîìåäîíò ïðåäñòàâëÿë âàì êàê óìåðåííûé è ñàìûé áåçîïàñíûé ïóòü — îñòàâàòüñÿ â áåçäåéñòâèè è íå áðàòüñÿ çà îðóæèå, — ýòî â äåéñòâèòåëüíîñòè íå ñðåäíèé è âîîáùå íå ïóòü. (34) Íå ãîâîðÿ óæ î òîì, ÷òî íàì âñå ðàâíî íóæíî ëèáî ïðèíÿòü, ëèáî îòâåðãíóòü ñîþç ñ ðèìëÿíàìè — ÷åì, êàê íå äîáû÷åé ïîáåäèòåëÿ, ñòàíåì ìû, íå çàðó÷èâøèñü íèãäå íàäåæíîé ïîääåðæêîé è îæèäàÿ èñõîäà äåëà, ðàññ÷èòûâàÿ ïðèñîåäèíèòü ñâîå ðåøåíèå ê ðåøåíèþ ñóäüáû? (35) Íå ïðåíåáðåãàéòå òåì, ÷òî âàì ïðåäëîæèëè ïî äîáðîé âîëå, íî î ÷åì ñëåäîâàëî ìîëèòü âñåõ áîãîâ. Ñåãîäíÿ âàì ïîçâîëåíî ñäåëàòü âûáîð, íî íå âñåãäà ýòî áóäåò òàê. Íå ÷àñòî è íå äîëãî áóäåò ó âàñ òàêàÿ âîçìîæíîñòü. (36) Óæå äàâíî âû áîëåå õîòèòå, ÷åì ñìååòå îñâîáîäèòü ñåáÿ îò Ôèëèïïà. À òåïåðü âàì íå íóæíî òåðïåòü íè òðóäîâ, íè îïàñíîñòåé: òå, êòî âåðíåò âàì ñâîáîäó, ïðèïëûëè èç-çà ìîðÿ ñ áîëüøèì ôëîòîì è âîéñêîì. (37) Åñëè âû îòâåðãíåòå ýòèõ ñîþçíèêîâ, çíà÷èò, âû ëèøèëèñü ðàññóäêà, èáî íå ìèíîâàòü âàì âñòðåòèòüñÿ ñ ðèìëÿíàìè, åñëè íå êàê ñ ñîðàòíèêàìè, òî êàê ñ âðàãàìè». |
21. Tum Aristaenus praetor rursus: «Non magis consilium vobis, principes Achaeorum, deest quam lingua; sed suo quisque periculo in commune consultum non vult. Forsitan ego quoque tacerem, si privatus essem; nunc praetori video aut non dandum concilium legatis fuisse, aut non sine responso eos dimittendos esse; [2] respondere autem nisi ex vestro decreto qui possum? Et quoniam nemo vestrum, qui in hoc concilium advocati estis, pro sententia quicquam dicere vult aut audet, orationes legatorum hesterno die ut pro sententiis dictas percenseamus, [3] perinde ac non postulaverint, quae e re sua essent, sed suaserint quae nobis censerent utilia esse. [4] Romani Rhodiique et Attalus societatem amicitiamque nostram petunt et in bello quod adversus Philippum gerunt se a nobis adiuvari aequum censent. [5] Philippus societatis secum admonet et iuris iurandi et modo postulat ut secum stemus, modo ne intersimus armis, contentum ait se esse. [6] Nulline venit in mentem cur, qui nondum socii sunt, plus petant quam socius? Non fit hoc neque modestia Philippi neque impudentia Romanorum, Achaei: [7] fortuna et dat fiduciam postulantibus et demit. Philippi praeter legatum videmus nihil; Romana classis ad Cenchreas stat urbium Euboeae spolia prae se ferens, consulem legionesque eius, exiguo maris spatio diiunctas, Phocidem ac Locridem pervagantes videmus; [8] miramini, cur diffidenter Cleomedon, legatus Philippi, ut pro rege arma caperemus adversus Romanos, modo egerit? [9] Qui, si ex eodem foedere ac iure iurando, cuius nobis religionem iniciebat, rogemus eum, ut nos Philippus et ab Nabide ac Lacedaemoniis et ab Romanis defendat, non modo praesidium, quo tueatur nos, sed ne quid respondeat quidem nobis sit inventurus, [10] non hercule magis quam ipse Philippus priore anno, qui pollicendo se adversus Nabidem bellum gesturum cum temptasset nostram iuventutem hinc in Euboeam extrahere, [11] postquam nos neque decernere id sibi praesidium neque velle illigari Romano bello vidit, oblitus societatis eius quam nunc iactat vastandos populandosque Nabidi ac Lacedaemoniis reliquit. [12] Ac mihi quidem minime conveniens inter se oratio Cleomedontis visa est. Elevabat Romanum bellum eventumque eius eundem fore, qui prioris belli quod cum Philippo gesserint, dicebat. [13] Cur igitur nostrum ille auxilium absens petit potius quam praesens nos, socios veteres, simul ab Nabide ac Romanis tueatur? Nos dico? Quid ita passus est Eretriam Carystumque capi? Quid ita tot Thessaliae urbes? Quid ita Locridem Phocidemque? [14] Quid ita nunc Elatiam oppugnari patitur? Cur excessit faucibus Epiri claustrisque illis inexpugnabilibus super Aoum amnem relictoque quem insidebat saltu penitus in regnum abiit? [15] Aut vi aut metu aut voluntate. Si sua voluntate tot socios reliquit hostibus diripiendos, qui recusare potest quin et socii sibi consulant? Si metu, nobis quoque ignoscat timentibus; si victus armis cessit, Achaei Romana arma sustinebimus, Cleomedon, quae vos Macedones non sustinuistis? [16] An tibi potius credamus Romanos non maioribus copiis nec viribus nunc bellum gerere quam antea gesserint potius quam res ipsas intueamur? [17] Aetolos tum classe adiuverunt; nec duce consulari nec exercitu bellum gesserunt; sociorum Philippi maritimae tum urbes in terrore ac tumultu erant; mediterranea adeo tuta ab armis Romanis fuerunt ut Philippus Aetolos nequiquam opem Romanorum implorantes depopularetur; [18] nunc autem defuncti bello Punico Romani, quod per sedecim annos velut intra viscera Italiae toleraverunt, non praesidium Aetolis bellantibus miserunt, sed ipsi duces belli arma terra marique simul Macedoniae intulerunt. [19] Tertius iam consul summa vi gerit bellum. Sulpicius in ipsa Macedonia congressus fudit fugavitque regem, partem opulentissimam regni eius depopulatus; [20] nunc Quinctius tenentem claustra Epiri natura loci, munimentis, exercitu fretum castris exuit, fugientem in Thessaliam persecutus praesidia regia sociasque urbes eius prope in conspectu regis ipsius expugnavit. [21] Ne sint vera, quae Atheniensis modo legatus de crudelitate, avaritia, libidine regis disseruit; nihil ad nos pertineant, quae in terra Attica scelera in superos inferosque deos sunt admissa, [22] multo minus quae Ciani Abydenique, qui procul ab nobis absunt, passi sunt; nostrorum ipsi vulnerum si vultis obliviscamur, [23] caedes direptionesque bonorum Messenae in media Peloponneso factas, et hospitem Cyparissiae Charitelen contra ius omne ac fas inter epulas prope ipsas occisum, et Aratum patrem filiumque Sicyonios, cum senem infelicem parentem etiam appellare solitus esset, interfectos, [24] filii etiam uxorem libidinis causa in Macedoniam asportatam, cetera stupra virginum matronarumque oblivioni dentur; [25] ne sit cum Philippo res, cuius crudelitatis metu obmutuistis omnes — nam quae alia tacendi advocatis in concilium causa est?; — cum Antigono, mitissimo ac iustissimo rege et de nobis omnibus optime merito, existimemus disceptationem esse: num id postularet facere nos quod fieri non posset? [26] Paene insula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhaerens, nulli apertior neque opportunior quam navali bello. [27] Si centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae et triginta Issaei lembi maritimam oram vastare et expositas prope in ipsis litoribus urbes coeperint oppugnare, in mediterraneas scilicet nos urbes recipiemus, tamquam non intestino et haerente in ipsis visceribus uramur bello! [28] Cum terra Nabis et Lacedaemonii, mari classis Romana urgebunt, unde regiam societatem et Macedonum praesidia implorem? An ipsi nostris armis ab hoste Romano tutabimur urbes quae oppugnabuntur? Egregie enim Dymas priore bello sumus tutati! [29] Satis exemplorum nobis clades alienae praebent; ne quaeramus quem ad modum ceteris exemplo simus. [30] Nolite, quia ultro Romani petunt amicitiam, id quod optandum vobis ac summopere petendum erat, fastidire. [31] Metu enim videlicet compulsi et deprensi in aliena terra, quia sub umbra vestri auxilii latere volunt, in societatem vestram confugiunt, ut portibus vestris recipiantur, ut commeatibus utantur! [32] Mare in potestate habent; terras quascumque adeunt extemplo dicionis suae faciunt. Quod rogant, cogere possunt; quia pepercisse vobis volunt, committere vos, cur pereatis, non patiuntur. [33] Nam quod Cleomedon modo tamquam mediam et tutissimam vobis viam consilii, ut quiesceretis abstineretisque armis, ostendebat, ea non media, sed nulla via est. [34] Etenim praeterquam quod aut accipienda aut spernenda vobis Romana societas est, quid aliud quam nusquam gratia stabili, velut qui eventum expectaverimus, ut fortunae applicaremus nostra consilia, praeda victoris erimus? [35] Nolite, si quod omnibus votis petendum erat, ultro offertur, fastidire. Non quem ad modum hodie utrumque vobis licet, sic semper liciturum est: nec saepe nec diu eadem occasio erit. [36] Liberare vos a Philippo iam diu magis vultis quam audetis. Sine vestro labore et periculo qui vos in libertatem vindicarent, cum magnis classibus exercitibusque mare traiecerunt. [37] Hos si socios aspernamini, vix mentis sanae estis; sed aut socios aut hostes habeatis oportet». |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß