Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
46. (1) Èòàê, ñîáðàíèå áûëî ðàñïóùåíî, è òîëïà ðàçîøëàñü ïî ñâîèì ãîðîäàì. Íà äðóãîé äåíü öàðü äåðæàë ñîâåò ñ ýòîëèéñêèìè àïîêëåòàìè124 î òîì, îòêóäà åìó íà÷èíàòü âîéíó. (2) Ðåøåíî áûëî ïåðâûì äåëîì íàïàñòü íà Õàëêèäó, ÷üþ ñòîéêîñòü íåäàâíî òùåòíî èñïûòûâàëè ýòîëèéöû125: äëÿ ýòîãî äåëà íóæíåå áûëà áûñòðîòà, ÷åì áîëüøèå óñèëèÿ è ïðèãîòîâëåíèÿ. (3) Èòàê, öàðü äâèíóëñÿ ÷åðåç Ôîêèäó ñ òîé òûñÿ÷åé ïåõîòèíöåâ, ÷òî øëà çà íèì îò Äåìåòðèàäû. À ïðåäâîäèòåëè ýòîëèéöåâ âûñòóïèëè äðóãîé äîðîãîé ñ ñ.184 íåìíîãèìè ìîëîäûìè âîèíàìè è, âñòðåòèâøèñü ó Õåðîíåè ñ öàðåì, ïîñëåäîâàëè çà íèì íà äåñÿòè ïàëóáíûõ ñóäàõ. (4) Ïîñòàâèâ ëàãåðü ó Ñàëãàíåé, öàðü âìåñòå ñ ýòîëèéñêèìè âîæäÿìè íà êîðàáëÿõ ïåðåïðàâèëñÿ ÷åðåç Åâðèï. Êîãäà îí ñòóïèë íà áåðåã íåïîäàëåêó îò ãàâàíè, õàëêèäñêèå äîëæíîñòíûå ëèöà è çíàòü âûøëè çà ãîðîäñêèå âîðîòà. Ïî íåñêîëüêó ÷åëîâåê îò êàæäîé ñòîðîíû âñòðåòèëèñü äëÿ ïåðåãîâîðîâ. (5) Ýòîëèéöû ñ æàðîì óãîâàðèâàëè õàëêèäöåâ, íå èçìåíÿÿ äðóæáå ñ ðèìëÿíàìè, ïðèíÿòü è öàðÿ â ñâîè äðóçüÿ è ñîþçíèêè: (6) âåäü îí ïåðåïðàâèëñÿ â Åâðîïó íå äëÿ ðàçæèãàíèÿ âîéíû, à ðàäè îñâîáîæäåíèÿ Ãðåöèè — îñâîáîæäåíèÿ íå íà ñëîâàõ, íå ïðèòâîðíîãî, êàêîå ïðèíåñëè ñ ñîáîé ðèìëÿíå, à íà äåëå. (7) Íè÷òî-äå íå ïðèíåñåò ãðå÷åñêèì ãîðîäàì òàêîé ïîëüçû, êàê óñòàíîâëåíèå äðóæáû ñ îáåèìè äåðæàâàìè: òîãäà îò íåñïðàâåäëèâîñòè, ïðè÷èíåííîé ëþáîþ èç íèõ, ãðåêîâ îáåçîïàñèò âåðíîñòü è ïîäìîãà äðóãîé. (8) Íî åñëè õàëêèäöû íå ïðèìóò öàðÿ, òî ïóñòü çíàþò, ÷òî æäåò èõ â áëèæàéøåì áóäóùåì: ðèìñêàÿ ïîìîùü äàëåêî, à âðàæäåáíûé Àíòèîõ ó âîðîò, è ïðîòèâîñòîÿòü åìó ñîáñòâåííûìè ñèëàìè îíè íå â ñîñòîÿíèè. (9) Îòâå÷àÿ íà ýòî, Ìèêèòèîí, îäèí èç õàëêèäñêèõ íà÷àëüíèêîâ, ñêàçàë, ÷òî îí óäèâëåí: êîãî ýòî ñîáðàëñÿ îñâîáîæäàòü Àíòèîõ, îñòàâèâ ñâîå öàðñòâî è ïåðåïðàâèâøèñü â Åâðîïó; (10) âåäü îí, Ìèêèòèîí, íå çíàåò â Ãðåöèè íè îäíîãî ãîðîäà, êîòîðûé èìåë áû ðèìñêèé ãàðíèçîí â ñâîèõ ñòåíàõ, èëè ïëàòèë áû äàíü, èëè, ñâÿçàííûé íåðàâíîïðàâíûì äîãîâîðîì, âûíóæäåí áûë áû ïðîòèâ âîëè òåðïåòü åãî óñëîâèÿ. (11) Âîò è õàëêèäöû íå íóæäàþòñÿ íè â ñïàñèòåëå èõ ñâîáîäû — èáî îíè ñâîáîäíû, íè â çàñòóïíèêå — èáî, îáëàãîäåòåëüñòâîâàííûå ðèìñêèì íàðîäîì, îíè íàñëàæäàþòñÿ ìèðîì, êàê è ñâîáîäîé. (12) À îò äðóæáû ñ öàðåì îíè íå îòêàçûâàþòñÿ è ñ ñàìèìè ýòîëèéöàìè òîæå — òàê ïóñòü òå äëÿ íà÷àëà ïîñòóïÿò ïî-äðóæåñêè: ïîêèíóò îñòðîâ è óäàëÿòñÿ. (13) Âåäü õàëêèäöû ðåøèëè òâåðäî: èõ â ñâîè ñòåíû íå ïðèíèìàòü è äàæå íèêàêîãî ñîþçà íå çàêëþ÷àòü, èíà÷å êàê ñ îäîáðåíèÿ ðèìëÿí. |
46. Ita dimisso concilio multitudo omnis in suas civitates dilapsa est; [2] rex postero die cum apocletis eorum unde bellum ordiretur, consultabat. Optimum visum est Chalcidem, frustra ab Aetolis nuper temptatam, primum adgredi; et celeritate magis in eam rem quam magno conatu et apparatu opus esse. [3] Itaque cum mille peditibus rex qui ab Demetriade secuti erant profectus per Phocidem est, et alio itinere principes Aetoli iuniorum paucis evocatis ad Chaeroniam occurrerunt et decem navibus constratis secuti sunt. [4] Rex ad Salganea castris positis navibus ipse cum principibus Aetolorum Euripum traiecit, et, cum haud procul portu egressus esset, magistratus quoque Chalcidensium et principes ante portam processerunt. Pauci utrimque ad colloquium congressi sunt. [5] Aetoli magno opere suadere ut salva Romanorum amicitia regem quoque adsumerent socium atque amicum: [6] neque enim eum inferendi belli, sed liberandae Graeciae causa in Europam traiecisse, et liberandae re, non verbis et simulatione, quod fecissent Romani; [7] nihil autem utilius Graeciae civitatibus esse quam utramque complecti amicitiam; ita enim ab utriusque iniuria tutas alterius semper praesidio et fiducia fore. [8] Nam si non recepissent regem, viderent, quid patiendum iis extemplo foret, cum Romanorum procul auxilium, hostis Antiochus, cui resistere suis viribus non possent, ante portas esset. [9] Ad haec Micythio, unus ex principibus, mirari se dixit ad quos liberandos Antiochus relicto regno suo in Europam traiecisset: [10] nullam enim civitatem se in Graecia nosse quae aut praesidium habeat, aut stipendium Romanis pendat, aut foedere iniquo adligata quas nolit leges patiatur: [11] itaque Chalcidenses neque vindice libertatis ullo egere, cum liberi sint, neque praesidio, cum pacem eiusdem populi Romani beneficio et libertatem habeant. [12] Amicitiam regis non aspernari nec ipsorum Aetolorum. Id primum eos pro amicis facturos, si insula excedant atque abeant: [13] nam ipsis certum esse non modo non recipere moenibus, sed ne societatem quidem ullam pacisci nisi ex auctoritate Romanorum. |