Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIII, ãë. 36

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

36. (1) Ïîêà â Ãðå­öèè, Ìàêåäî­íèè è Àçèè ïðî­èñ­õî­äè­ëè âñå ýòè ñîáû­òèÿ, âñÿ Ýòðó­ðèÿ ïîä­âåðã­ëàñü áûëî îïàñ­íî­ñòè èç-çà çàãî­âî­ðà ðàáîâ. (2) Äëÿ åãî ðàñ­ñëå­äî­âà­íèÿ è ïîäàâ­ëå­íèÿ áûë ïîñëàí ñ îäíèì èç äâóõ ãîðîä­ñêèõ ëåãè­î­íîâ Ìàíèé Àöè­ëèé Ãëàá­ðè­îí, ïðå­òîð, âåäàâ­øèé ðàç­áî­ðîì ñóäåá­íûõ äåë ìåæ­äó ãðàæ­äà­íà­ìè è ÷óæå­ñòðàí­öà­ìè99 <> Òåõ ðàáîâ, êîòî­ðûå óæå ñîáðà­ëèñü â øàé­êó, îí ðàç­ãðî­ìèë â áîþ, (3) ìíî­ãèõ âçÿë â ïëåí. Âîæà­êîâ çàãî­âî­ðà îí ïîñëå áè÷å­âà­íèÿ ðàñ­ïÿë íà êðå­ñòàõ, à îñòàëü­íûõ âåð­íóë ãîñ­ïî­äàì.

(4) Êîí­ñó­ëû îòïðà­âè­ëèñü ê ïðî­âèí­öè­ÿì. Ìàð­öåëë âñòó­ïèë â ïðå­äå­ëû áîé­åâ; êîãäà åãî âîè­íû, óòîì­ëåí­íûå öåëî­äíåâ­íûì ïåðå­õî­äîì, ðàç­áè­âà­ëè ëàãåðü íà êàêîì-òî õîë­ìå, íà íèõ íàïàë ñ áîëü­øèì âîé­ñêîì íåêèé Êîðî­ëàì, áîé­ñêèé öàðåê, è ïåðå­áèë äî òðåõ òûñÿ÷ ÷åëî­âåê; (5) â ýòîì áåñ­ïî­ðÿäî÷­íîì ñðà­æå­íèè ïàëè è íåêî­òî­ðûå çíà­ìå­íè­òûå ìóæè — ïðå­ôåê­òû ñîþç­íè­êîâ100 Òèò Ñåì­ï­ðî­íèé Ãðàêõ è Ìàðê Þíèé Ñèëàí, à òàê­æå âîåí­íûå òðè­áó­íû âòî­ðî­ãî ëåãè­î­íà Ìàðê Îãóëü­íèé è Ïóá­ëèé Êëàâ­äèé. (6) Îäíà­êî ëàãåðü, êîòî­ðûé óñïå­ëè õîðî­øî óêðå­ïèòü, áûë óäåð­æàí ðèì­ëÿ­íà­ìè — âðà­ãàì, õîòü îíè è áûëè âîîäó­øåâ­ëå­íû óäà÷­íîé áèò­âîé, òàê è íå óäà­ëîñü âçÿòü åãî ïðè­ñòó­ïîì. (7) Íåñêîëü­êî äíåé çàòåì êîí­ñóë îñòà­âàë­ñÿ â òîì æå ëàãå­ðå, âðà­÷óÿ ðàíå­íûõ è äàâàÿ âîè­íàì îïðà­âèòü­ñÿ îò ïîòðÿ­ñå­íèÿ. (8) À áîéè, íàðîä íåòåð­ïå­ëè­âûé, íåñïî­ñîá­íûé ïåðå­íî­ñèòü ñêó­êó îæè­äà­íèÿ, ðàç­áðå­ëèñü êòî êóäà ïî ñâî­èì êðå­ïî­ñòÿì è ñåëå­íè­ÿì. (9) Òîãäà Ìàð­öåëë, áûñò­ðî ïåðåé­äÿ Ïàä, ïîâåë ëåãè­î­íû â ñ.100 îáëàñòü ãîðî­äà Êîìà101, ãäå ïîñòà­âè­ëè ëàãåðü èíñóá­ðû, êîòî­ðûå è òàìîø­íèõ æèòå­ëåé ïðè­çâà­ëè ê îðó­æèþ. Ðàñ­ïà­ëåí­íûå íåäàâ­íåé ïîáåäîé áîé­åâ, ãàë­ëû íàâÿ­çà­ëè ðèì­ëÿ­íàì ñðà­æå­íèå ïðÿ­ìî íà ïåðå­õî­äå è ñïåð­âà óäà­ðè­ëè íà íèõ ñ òàêîé ñèëîé, ÷òî ïåðå­äî­âûå ïîðÿä­êè ðèì­ëÿí äðîã­íó­ëè. (10) Çàìå­òèâ ýòî, Ìàð­öåëë èñïó­ãàë­ñÿ, êàê áû îíè ðàçîì íå îáðà­òè­ëèñü â áåã­ñòâî, — îí âûäâè­íóë âïå­ðåä êîãîð­òó ìàð­ñîâ102 è áðî­ñèë íà âðà­ãà âñå òóð­ìû ëàòèí­ñêîé êîí­íè­öû. (11) Ïåð­âûé, à çàòåì âòî­ðîé åå óäàð îáóçäà­ëè áåøå­íûé íàòèñê íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, à òåì âðå­ìå­íåì îñòàëü­íîå ðèì­ñêîå âîé­ñêî ñïëî­òè­ëî ñòðîé è ïåðå­øëî â ðåøè­òåëü­íîå íàñòóï­ëå­íèå. (12) Ãàë­ëû íå âûäåð­æà­ëè óäà­ðà, íî ïîêà­çà­ëè ñïè­íó è êèíó­ëèñü âðàñ­ñûï­íóþ. (13) Âàëå­ðèé Àíòè­àò ïèøåò, ÷òî â ýòîì ñðà­æå­íèè áûëî ïåðå­áè­òî ñâû­øå ñîðî­êà òûñÿ÷ ÷åëî­âåê, çàõâà­÷å­íî âîñåìü­äå­ñÿò ñåìü áîå­âûõ çíà­ìåí, ñåìü­ñîò òðèä­öàòü äâå ïîâîç­êè è ìíî­æå­ñòâî çîëîòûõ îæå­ðå­ëèé, èç êîòî­ðûõ, êàê ïèøåò Êëàâ­äèé, îäíî, î÷åíü òÿæå­ëîå, áûëî ïðè­íå­ñå­íî â äàð õðà­ìó Þïè­òå­ðà Êàïè­òî­ëèé­ñêî­ãî. (14)  òîò æå äåíü çàõâà­÷åí è ðàç­ãðàá­ëåí áûë ëàãåðü ãàë­ëîâ, à íåñêîëü­êî äíåé ñïó­ñòÿ — è ãîðîä Êîì. Ïîñëå ýòî­ãî ê êîí­ñó­ëó ïåðå­øëè äâà­äöàòü âîñåìü êðå­ïî­ñòåé. (15) Ïèñà­òå­ëè, ïðàâ­äà, ðàñ­õî­äÿò­ñÿ â òîì, êóäà ñíà­÷à­ëà êîí­ñóë äâè­íóë âîé­ñêî — íà áîé­åâ èëè íà èíñóá­ðîâ: òî ëè óäà÷­íîå ñðà­æå­íèå ïîç­âî­ëè­ëî çàáûòü íåñ÷àñò­ëè­âîå, òî ëè ïîáåäà ó Êîìà áûëà îìðà­÷å­íà ïîðà­æå­íè­åì â çåì­ëå áîé­åâ.

36. Cum haec in Grae­cia Ma­ce­do­nia­que et Asia ge­re­ren­tur, Et­ru­riam in­fes­tam pro­pe co­niu­ra­tio ser­vo­rum fe­cit. [2] Ad quae­ren­dam oppri­men­dam­que eam M’. Aci­lius Glab­rio prae­tor, cui in­ter ci­ves pe­reg­ri­nos­que iuris­dic­tio ob­ti­ge­rat, cum una ex dua­bus le­gio­ne ur­ba­na est mis­sus, alios . . . , alios iam congre­ga­tos pug­nan­do vi­cit; ex his mul­ti oc­ci­si, mul­ti cap­ti; [3] alios ver­be­ra­tos cru­ci­bus ad­fi­xit, qui prin­ci­pes co­niu­ra­tio­nis fue­rant, alios do­mi­nis res­ti­tuit.

[4] Con­su­les in pro­vin­cias pro­fec­ti sunt. Mar­cel­lum Boio­rum ingres­sum fi­nes fa­ti­ga­to per diem to­tum mi­li­te via fa­cien­da castra in tu­mu­lo quo­dam po­nen­tem Co­ro­la­mus qui­dam, re­gu­lus Boio­rum, cum mag­na ma­nu ador­tus ad tria mi­lia ho­mi­num oc­ci­dit; [5] et il­lustres vi­ri ali­quot in il­lo tu­mul­tua­rio proe­lio ce­ci­de­runt, in­ter quos prae­fec­ti so­cium T. Sempro­nius Grac­chus et M. Iuni­us Si­la­nus et tri­bu­ni mi­li­tum de le­gio­ne se­cun­da M. Ogul­nius et P. Clau­dius. [6] Castra ta­men ab Ro­ma­nis im­pig­re per­mu­ni­ta re­ten­ta­que, cum hos­tes pros­pe­ra pug­na ela­ti ne­qui­quam op­pug­nas­sent. [7] Sta­ti­vis dein­de iis­dem per dies ali­quot se­se te­nuit, dum et sau­cios cu­ra­ret et a tan­to ter­ro­re ani­mos mi­li­tum re­fi­ce­ret. [8] Boi, ut est gens mi­ni­me ad mo­rae tae­dium fe­ren­dum pa­tiens, in cas­tel­la sua vi­cos­que pas­sim di­lap­si sunt. [9] Mar­cel­lus Pa­do con­fes­tim traiec­to in ag­rum Co­men­sem, ubi In­sub­res Co­men­si­bus ad ar­ma ex­ci­tis castra ha­be­bant, le­gio­nes du­cit. Gal­li, fe­ro­ces Boio­rum an­te dies pau­cos pug­na, in ip­so iti­ne­re proe­lium com­mit­tunt; et pri­mo adeo ac­ri­ter in­va­se­runt ut an­te­sig­na­nos im­pu­le­rint. [10] Quod ubi Mar­cel­lus ani­mad­ver­tit, ve­ri­tus ne mo­ti se­mel pel­le­ren­tur, co­hor­tem Mar­so­rum cum op­po­suis­set, equi­tum La­ti­no­rum om­nes tur­mas in hos­tem emi­sit. [11] Quo­rum cum pri­mus se­cun­dus­que im­pe­tus ret­tu­dis­set in­fe­ren­tem se fe­ro­ci­ter hos­tem, con­fir­ma­ta et re­li­qua acies Ro­ma­na res­ti­tit pri­mo, dein­de sig­na ac­ri­ter in­tu­lit. [12] Nec ultra sus­ti­nue­re cer­ta­men Gal­li quin ter­ga ver­te­rent at­que ef­fu­se fu­ge­rent. [13] In eo proe­lio sup­ra quad­ra­gin­ta mi­lia ho­mi­num cae­sa Va­le­rius An­tias scri­bit, oc­to­gin­ta sep­tem sig­na mi­li­ta­ria cap­ta et car­pen­ta sep­tin­gen­ta tri­gin­ta duo et aureos tor­ques mul­tos, ex qui­bus unum mag­ni pon­de­ris Clau­dius in Ca­pi­to­lio Iovi do­num in aede po­si­tum scri­bit. [14] Castra eo die Gal­lo­rum ex­pug­na­ta di­rep­ta­que, et Co­mum op­pi­dum post dies pau­cos cap­tum. Cas­tel­la in­de duo­det­ri­gin­ta ad con­su­lem de­fe­ce­runt. [15] Id quo­que in­ter scrip­to­res am­bi­gi­tur, ut­rum in Boios pri­us an In­sub­res con­sul exer­ci­tum du­xe­rit ad­ver­sam­que pros­pe­ra pug­na ob­lit­te­ra­ve­rit, an vic­to­ria ad Co­mum par­ta de­for­ma­ta cla­de in Bois ac­cep­ta sit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 99Â åãî ïðÿ­ìûå îáÿ­çàí­íî­ñòè òàêîå ðàñ­ñëå­äî­âà­íèå íå âõî­äè­ëî.
  • 100Ñì. ïðè­ìå÷. 11 ê êí. XXXI.
  • 101Êîì — ãîðîä â Ñåâåð­íîé Èòà­ëèè ó Ëàðèí­ñêî­ãî îçå­ðà (ñîâð. ãîðîä è îçå­ðî Êîìî íà äîðî­ãå ìåæ­äó Òóðè­íîì è Áðå­øè­åé). Îñíî­âàí ãàë­ëà­ìè, èçãíàâ­øè­ìè îòñþäà ýòðóñ­êîâ.
  • 102Ìàð­ñû — âîèí­ñò­âåí­íîå ïëå­ìÿ, îáè­òàâ­øåå â íàãî­ðüÿõ Ñðåä­íåé Èòà­ëèè áëèç Ôóöèí­ñêî­ãî îçå­ðà (íûíå îñó­øåí­íî­ãî).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003337 1364003338 1364003339