Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
11. (1) Ñëó÷àéíî íà Ñàìîñå áûë çàäåðæàí êàêîé-òî âîèí Àíòèîõà, ïðèáûâøèé òóäà ïî ÷àñòíîìó äåëó; ïðèíÿòûé çà ñîãëÿäàòàÿ, îí áûë îòïðàâëåí â Ïàíîðì ê íà÷àëüíèêó ôëîòà. (2) Êîãäà òîò ñïðîñèë, ÷òî äåëàåòñÿ â Ýôåñå, ýòîò ÷åëîâåê, òî ëè îò ñòðàõà, òî ëè ïðåäàâàÿ ñâîèõ, îòêðûë åìó âñå: (3) ÷òî â ãàâàíè ñòîèò â ïîëíîé ãîòîâíîñòè ôëîò, ÷òî âñå ãðåáöû ïîñëàíû â Ìàãíåñèþ, ÷òî ëèøü î÷åíü íåìíîãèå ñóäà âûòàùåíû íà áåðåã è ñ íèõ óáðàíû ñíàñòè; ÷òî íèêîãäà åùå ôëîò íå ãîòîâèëñÿ ê âîéíå ñ áîëüøèì òùàíèåì. (4) Íî Ïàâñèñòðàò âûñëóøàë ýòî ñ íåäîâåðèåì — äóøà åãî áûëà îñëåïëåíà çàáëóæäåíèåì è ïóñòîé íàäåæäîé. Êîãäà âñå ïðèãîòîâëåíèÿ áûëè çàâåðøåíû, Ïîëèêñåíèä íî÷üþ âûçâàë ãðåáöîâ èç Ìàãíåñèè, òàéêîì ñïóñòèë íà âîäó ñóäà, íàõîäèâøèåñÿ íà áåðåãó. Äíåâíûì âðåìåíåì îí íå âîñïîëüçîâàëñÿ — íå ñòîëüêî èç-çà ïðèãîòîâëåíèé, ñêîëüêî äëÿ òîãî, ÷òîáû îòïðàâëåíèå ôëîòà ïðîøëî íåçàìå÷åííûì. (5) Òðîíóâøèñü ïîñëå çàõîäà ñîëíöà ñ ñåìüþäåñÿòüþ ïàëóáíûìè ñóäàìè, îí ïðè âñòðå÷íîì âåòðå åùå äî ðàññâåòà ïðèáûë â ãàâàíü Ïèãåëû36. Òàì îí âñå ïî òîé æå ïðè÷èíå ïåðåæäàë äåíü, à íî÷üþ ïåðåïðàâèëñÿ íà áëèæàéøåå ïîáåðåæüå Ñàìîñà. (6) Íåêîåìó Íèêàíäðó, íà÷àëüíèêó ïèðàòîâ, îí âåëåë ñ ïÿòüþ ïàëóáíûìè êîðàáëÿìè èäòè ê Ïàëèíóðó è îòòóäà ïðîâåñòè âîèíîâ íàïðÿìèê ïî ïîëÿì ê Ïàíîðìó, â òûë íåïðèÿòåëÿ. À òåì ñ.229 âðåìåíåì ñàì Ïîëèêñåíèä ðàçäåëèë ñâîé ôëîò, ÷òîáû ñ òîé è äðóãîé ñòîðîíû óäåðæèâàòü âõîä â ãàâàíü, è óñòðåìèëñÿ ê Ïàíîðìó. (7) Ïàâñèñòðàò ñïåðâà íåìíîãî ðàñòåðÿëñÿ îò íåîæèäàííîñòè, íî âñêîðå ýòîò ñòàðûé âîèí âçÿë ñåáÿ â ðóêè, — ñî÷òÿ, ÷òî âðàãà óäîáíåå áóäåò ñäåðæèâàòü ñ ñóøè, ÷åì ñ ìîðÿ, îí äâóìÿ îòðÿäàìè ïîâåë âîèíîâ ê ìûñàì, (8) êîòîðûå, âäàâàÿñü â ìîðå íàïîäîáèå ðîãîâ, îáðàçóþò áóõòó. Îí íàìåðåâàëñÿ îòòåñíèòü íåïðèÿòåëÿ, ñ äâóõ ñòîðîí çàáðîñàâ åãî äðîòèêàìè. Íî ïîêàçàâøèéñÿ ñ ñóøè Íèêàíäð çàñòàâèë åãî âäðóã ñìåíèòü çàìûñåë: âñåì ïðèêàçàíî áûëî âçîéòè íà êîðàáëè. (9) Òîãäà-òî è âîçíèêëà óæàñíàÿ ñóìàòîõà — è ñðåäè âîèíîâ, è ñðåäè ìàòðîñîâ. Óâèäåâ ñåáÿ îêðóæåííûìè ñðàçó è ñ ñóøè, è ñ ìîðÿ, âñå â ñòðàõå áðîñèëèñü íà êîðàáëè. (10) Ïàâñèñòðàò âèäåë òîëüêî îäèí ïóòü ê ñïàñåíèþ: ïîïðîáîâàòü ñèëîé ïðîáèòüñÿ èç ãàâàíè è âûðâàòüñÿ â îòêðûòîå ìîðå. Óáåäèâøèñü, ÷òî âñå âçîøëè íà áîðò, êîìàíäóþùèé ïðèêàçàë îñòàëüíûì ñëåäîâàòü çà ñîáîé è, íàëåãàÿ íà âåñëà, ïîíåññÿ ê âûõîäó èç ãàâàíè. (11) Êîãäà åãî êîðàáëü óæå ìèíîâàë ïðîõîä, îí áûë îêðóæåí òðåìÿ êâèíêâåðåìàìè âî ãëàâå ñ Ïîëèêñåíèäîì. Êîðàáëü, ïðîíçåííûé ðîñòðàìè, ñòàë òîíóòü; åãî çàùèòíèêè áûëè çàñûïàíû äðîòèêàìè. Ñðåäè íèõ ïîãèá è õðàáðî ñðàæàâøèéñÿ Ïàâñèñòðàò. (12) Èç ïðî÷èõ ñóäîâ îäíè áûëè çàñòèãíóòû óæå âíå ãàâàíè, äðóãèå åùå âíóòðè, à íåêîòîðûå çàõâà÷åíû áûëè Íèêàíäðîì ïðè ñàìîì îòïëûòèè. (13) Ëèøü ïÿòü ðîäîññêèõ êîðàáëåé ñ äâóìÿ êîññêèìè ñïàñëèñü. Îíè ïðîëîæèëè ñåáå äîðîãó ñðåäè ñòåñíèâøèõñÿ êîðàáëåé, ðàñïóãèâàÿ èõ ñâåðêàíèåì ïëàìåíè: ê íîñó êàæäîãî êîðàáëÿ ñïåðåäè áûëî ïðèäåëàíî ïî äâà áàãðà, à íà íèõ ñòîÿëè æåëåçíûå æàðîâíè, íà êîòîðûõ ïîëûõàë îãîíü37. (14) Íåäàëåêî îò Ñàìîñà ñïàñøèåñÿ ðîäîññêèå êîðàáëè âñòðåòèëèñü ñ òðèðåìàìè èç Ýðèòð, øåäøèìè íà ïîìîùü ðîäîñöàì, — è òå ïîâåðíóëè â ñòîðîíó Ãåëëåñïîíòà, ê ðèìëÿíàì. (15) Òîãäà æå Ñåëåâêîì áûëà âçÿòà âûäàííàÿ ïðåäàòåëÿìè Ôîêåÿ — êàðàóëüíûå îñòàâèëè îòêðûòûìè îäíè èç âîðîò. Îò ñòðàõà ïåðåøëè íà åãî ñòîðîíó òàêæå Êèìà è íåêîòîðûå äðóãèå ãîðîäà ýòîãî ïîáåðåæüÿ. |
11. Forte quidam Antiochi miles, cum Samum rei privatae causa venisset, pro speculatore deprehensus deducitur Panhormum ad praefectum. [2] Is percunctanti quid Ephesi ageretur, incertum metu an erga suos haud sincera fide, omnia aperit: [3] classem instructam paratamque in portu stare; remigium omne Magnesiam missum; perpaucas naves subductas esse et navalia detegi; numquam intentius rem navalem administratam esse. [4] Haec ne pro veris audirentur, animus errore et spe vana praeoccupatus fecit. Polyxenidas satis omnibus comparatis, nocte remige a Magnesia accersito, deductisque raptim quae subductae erant navibus, cum diem non tam apparatu absumpsisset, quam quod conspici proficiscentem classem nolebat, [5] post solis occasum profectus septuaginta navibus tectis vento adverso ante lucem Pygela portum tenuit. Ibi cum interdiu ob eandem causam quiesset, nocte in proxima Samiae terrae traiecit. [6] Hinc Nicandro quodam archipirata quinque navibus tectis Palinurum iusso petere, atque inde armatos, qua proximum per agros iter esset, Panhormum ad tergum hostium ducere, ipse interim classe divisa, ut ex utraque parte fauces portus teneret, Panhormum petit. [7] Pausistratus primo ut in re necopinata turbatus parumper, deinde vetus miles celeriter collecto animo terra melius arceri quam mari hostes posse ratus, armatos duobus agminibus ad promunturia, [8] quae cornibus obiectis ab alto portum faciunt, ducit, inde facile telis ancipitibus hostem summoturus. Id inceptum eius Nicander a terra visus cum turbasset, repente mutato consilio naves conscendere omnes iubet. [9] Tum vero ingens pariter militum nautarumque trepidatio orta, et velut fuga in naves fieri, cum se mari terraque simul cernerent circumventos. [10] Pausistratus unam viam salutis esse ratus, si vim facere per fauces portus atque erumpere in mare apertum posset, postquam conscendisse suos vidit, sequi ceteris iussis princeps ipse concitata nave remis ad ostium portus tendit. [11] Superantem iam fauces navem eius Polyxenidas tribus quinqueremibus circumsistit. Navis rostris icta supprimitur; telis obruuntur propugnatores, inter quos et Pausistratus impigre pugnans interficitur. [12] Navium reliquarum ante portum aliae, aliae in portu deprensae, quaedam a Nicandro, dum moliuntur a terra, captae; [13] quinque tantum Rhodiae naves cum duabus Cois effugerunt terrore flammae micantis via sibi inter confertas naves facta; contis enim binis a prora prominentibus trullis ferreis multum conceptum ignem prae se portabant. [14] Erythraeae triremes cum haud procul a Samo Rhodiis navibus, quibus ut essent praesidio veniebant, obviae fugientibus fuissent, in Hellespontum ad Romanos cursum averterunt. [15] Sub idem tempus Seleucus proditam Phocaeam porta una per custodes aperta recepit; et Cyme aliaeque eiusdem orae urbes ad eum metu defecerunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß