Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
19. (1) Îòíþäü íå ñòîëü óñïåøíû áûëè äåéñòâèÿ Ôëàêêà ó Òèõèóíòà è Ðîäóíòèè — åãî ïîïûòêè ïîäñòóïèòüñÿ ê óêðåïëåíèÿì ñ.204 îêàçàëèñü òùåòíû. (2) Êîãäà èç öàðñêîãî ëàãåðÿ ìàêåäîíÿíå è äðóãèå, ÷òî áûëè òàì, çàâèäåëè âäàëè ïîêàçàâøóþñÿ òîëïó èëè æå êîëîííó, ðàçëè÷èìóþ ñïåðâà ëèøü ïî òó÷å ïûëè, îíè ðåøèëè, ÷òî ýòî èäóò íà ïîìîùü ýòîëèéöû, êîòîðûå ïðèìåòèëè çàâÿçàâøèéñÿ âäàëåêå áîé. (3) Íî çàòåì, êîãäà òå ïðèáëèçèëèñü íàñòîëüêî, ÷òî ñòàëè âèäíû çíàìåíà è âîîðóæåíèå, ìàêåäîíÿíå îáíàðóæèëè ñâîþ îøèáêó. Âñåõ ðàçîì îõâàòèë òàêîé ñòðàõ, ÷òî îíè áåæàëè, ïîáðîñàâ îðóæèå. (4) Âïðî÷åì, ïðåñëåäîâàòåëÿì ìåøàëè è óêðåïëåíèÿ, è óçîñòü äîëèíû, ïî êîòîðîé ïðåäñòîÿëî äîãîíÿòü íåïðèÿòåëÿ, à áîëåå âñåãî òî, ÷òî åãî ñòðîé çàìûêàëè ñëîíû, îáîéòè êîòîðûõ ïåõîòå áûëî òðóäíî, à êîííèöå è âîâñå íåâîçìîæíî, èáî ëîøàäè ïóãàëèñü è íà÷èíàëàñü ñóìÿòèöà, õóäøàÿ, ÷åì âî âðåìÿ ñðàæåíèÿ. (5) Êàêîå-òî âðåìÿ óøëî è íà ðàçãðàáëåíèå ëàãåðÿ. Òåì íå ìåíåå â òîò äåíü ïðåñëåäîâàíèå ïðîäîëæàëîñü äî Ñêàðôåè. (6) Íà ýòîì ïóòè ìíîãèõ óíè÷òîæèëè, ìíîãèõ ïëåíèëè. Ïåðåáèâ íå òîëüêî ëþäåé è ëîøàäåé, íî è ñëîíîâ, êîòîðûõ çàõâàòèòü áûëî íåâîçìîæíî, ðèìëÿíå âåðíóëèñü â ëàãåðü. (7) Íà íåãî â òîò äåíü êàê ðàç âî âðåìÿ ñðàæåíèÿ íàïàëè ýòîëèéöû, çàíèìàâøèå Ãåðàêëåþ, íî ýòà âåñüìà äåðçêàÿ ïîïûòêà îêîí÷èëàñü áåçóñïåøíî. (8) Ïîñëå ïîëóíî÷è êîíñóë îòïðàâèë â ïðåñëåäîâàíèå êîííèöó, à íà ðàññâåòå äâèíóë âïåðåä è ëåãèîíû. (9) Öàðü íåñêîëüêî îïåðåæàë åãî, èáî îñòàíîâèë ñâîå áåçîãëÿäíîå áåãñòâî íå ðàíåå, ÷åì äîñòèã Ýëàòèè. Ñîáðàâ òåõ, êòî óöåëåë ïîñëå áèòâû è áåãñòâà, îí ñ íåáîëüøèì îòðÿäîì êîå-êàê âîîðóæåííûõ âîèíîâ óäàëèëñÿ â Õàëêèäó. (10) Ðèìñêàÿ êîííèöà íå íàñòèãëà â Ýëàòèè ñàìîãî öàðÿ, íî çàòî îíà óíè÷òîæèëà çíà÷èòåëüíóþ ÷àñòü åãî âîéñêà: è òåõ, êòî îòñòàë, âûáèâøèñü èç ñèë, è òåõ, êòî ñáèëñÿ ñ ïóòè, êàê áûâàåò ïðè áåñïîðÿäî÷íîì áåãñòâå áåç ïðîâîäíèêîâ ïî íåâåäîìûì òðîïàì. (11) Èç âñåãî âîéñêà óöåëåëî íå áîëåå ïÿòèñîò ÷åëîâåê — òåõ, ÷òî áûëè âîêðóã öàðÿ. Äà è èç äåñÿòè òûñÿ÷ âîèíîâ, êîòîðûõ öàðü, êàê ïèñàëè ìû63, ñëåäóÿ Ïîëèáèþ, ïåðåâåç ñ ñîáîé â Ãðåöèþ, îñòàëèñü â æèâûõ ëèøü íåìíîãèå. (12) Íî åùå âíóøèòåëüíåå îêàæåòñÿ óñïåõ, åñëè ìû ïîâåðèì Âàëåðèþ Àíòèàòó, êîòîðûé ïèøåò, ÷òî öàðñêîå âîéñêî íàñ÷èòûâàëî øåñòüäåñÿò òûñÿ÷, èç êîèõ ïîãèáëî ñîðîê, à çàõâà÷åíû áûëè ïÿòü òûñÿ÷ ÷åëîâåê è äâåñòè òðèäöàòü çíàìåí. Ðèìëÿí æå ïàëî ñòî ïÿòüäåñÿò â ñàìîé áèòâå è åùå íå áîëåå ïÿòèäåñÿòè ïðè çàùèòå îò íàïàäåíèÿ ýòîëèéöåâ. |
