Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXV, ãë. 46

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

46. (1) Èòàê, ñîáðà­íèå áûëî ðàñ­ïó­ùå­íî, è òîë­ïà ðàçî­øëàñü ïî ñâî­èì ãîðî­äàì. Íà äðó­ãîé äåíü öàðü äåð­æàë ñîâåò ñ ýòî­ëèé­ñêè­ìè àïî­êëå­òà­ìè124 î òîì, îòêóäà åìó íà÷è­íàòü âîé­íó. (2) Ðåøå­íî áûëî ïåð­âûì äåëîì íàïàñòü íà Õàë­êèäó, ÷üþ ñòîé­êîñòü íåäàâ­íî òùåò­íî èñïû­òû­âà­ëè ýòî­ëèé­öû125: äëÿ ýòî­ãî äåëà íóæ­íåå áûëà áûñò­ðî­òà, ÷åì áîëü­øèå óñè­ëèÿ è ïðè­ãîòîâ­ëå­íèÿ. (3) Èòàê, öàðü äâè­íóë­ñÿ ÷åðåç Ôîêèäó ñ òîé òûñÿ­÷åé ïåõî­òèí­öåâ, ÷òî øëà çà íèì îò Äåìåò­ðè­à­äû. À ïðåä­âî­äè­òå­ëè ýòî­ëèé­öåâ âûñòó­ïè­ëè äðó­ãîé äîðî­ãîé ñ ñ.184 íåìíî­ãè­ìè ìîëî­äû­ìè âîè­íà­ìè è, âñòðå­òèâ­øèñü ó Õåðî­íåè ñ öàðåì, ïîñëå­äî­âà­ëè çà íèì íà äåñÿ­òè ïàëóá­íûõ ñóäàõ. (4) Ïîñòà­âèâ ëàãåðü ó Ñàë­ãà­íåé, öàðü âìå­ñòå ñ ýòî­ëèé­ñêè­ìè âîæäÿ­ìè íà êîðàá­ëÿõ ïåðå­ïðà­âèë­ñÿ ÷åðåç Åâðèï. Êîãäà îí ñòó­ïèë íà áåðåã íåïî­äà­ëå­êó îò ãàâà­íè, õàë­êèä­ñêèå äîëæ­íîñò­íûå ëèöà è çíàòü âûøëè çà ãîðîä­ñêèå âîðîòà. Ïî íåñêîëü­êó ÷åëî­âåê îò êàæ­äîé ñòî­ðî­íû âñòðå­òè­ëèñü äëÿ ïåðå­ãî­âî­ðîâ. (5) Ýòî­ëèé­öû ñ æàðîì óãî­âà­ðè­âà­ëè õàë­êèä­öåâ, íå èçìå­íÿÿ äðóæ­áå ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè, ïðè­íÿòü è öàðÿ â ñâîè äðó­çüÿ è ñîþç­íè­êè: (6) âåäü îí ïåðå­ïðà­âèë­ñÿ â Åâðî­ïó íå äëÿ ðàç­æè­ãà­íèÿ âîé­íû, à ðàäè îñâî­áîæ­äå­íèÿ Ãðå­öèè — îñâî­áîæ­äå­íèÿ íå íà ñëî­âàõ, íå ïðè­òâîð­íî­ãî, êàêîå ïðè­íåñ­ëè ñ ñîáîé ðèì­ëÿíå, à íà äåëå. (7) Íè÷òî-äå íå ïðè­íå­ñåò ãðå­÷å­ñêèì ãîðî­äàì òàêîé ïîëü­çû, êàê óñòà­íîâ­ëå­íèå äðóæ­áû ñ îáå­è­ìè äåð­æà­âà­ìè: òîãäà îò íåñïðà­âåä­ëè­âî­ñòè, ïðè­÷è­íåí­íîé ëþáîþ èç íèõ, ãðå­êîâ îáåç­îïà­ñèò âåð­íîñòü è ïîä­ìî­ãà äðó­ãîé. (8) Íî åñëè õàë­êèä­öû íå ïðè­ìóò öàðÿ, òî ïóñòü çíà­þò, ÷òî æäåò èõ â áëè­æàé­øåì áóäó­ùåì: ðèì­ñêàÿ ïîìîùü äàëå­êî, à âðàæ­äåá­íûé Àíòèîõ ó âîðîò, è ïðî­òè­âî­ñòî­ÿòü åìó ñîá­ñò­âåí­íû­ìè ñèëà­ìè îíè íå â ñîñòî­ÿ­íèè.

(9) Îòâå­÷àÿ íà ýòî, Ìèêè­òè­îí, îäèí èç õàë­êèä­ñêèõ íà÷àëü­íè­êîâ, ñêà­çàë, ÷òî îí óäèâ­ëåí: êîãî ýòî ñîáðàë­ñÿ îñâî­áîæ­äàòü Àíòèîõ, îñòà­âèâ ñâîå öàð­ñòâî è ïåðå­ïðà­âèâ­øèñü â Åâðî­ïó; (10) âåäü îí, Ìèêè­òè­îí, íå çíà­åò â Ãðå­öèè íè îäíî­ãî ãîðî­äà, êîòî­ðûé èìåë áû ðèì­ñêèé ãàð­íè­çîí â ñâî­èõ ñòå­íàõ, èëè ïëà­òèë áû äàíü, èëè, ñâÿ­çàí­íûé íåðàâ­íî­ïðàâ­íûì äîãî­âî­ðîì, âûíóæ­äåí áûë áû ïðî­òèâ âîëè òåð­ïåòü åãî óñëî­âèÿ. (11) Âîò è õàë­êèä­öû íå íóæ­äà­þò­ñÿ íè â ñïà­ñè­òå­ëå èõ ñâî­áî­äû — èáî îíè ñâî­áîä­íû, íè â çàñòóï­íè­êå — èáî, îáëà­ãî­äå­òåëü­ñò­âî­âàí­íûå ðèì­ñêèì íàðî­äîì, îíè íàñëàæ­äà­þò­ñÿ ìèðîì, êàê è ñâî­áî­äîé. (12) À îò äðóæ­áû ñ öàðåì îíè íå îòêà­çû­âà­þò­ñÿ è ñ ñàìè­ìè ýòî­ëèé­öà­ìè òîæå — òàê ïóñòü òå äëÿ íà÷à­ëà ïîñòó­ïÿò ïî-äðó­æå­ñêè: ïîêè­íóò îñò­ðîâ è óäà­ëÿò­ñÿ. (13) Âåäü õàë­êèä­öû ðåøè­ëè òâåð­äî: èõ â ñâîè ñòå­íû íå ïðè­íè­ìàòü è äàæå íèêà­êî­ãî ñîþ­çà íå çàêëþ­÷àòü, èíà­÷å êàê ñ îäîá­ðå­íèÿ ðèì­ëÿí.

46. Ita di­mis­so con­ci­lio mul­ti­tu­do om­nis in suas ci­vi­ta­tes di­lap­sa est; [2] rex pos­te­ro die cum apoc­le­tis eorum un­de bel­lum or­di­re­tur, con­sul­ta­bat. Op­ti­mum vi­sum est Chal­ci­dem, frustra ab Aeto­lis nu­per tempta­tam, pri­mum adgre­di; et ce­le­ri­ta­te ma­gis in eam rem quam mag­no co­na­tu et ap­pa­ra­tu opus es­se. [3] Ita­que cum mil­le pe­di­ti­bus rex qui ab De­met­ria­de se­cu­ti erant pro­fec­tus per Pho­ci­dem est, et alio iti­ne­re prin­ci­pes Aeto­li iunio­rum pau­cis evo­ca­tis ad Chae­ro­niam oc­cur­re­runt et de­cem na­vi­bus constra­tis se­cu­ti sunt. [4] Rex ad Sal­ga­nea castris po­si­tis na­vi­bus ip­se cum prin­ci­pi­bus Aeto­lo­rum Euri­pum traie­cit, et, cum haud pro­cul por­tu eg­res­sus es­set, ma­gistra­tus quo­que Chal­ci­den­sium et prin­ci­pes an­te por­tam pro­ces­se­runt. Pau­ci ut­rim­que ad col­lo­qui­um congres­si sunt. [5] Aeto­li mag­no ope­re sua­de­re ut sal­va Ro­ma­no­rum ami­ci­tia re­gem quo­que ad­su­me­rent so­cium at­que ami­cum: [6] ne­que enim eum in­fe­ren­di bel­li, sed li­be­ran­dae Grae­ciae cau­sa in Euro­pam traie­cis­se, et li­be­ran­dae re, non ver­bis et si­mu­la­tio­ne, quod fe­cis­sent Ro­ma­ni; [7] ni­hil autem uti­lius Grae­ciae ci­vi­ta­ti­bus es­se quam ut­ram­que complec­ti ami­ci­tiam; ita enim ab ut­rius­que iniu­ria tu­tas al­te­rius sem­per prae­si­dio et fi­du­cia fo­re. [8] Nam si non re­ce­pis­sent re­gem, vi­de­rent, quid pa­tien­dum iis ex­templo fo­ret, cum Ro­ma­no­rum pro­cul auxi­lium, hos­tis An­tio­chus, cui re­sis­te­re suis vi­ri­bus non pos­sent, an­te por­tas es­set. [9] Ad haec Mi­cy­thio, unus ex prin­ci­pi­bus, mi­ra­ri se di­xit ad quos li­be­ran­dos An­tio­chus re­lic­to reg­no suo in Euro­pam traie­cis­set: [10] nul­lam enim ci­vi­ta­tem se in Grae­cia nos­se quae aut prae­si­dium ha­beat, aut sti­pen­dium Ro­ma­nis pen­dat, aut foe­de­re ini­quo ad­li­ga­ta quas no­lit le­ges pa­tia­tur: [11] ita­que Chal­ci­den­ses ne­que vin­di­ce li­ber­ta­tis ul­lo ege­re, cum li­be­ri sint, ne­que prae­si­dio, cum pa­cem eius­dem po­pu­li Ro­ma­ni be­ne­fi­cio et li­ber­ta­tem ha­beant. [12] Ami­ci­tiam re­gis non as­per­na­ri nec ip­so­rum Aeto­lo­rum. Id pri­mum eos pro ami­cis fac­tu­ros, si in­su­la ex­ce­dant at­que abeant: [13] nam ip­sis cer­tum es­se non mo­do non re­ci­pe­re moe­ni­bus, sed ne so­cie­ta­tem qui­dem ul­lam pa­cis­ci ni­si ex auc­to­ri­ta­te Ro­ma­no­rum.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 124Ñì. âûøå, ãë. 34, 2—3.
  • 125Ñì. âûøå, ãë. 37—38.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364003547 1364003548 1364003549