Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 46

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

ñ.141 46. (1)  Ãàë­ëèè ïðî­êîí­ñóë Ëóöèé Âàëå­ðèé Ôëàêê âîç­ëå Ìåäèî­ëà­íà103 äàë ñðà­æå­íèå ãàë­ëàì-èíñóá­ðàì, à òàê­æå áîé­ÿì, êîòî­ðûõ âîæäü èõ Äîðó­ëàò ïåðå­âåë ÷åðåç Ïàä, äàáû ïîä­ñòðåê­íóòü ê âîñ­ñòà­íèþ èíñóá­ðîâ; è â ñðà­æå­íèè òîì óáè­òî áûëî âðà­ãîâ äåñÿòü òûñÿ÷. (2)  ýòè æå äíè ñîòî­âà­ðèù Ôëàê­êà Ìàðê Ïîð­öèé Êàòîí îòïðàçä­íî­âàë èñïàí­ñêèé òðè­óìô.  òðè­óì­ôå íåñ­ëè äâà­äöàòü ïÿòü òûñÿ÷ ôóí­òîâ ñåðåá­ðà â ñëèò­êàõ, ñòî äâà­äöàòü òðè òûñÿ­÷è ñåðåá­ðÿ­íûõ äåíà­ðè­åâ104, ïÿòü­ñîò ñîðîê ôóí­òîâ îñê­ñêî­ãî ñåðåá­ðà105 è òûñÿ­÷ó ÷åòû­ðå­ñòà ôóí­òîâ çîëîòà. (3) Êàòîí âåëåë ðàçäàòü èç äîáû­÷è êàæ­äî­ìó ïåøå­ìó âîè­íó ïî äâå­ñòè ñåìü­äå­ñÿò àññîâ, à êàæ­äî­ìó êîí­íî­ìó — â òðè ðàçà áîëü­øå.

(4) Êîí­ñóë Òèáå­ðèé Ñåì­ï­ðî­íèé âîç­âðà­òèë­ñÿ â ñâîþ ïðî­âèí­öèþ è ñíà­÷à­ëà ïîâåë ëåãè­î­íû íà çåì­ëè áîé­åâ; Áîé­î­ðèã, öàðü áîé­åâ, è äâà åãî áðà­òà ïîä­íÿ­ëè âñå ïëå­ìÿ è ðàç­áè­ëè ëàãåðü íà ðàâ­íèíå, ãîòî­âûå ê ñðà­æå­íèþ, åñëè ðèì­ëÿíå ïåðåé­äóò ãðà­íè­öû èõ âëà­äå­íèé. (5) Óçíàâ­øè, ñêîëü ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íû âðà­ãè è ñêîëü óâå­ðå­íû îíè â ïîáåäå, êîí­ñóë ïîñïå­øèë ïîñëàòü ãîí­öà ê ñîòî­âà­ðè­ùó, äàáû òîò, áóäå íå âèäèò ê òîìó ïðå­ïÿò­ñò­âèé, øåë ê íåìó ñêîëü âîç­ìîæ­íî áûñò­ðåå; ñàì æå, ñêà­çàë, ñòàíåò íàðî÷­íî ìåä­ëèòü, îæè­äàÿ åãî ïðè­õî­äà. (6) Ïî òîé æå ïðè­÷èíå, ïî êàêîé êîí­ñóë ìåä­ëèë, ãàë­ëû, îñìåëåâ, ñïå­øè­ëè äàòü ñðà­æå­íèå. Îíè õîòå­ëè ïîêîí­÷èòü äåëî, ïîêà íå ñîåäè­íè­ëèñü îáà âîé­ñêà. (7) È îäíà­êî æå, öåëûõ äâà äíÿ òîëü­êî ñòî­ÿ­ëè, ãîòî­âÿñü áèòü­ñÿ, åñëè ðèì­ëÿíå âûé­äóò èç ñâî­åãî ëàãå­ðÿ; íà òðå­òèé æå äåíü îíè äâè­íó­ëèñü, äîøëè äî ñàìûõ ðèì­ñêèõ âàëîâ è áðî­ñè­ëèñü íà ëàãåðü ñðà­çó ñî âñåõ ñòî­ðîí. (8) Òîãäà êîí­ñóë âåëåë ñâî­èì âîè­íàì âçÿòü­ñÿ çà îðó­æèå; êîãäà æå âîîðó­æè­ëèñü, çàäåð­æàë íåñêîëü­êî, ÷òîáû åùå âîç­ðîñ­ëà ñëå­ïàÿ ñïåñü âðà­ãîâ, à ñàì áû îí ìîã çà ýòî âðå­ìÿ ðàñ­ïðå­äå­ëèòü ëåãè­î­íû è êîãîð­òû ïî âîðîòàì, ÷åðåç êàêèå êàæ­äîé âûõî­äèòü. (9) Äâà ëåãè­î­íà ïîëó­÷è­ëè ïðè­êàç èäòè èç äâóõ ãëàâ­íûõ âîðîò, (10) íî òàì òàêîå ìíî­æå­ñòâî ñîáðà­ëîñü ãàë­ëîâ, ÷òî íèêàê íå ìîã­ëè âûé­òè. È áèëèñü äîë­ãî â ñèëü­íîé òåñ­íî­òå íå òîëü­êî ìå÷à­ìè, íî è ùèòà­ìè, è âðó­êî­ïàø­íóþ: (11) ðèì­ëÿíå — äàáû âûðâàòü­ñÿ èç ëàãå­ðÿ, ãàë­ëû — äàáû âîðâàòü­ñÿ â ëàãåðü èëè æå õîòü íå âûïó­ñòèòü ðèì­ëÿí. (12) È äîë­ãî íàïðàñ­íî óñè­ëè­âà­ëèñü, íî íàêî­íåö Êâèíò Âèê­òî­ðèé, öåí­òó­ðè­îí ïåð­âî­ãî ïèëà106 âòî­ðî­ãî ëåãè­î­íà, è Ãàé Àòè­íèé, âîåí­íûé òðè­áóí ÷åò­âåð­òî­ãî, ñäå­ëà­ëè òî, ÷òî ÷àñòî ïîìî­ãà­åò â òÿæ­êîì áîþ: âûðâà­ëè èç ðóê çíà­ìå­íîñ­öåâ áîå­âûå çíà­ìå­íà è áðî­ñè­ëè â ñàìóþ ãóùó âðà­ãîâ. (13) È ïåð­âû­ìè, äàáû âåð­íóòü çíà­ìå­íà, óñòðå­ìè­ëèñü èç âîðîò âîè­íû âòî­ðî­ãî ëåãè­î­íà.

46. In Gal­lia L. Va­le­rius Flac­cus pro­con­sul cir­ca Me­dio­la­nium cum Gal­lis In­sub­ri­bus et Bois, qui Do­ru­la­to du­ce ad con­ci­tan­dos In­sub­res Pa­dum transgres­si erant, sig­nis col­la­tis de­pug­na­vit. De­cem mi­lia hos­tium sunt cae­sa. [2] Per eos dies col­le­ga eius M. Por­cius Ca­to ex His­pa­nia tri­um­pha­vit. Tu­lit in eo tri­um­pho ar­gen­ti in­fec­ti vi­gin­ti quin­que mi­lia pon­do, bi­ga­ti cen­tum vi­gin­ti tria mi­lia, Os­cen­sis quin­gen­ta quad­ra­gin­ta, auri pon­do mil­le quad­rin­gen­ta. [3] Mi­li­ti­bus ex prae­da di­vi­sit in sin­gu­los du­ce­nos sep­tua­ge­nos aeris, trip­lex equi­ti.

[4] Ti. Sempro­nius con­sul in pro­vin­ciam pro­fec­tus in Boio­rum pri­mum ag­rum le­gio­nes du­xit. Boio­rix tum re­gu­lus eorum cum duo­bus frat­ri­bus to­ta gen­te con­ci­ta­ta ad re­bel­lan­dum castra lo­cis aper­tis po­suit, ut ap­pa­re­ret di­mi­ca­tu­ros si hos­tis fi­nes intras­set. [5] Con­sul ubi quan­tae co­piae, quan­ta fi­du­cia es­set hos­ti sen­sit, nun­tium ad col­le­gam mit­tit ut, si vi­de­re­tur ei, ma­tu­ra­ret ve­ni­re: se ter­gi­ver­san­do in ad­ven­tum eius rem extrac­tu­rum. [6] Quae cau­sa con­su­li cunctan­di, eadem Gal­lis, prae­ter­quam quod cuncta­tio hos­tium ani­mos fa­cie­bat, rei ma­tu­ran­dae erat ut, pri­us­quam co­niun­ge­ren­tur con­su­lum co­piae, rem tran­si­ge­rent. [7] Per bi­duum ta­men ni­hil aliud quam ste­te­runt pa­ra­ti ad pug­nan­dum, si quis contra eg­re­de­re­tur; ter­tio su­bie­re ad val­lum castra­que si­mul ab om­ni par­te adgres­si sunt. [8] Con­sul ar­ma ex­templo ca­pe­re mi­li­tes ius­sit; ar­ma­tos in­de pau­lis­per con­ti­nuit, ut et sto­li­dam fi­du­ciam hos­ti auge­ret et dis­po­ne­ret co­pias, qui­bus quae­que por­tis erum­pe­rent. [9] Duae le­gio­nes dua­bus prin­ci­pa­li­bus por­tis sig­na ef­fer­re ius­sae. [10] Sed in ip­so exi­tu ita con­fer­ti obsti­te­re Gal­li ut clau­de­rent viam. Diu in an­gus­tiis pug­na­tum est; nec dextris ma­gis gla­diis­que ge­re­ba­tur res quam scu­tis cor­po­ri­bus­que ip­sis ob­ni­xi ur­ge­bant, [11] Ro­ma­ni, ut sig­na fo­ras ef­fer­rent, Gal­li, ut aut in castra ip­si pe­net­ra­rent aut exi­re Ro­ma­nos pro­hi­be­rent. [12] Nec an­te in hanc aut il­lam par­tem mo­ve­ri acies po­tue­runt quam Q. Vic­to­rius pri­mi pi­li cen­tu­rio et C. Ati­nius tri­bu­nus mi­li­tum, quar­tae hic, il­le se­cun­dae le­gio­nis, rem in as­pe­ris proe­liis sae­pe tempta­tam, sig­na adempta sig­ni­fe­ris in hos­tes inie­ce­runt. [13] Dum re­pe­tunt eni­xe sig­num, prio­res se­cun­da­ni se por­ta eie­ce­runt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 103Ìåäèî­ëàí (ñîâð. Ìèëàí) — òîãäà ãîðîä èíñóá­ðîâ.
  • 104Ñì. ïðè­ìå÷. 61 ê êí. XXXIII.
  • 105Èëè 540 òûñ. îñê­ñêèõ ìîíåò (Ñýéäæ)? Î ìîíå­òàõ Îñêè ñì. âûøå, ïðè­ìå÷. 38.
  • 106Öåí­òó­ðè­îí ïåð­âîé öåí­òó­ðèè ïåð­âî­ãî ìàíè­ïó­ëà ïåð­âîé êîãîð­òû — ñòàð­øèé ïî ðàí­ãó öåí­òó­ðè­îí â ëåãè­îíå.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003447 1364003448 1364003449