Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
40. (1) Íà ýòî êîíñóë çàÿâèë, ÷òî æðåáèé íå ïðåäîñòàâèë åìó ëèãóðèéñêîé ïðîâèíöèè, ÷òî îí ñ ëèãóðèéöàìè íå âîåâàë è íå ïðîñèò çà íèõ òðèóìôà: (2) îí óâåðåí, ÷òî Êâèíò Ìèíóöèé âñêîðå èõ ïîáåäèò, çàñëóæåííî ïîòðåáóåò äëÿ ñåáÿ òðèóìôà è ïîëó÷èò åãî, — (3) à îí, Êîðíåëèé, ïðîñèò î òðèóìôå íàä ãàëëàìè-áîéÿìè, êîòîðûõ ïîáåäèë â ñðàæåíèè è âûãíàë èç ëàãåðÿ, êîòîðûå âñåì ïëåìåíåì ñäàëèñü åìó ÷åðåç äâà äíÿ ïîñëå áèòâû, îò êîòîðûõ îí âçÿë çàëîæíèêîâ êàê ðó÷àòåëüñòâî çà áóäóùèé ìèð. (4) Íî âñåãî âàæíåå â êîíöå êîíöîâ òî, ÷òî òå òûñÿ÷è ãàëëîâ, êîòîðûõ îí ïåðåáèë â ñðàæåíèè, — ýòî áîëüøå, ÷åì áîéè âûñòàâëÿëè êîãäà-ëèáî ðàíüøå ïðîòèâ ñ.217 ðèìñêîãî ïîëêîâîäöà. (5) Èç ïÿòèäåñÿòè òûñÿ÷ ÷åëîâåê áîëåå ïîëîâèíû óáèòî100, ìíîãî òûñÿ÷ ïëåíåíî — ó áîéåâ îñòàëèñü â æèâûõ ëèøü ñòàðèêè äà äåòè. (6) Èòàê, ñòîèò ëè óäèâëÿòüñÿ òîìó, ÷òî ïîáåäîíîñíîå âîéñêî, íå îñòàâèâ â ïðîâèíöèè íè îäíîãî âðàãà, ïðèøëî â Ðèì, äàáû ñïðàâèòü òðèóìô êîíñóëà? (7) Åñëè ñåíàò õî÷åò âîñïîëüçîâàòüñÿ ñëóæáîé ýòèõ âîèíîâ è â äðóãîé ïðîâèíöèè, òî êàê ðàç ñàìûé ëó÷øèé ñïîñîá âäîõíóòü â íèõ ðåøèìîñòü èäòè íà íîâûå îïàñíîñòè è òðóäû — ýòî âûäàòü èì íå ìåøêàÿ âîçíàãðàæäåíèå çà ïðîøëûå îïàñíîñòè, çà ïðîøëûå òðóäû. Íåóæåëè ëó÷øå îòîñëàòü èõ, îòáëàãîäàðèâ íå äåëîì, à íàäåæäîé, ïðèòîì óæå ðàç îáìàíóòîé? (8) Íó à ÷òî äî íåãî, Êîðíåëèÿ, òî îí íàñûòèëñÿ ñëàâîé íà âñþ ñâîþ æèçíü â òîò äåíü, êîãäà ñåíàò ñ÷åë åãî íàèëó÷øèì èç ìóæåé è ïîñëàë ïðèíÿòü Èäåéñêóþ Ìàòåðü. (9) Íàäïèñè òîëüêî îá ýòîì äàæå áåç óïîìèíàíèÿ î êîíñóëüñòâå è òðèóìôå óæå õâàòèëî áû, ÷òîáû ìàñêà Ïóáëèÿ Ñöèïèîíà Íàçèêè áûëà äîñòàòî÷íî ïî÷òåííà è ÷òèìà101. (10) Ñåíàò íå òîëüêî åäèíîäóøíî äàë ñîãëàñèå íà òðèóìô, íî ñâîèì âëèÿíèåì çàñòàâèë è íàðîäíîãî òðèáóíà îòêàçàòüñÿ îò ïðîòèâîäåéñòâèÿ. (11) Êîíñóë Ïóáëèé Êîðíåëèé ñïðàâèë òðèóìô íàä áîéÿìè.  òðèóìôàëüíîì øåñòâèè îí ïðîâåç íà ãàëëüñêèõ ïîâîçêàõ îðóæèå, çíàìåíà è äîñïåõè öåëîãî ïëåìåíè, à òàêæå áðîíçîâûå ãàëëüñêèå ñîñóäû; îí ïðîâåë çíàòíûõ ïëåííèêîâ è ñ íèìè òàáóí çàõâà÷åííûõ êîíåé. (12) Çîëîòûõ îæåðåëèé îí ïðîíåñ òûñÿ÷ó ÷åòûðåñòà ñåìüäåñÿò îäíî, çîëîòà — äâåñòè ñîðîê ñåìü ôóíòîâ, ñåðåáðà æå êàê â ñëèòêàõ, òàê è â âèäå ãàëëüñêèõ ñîñóäîâ, èñêóñíî è ñâîåîáû÷íî ñðàáîòàííûõ, — äâå òûñÿ÷è òðèñòà ñîðîê ôóíòîâ, è åùå äâåñòè òðèäöàòü ÷åòûðå òûñÿ÷è äåíàðèåâ102. (13) Âîèíàì, ñëåäîâàâøèì çà åãî êîëåñíèöåé, êîíñóë ðàçäàë ïî ñòî äâàäöàòü ïÿòü àññîâ, öåíòóðèîíàì — âäâîå áîëüøå, à êîííèêàì — âòðîå. (14) Íà äðóãîé äåíü, ñîçâàâ ñõîäêó, êîíñóë ïîâåäàë ñîáðàâøèìñÿ î ñâîèõ ïîäâèãàõ è î íåñïðàâåäëèâîñòè ñî ñòîðîíû íàðîäíîãî òðèáóíà, ïûòàâøåãîñÿ âïóòàòü åãî â ÷óæóþ âîéíó, ÷òîáû ëèøèòü ïëîäîâ èì îäåðæàííîé ïîáåäû. Ñîëäàò îí óâîëèë îò ñëóæáû è ðàñïóñòèë èõ. |