19. Flacco non eadem fortuna ad Tichiunta et Rhoduntiam, nequiquam subire ad ea castella conato, fuerat. [2] Macedones quique alii in castris regiis erant primo, dum procul nihil aliud quam turba et agmen apparebat, Aetolos credere visa procul pugna subsidio venire; [3] ceterum, ut primum signaque et arma ex propinquo cognita errorem aperuerunt, tantus repente pavor omnes cepit ut abiectis armis fugerent. [4] Et munimenta sequentes impedierunt, et angustiae vallis, per quam sequendi erant, et maxime omnium quod elephanti novissimi agminis erant, quos pedes aegre praeterire, eques nullo poterat modo timentibus equis tumultumque inter se maiorem quam in proelio edentibus; [5] aliquantum temporis et direptio castrorum tenuit; Scarpheam tamen eo die consecuti sunt hostem. [6] Multis in ipso itinere caesis captisque, non equis virisque tantum, sed etiam elephantis, quos capere non potuerant, interfectis, in castra reverterunt; [7] quae temptata eo die inter ipsum pugnae tempus ab Aetolis, Heracleam obtinentibus praesidio, sine ullo haud parum audacis incepti effectu fuerant. [8] Consul noctis insequentis tertia vigilia praemisso equitatu ad persequendum hostem, signa legionum luce prima movit. [9] Aliquantum viae praeceperat rex, ut qui non ante quam Elatiae ab effuso constiterit cursu; ubi primum reliquiis pugnaeque et fugae collectis, cum perexigua manu semiermium militum Chalcidem se recepit. [10] Romanus equitatus ipsum quidem regem Elatiae adsecutus non est; magnam partem agminis aut lassitudine subsistentes aut errore, ut qui sine ducibus per ignota itinera fugerent, dissipatos oppresserunt; [11] nec praeter quingentos, qui circa regem fuerunt, ex toto exercitu quisquam effugit, etiam ex decem milibus militum, quos Polybio auctore traiecisse secum regem in Graeciam scripsimus, exiguus numerus; [12] quid, si Antiati Valerio credamus sexaginta milia militum fuisse in regio exercitu scribenti, quadraginta inde milia cecidisse, supra quinque milia capta cum signis militaribus ducentis triginta? Romanorum centum quinquaginta in ipso certamine pugnae, ab incursu Aetolorum se tuentes non plus quinquaginta interfecti sunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß