Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXII, ãë. 32

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

32. (1) Ê ýòî­ìó âðå­ìå­íè óæå íàñòó­ïè­ëà çèìà95. Êîãäà Òèò Êâèíê­öèé, çàõâà­òèâ Ýëà­òåþ96, ðàñ­ïî­ëî­æèë­ñÿ íà çèì­íèõ êâàð­òè­ðàõ â Ôîêèäå è Ëîê­ðèäå, âîç­íèê­ëà ðàñ­ïðÿ â Îïóí­òå97. (2) Îäíà ñòî­ðî­íà ïðè­çû­âà­ëà ýòî­ëèé­öåâ, êîòî­ðûå áûëè áëè­æå, äðó­ãàÿ — ðèì­ëÿí. (3) Ýòî­ëèé­öû ïîäî­ñïå­ëè ïåð­âû­ìè, îäíà­êî ñîñòî­ÿ­òåëü­íûå ãîðî­æàíå, çàêðûâ ïåðåä íèìè âîðîòà è ïîñëàâ âåñò­íè­êà ê ðèì­ñêî­ìó ïîë­êî­âîä­öó, óäåð­æè­âà­ëè ãîðîä äî åãî ïðè­áû­òèÿ. (4) Íî ãîðîä­ñêàÿ êðå­ïîñòü îõðà­íÿ­ëàñü öàð­ñêèì ãàð­íè­çî­íîì, è íè óãðî­çû îïóíò­öåâ, íè âåëè­÷èå ðèì­ñêî­ãî êîìàí­äóþ­ùå­ãî íå ìîã­ëè çàñòà­âèòü åãî óéòè îòòóäà. (5) Ñ îñà­äîé êðå­ïî­ñòè äåëî çàìåä­ëè­ëîñü, ïîñêîëü­êó îò öàðÿ ïðè­áûë ïîñëà­íåö ñ ïðîñü­áîé íàçíà­÷èòü ìåñòî è âðå­ìÿ äëÿ ïåðå­ãî­âî­ðîâ. (6) Êâèíê­öèé, õîòÿ è íåîõîò­íî, ñîãëà­ñèë­ñÿ íà ïðåä­ëî­æå­íèå öàðÿ, è íå òî ÷òîáû îí íå æåëàë âûãëÿäåòü ÷åëî­âå­êîì, êîòî­ðûé ñàì — ãäå ñèëîé îðó­æèÿ, ãäå ïåðå­ãî­âî­ðà­ìè — äîâåë äî êîí­öà âîé­íó; (7) íî âåäü îí åùå äàæå íå çíàë, áóäåò ëè ïðè­ñëàí íà ñìå­íó åìó îäèí èç íîâûõ êîí­ñó­ëîâ, èëè æå åìó áóäóò ïðî­äëå­íû ïîë­íî­ìî­÷èÿ (äîáè­âàòü­ñÿ ÷åãî âñå­ìè ñèëà­ìè îí ïîðó­÷èë ñâî­èì äðó­çüÿì è áëèç­êèì). (8) Îäíà­êî òàêèå ïåðå­ãî­âî­ðû êàçà­ëèñü åìó âûãîä­íû­ìè, ïîñêîëü­êó äàâà­ëè âîç­ìîæ­íîñòü ïîâåð­íóòü äåëî è ê âîéíå (åñëè îí îñòà­íåò­ñÿ êîìàí­äóþ­ùèì), è ê ìèðó (åñëè áóäåò îòî­çâàí). (9) Áûëî âûáðà­íî ñ.69 ìåñòî íà áåðå­ãó Ìàëèé­ñêî­ãî çàëè­âà âîç­ëå Íèêåè. Öàðü ïðè­áûë òóäà îò Äåìåò­ðè­à­äû ñ ïÿòüþ ëàäüÿ­ìè è îäíèì âîåí­íûì êîðàá­ëåì. (10) Ñ íèì áûëè çíàò­íûå ìàêåäî­íÿíå è àõåé­ñêèé èçãíàí­íèê, çíà­ìå­íè­òûé Êèê­ëè­àä. (11) Ñ ðèì­ñêèì êîìàí­äóþ­ùèì áûëè öàðü Àìè­íàíäð, Äèî­íè­ñî­äîð, ïîñëàí­íèê Àòòà­ëà, Àãå­ñèì­áðîò, íà÷àëü­íèê ðîäîñ­ñêî­ãî ôëîòà, Ôåíåé, âîæäü ýòî­ëèé­öåâ, è äâîå àõåé­öåâ, Àðè­ñòåí è Êñå­íî­ôîíò. (12) Âìå­ñòå ñ íèìè ðèì­ëÿ­íèí âûøåë ê ñàìîé êðîì­êå áåðå­ãà, â òî âðå­ìÿ êàê öàðü ïîÿâèë­ñÿ íà íîñó ñòî­ÿâ­øå­ãî íà ÿêî­ðå ñóä­íà. (13) «Óäîá­íåå áûëî áû, — ñêà­çàë Êâèíê­öèé, — åñëè áû òû ñîøåë íà çåì­ëþ. Òîãäà áû ìû è ãîâî­ðè­ëè, è ñëó­øà­ëè äðóã äðó­ãà, ñòîÿ ëèöîì ê ëèöó». Öàðü îòêà­çàë­ñÿ ýòî ñäå­ëàòü. «Äà êîãî æå òû áîèøü­ñÿ?» — ñïðî­ñèë Êâèíê­öèé, (14) íà ÷òî òîò ñ öàð­ñêèì âûñî­êî­ìå­ðè­åì îòâå­òèë: «ß-òî íèêî­ãî íå áîþñü, ðàç­âå ÷òî áåñ­ñìåðò­íûõ áîãîâ. Íî íå âñåì ÿ äîâå­ðÿþ èç òåõ, êîãî âèæó âîêðóã òåáÿ, è ìåíåå âñå­ãî ýòî­ëèé­öàì». — (15) «Ïåðå­ãî­âî­ðû ñ âðà­ãîì ðàâ­íî îïàñ­íû äëÿ âñåõ, åñëè ñòî­ðî­íû äðóã äðó­ãó íå äîâå­ðÿ­þò», — ñêà­çàë ðèì­ëÿ­íèí. (16) «Îäíà­êî, Êâèíê­öèé, êîëü ñâåð­øèò­ñÿ êëÿò­âî­ïðå­ñòóï­ëå­íèå, òî íåðàâ­íîé íàãðà­äîé çà âåðî­ëîì­ñòâî áóäóò Ôèëèïï è Ôåíåé, — ïðî­èç­íåñ öàðü. — Âåäü ìàêåäî­íÿ­íàì ïîäûñ­êàòü íà ìîå ìåñòî öàðÿ áûëî áû òðóä­íåå, ÷åì ýòî­ëèé­öàì äðó­ãî­ãî ïðå­òî­ðà».

32. Hiems iam eo tem­po­re erat, et, cum T. Quincti­us cap­ta Ela­tia in Pho­ci­de ac Loc­ri­de hi­ber­na dis­po­si­ta ha­be­ret, Opun­te se­di­tio or­ta est. [2] Fac­tio una Aeto­los, qui pro­pio­res erant, al­te­ra Ro­ma­nos ac­cer­se­bat. [3] Aeto­li prio­res ve­ne­runt; sed opu­len­tior fac­tio exclu­sis Aeto­lis mis­so­que ad im­pe­ra­to­rem Ro­ma­num nun­tio us­que in ad­ven­tum eius te­nuit ur­bem. [4] Ar­cem re­gium te­ne­bat prae­si­dium, ne­que ut de­ce­de­rent in­de, aut Opun­tio­rum mi­nis aut auc­to­ri­ta­te im­pe­ra­to­ris Ro­ma­ni per­pel­li po­tue­runt. [5] Mo­ra, cur non ex­templo op­pug­na­ren­tur, ea fuit quod ca­du­cea­tor ab re­ge ve­ne­rat lo­cum ac tem­pus pe­tens col­lo­quio. [6] Id gra­va­te re­gi con­ces­sum est, non quin cu­pe­ret Quincti­us per se par­tim ar­mis, par­tim con­di­cio­ni­bus con­fec­tum vi­de­ri bel­lum; [7] nec­dum enim scie­bat ut­rum suc­ces­sor si­bi al­ter ex no­vis con­su­li­bus mit­te­re­tur, an, quod sum­ma vi ut ten­de­rent ami­cis et pro­pin­quis man­da­ve­rat, im­pe­rium pro­ro­ga­re­tur; [8] ap­tum autem fo­re col­lo­qui­um cre­de­bat, ut si­bi li­be­rum es­set vel ad bel­lum ma­nen­ti vel ad pa­cem de­ce­den­ti rem incli­na­re. [9] In si­nu Ma­lia­co pro­pe Ni­caeam li­tus ele­ge­re. Eo rex ab De­met­ria­de cum quin­que lem­bis et una na­ve rostra­ta ve­nit. [10] Erant cum eo prin­ci­pes Ma­ce­do­num et Achaeo­rum exul, vir in­sig­nis, Cyc­lia­das. [11] Cum im­pe­ra­to­re Ro­ma­no rex Amy­nan­der erat et Dio­ny­so­do­rus, At­ta­li le­ga­tus, et Age­simbro­tus, prae­fec­tus Rho­diae clas­sis, et Phae­neas, prin­ceps Aeto­lo­rum, et Achaei duo, Aris­tae­nus et Xe­no­phon. [12] In­ter hos Ro­ma­nus ad extre­mum li­tus prog­res­sus, cum rex in pro­ram na­vis in an­co­ris stan­tis pro­ces­sis­set, [13] «com­mo­dius» in­quit, «si in ter­ram eg­re­dia­ris, ex pro­pin­quo di­ca­mus in vi­cem audia­mus­que». Cum rex fac­tu­rum se id ne­ga­ret, «quem tan­dem» in­quit Quincti­us «ti­mes?» [14] Ad hoc il­le su­per­bo et re­gio ani­mo: «Ne­mi­nem equi­dem ti­meo prae­ter deos im­mor­ta­les; non om­nium autem cre­do fi­dei, quos cir­ca te vi­deo, at­que om­nium mi­ni­me Aeto­lis». [15] «Is­tuc qui­dem» ait Ro­ma­nus «par om­ni­bus pe­ri­cu­lum est, qui cum hos­te ad col­lo­qui­um congre­diun­tur, si nul­la fi­des sit». [16] «Non ta­men» in­quit, «T. Quincti, par per­fi­diae prae­mium est, si frau­de aga­tur, Phi­lip­pus et Phae­neas; ne­que enim aeque dif­fi­cul­ter Aeto­li prae­to­rem ali­um ac Ma­ce­do­nes re­gem in meum lo­cum sub­sti­tuant».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 95Âîç­âðà­ùà­ÿñü ê ñîáû­òè­ÿì íà âîñòî­êå, Ëèâèé âîç­âðà­ùà­åò­ñÿ è ê ñâî­å­ìó îñíîâ­íî­ìó èñòî÷­íè­êó ïî ýòîé ÷àñòè — ê Ïîëè­áèþ (XVIII, 1—8).
  • 96Ñì. âûøå, ãë. 24.
  • 97Îïóíò — ãëàâ­íûé ãîðîä Âîñòî÷­íîé Ëîê­ðèäû (íà Åâáåé­ñêîì çàëè­âå).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003233 1364003234 1364003235