40. Ad ea consul neque se Ligures provinciam sortitum esse ait, neque cum Liguribus bellum gessisse, neque triumphum de iis postulare; [2] Q. Minucium confidere brevi subactis iis meritum triumphum postulaturum atque impetraturum esse; [3] se de Gallis Bois postulare triumphum, quos acie vicerit, castris exuerit, quorum gentem biduo post pugnam totam acceperit in deditionem, a quibus obsides abduxerit, pacis futurae pignus. [4] Verum enimvero illud multo maius esse, quod tantum numerum Gallorum occiderit in acie, quot cum milibus certe Boiorum nemo ante se imperator pugnaverit. [5] Plus partem dimidiam ex quinquaginta milibus hominum caesam, multa milia capta; senes puerosque Bois superesse. [6] Itaque id quemquam mirari posse, cur victor exercitus, cum hostem in provincia neminem reliquisset, Romam venerit ad celebrandum consulis triumphum? [7] Quorum militum si et in alia provincia opera uti senatus velit, utro tandem modo promptiores ad aliud periculum novumque laborem ituros credat, si persoluta eis sine detractatione prioris periculi laborisque merces sit, an si spem pro re ferentes dimittant, iam semel in prima spe deceptos? [8] Nam quod ad se attineat, sibi gloriae in omnem vitam illo die satis quaesitum esse, quo se virum optimum iudicatum ad accipiendam matrem Idaeam misisset senatus. [9] Hoc titulo, etsi nec consulatus nec triumphus addatur, satis honestam honoratamque P. Scipionis Nasicae imaginem fore. [10] Universus senatus non ipse modo ad decernendum triumphum consensit, sed etiam tribunum plebis auctoritate sua compulit ad remittendam intercessionem. [11] P. Cornelius consul triumphavit de Bois. In eo triumpho Gallicis carpentis arma signaque et spolia omnis generis travexit et vasa aenea Gallica et cum captivis nobilibus equorum quoque captorum gregem traduxit. [12] Aureos torques transtulit mille quadringentos septuaginta unum, ad hoc auri pondo ducenta quadraginta septem, argenti infecti factique in Gallicis vasis, non infabre suo more factis, duo milia trecenta quadraginta pondo, bigatorum nummorum ducenta triginta quattuor. [13] Militibus qui currum secuti sunt centenos vicenos quinos asses divisit, duplex centurioni, triplex equiti. [14] Postero die contione advocata de rebus ab se gestis et de iniuria tribuni bello alieno se illigantis, ut suae victoriae fructu se fraudaret, cum disseruisset, milites exauctoratos dimisit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß