Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 37

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

37. (1) Êîãäà âñå áûëî ãîòî­âî äëÿ îñó­ùåñò­âëå­íèÿ çàäó­ìàí­íî­ãî, êîí­ñóë ñíÿë­ñÿ ñî ñòî­ÿí­êè è ïðè­áûë ñïåð­âà â Äàð­äàí, à çàòåì â Ðåòåé. È òàì è çäåñü ãîðî­æàíå âûñû­ïà­ëè íàâñòðå­÷ó åìó. (2) Îòòóäà îí äâè­íóë­ñÿ ê Èëè­î­íó è, ñòàâ ëàãå­ðåì íà ðàâ­íèíå, ëåæà­ùåé ïîä ñòå­íà­ìè, âñòó­ïèë â ãîðîä è êðå­ïîñòü. (3) Îí ïðè­íåñ æåðò­âó Ìèíåð­âå, çàùèò­íè­öå êðå­ïî­ñòè. Æèòå­ëè Èëè­î­íà âñÿ­÷å­ñêè — äåëîì è ñëî­âîì — íàïî­ìè­íà­ëè î òîì, ÷òî ðèì­ëÿíå âåäóò ðîä îò íèõ, à ðèì­ëÿíå ñî ñâî­åé ñòî­ðî­íû ðàäî­âà­ëèñü âñòðå­÷å ñî ñâî­åé ðîäè­íîé77. Âûñòó­ïèâ îòòóäà, îíè ïîñëå øåñòè ïåðå­õî­äîâ âûøëè ê óñòüþ ðåêè Êàè­êà. (4) Òóäà æå ÿâèë­ñÿ è öàðü Ýâìåí. Ñíà­÷à­ëà îí ïûòàë­ñÿ óâå­ñòè ôëîò ñ Ãåë­ëåñ­ïîí­òà íà çèìîâ­êó â Ýëåþ; íî âñòðå÷­íûé âåòåð òàê è íå äàë åìó, íåñìîò­ðÿ íà ìíî­ãî­äíåâ­íûå ïîïûò­êè, ïðå­îäî­ëåòü ìûñ Ëåê­òîí78 ñ.248 è çàñòà­âèë âûñà­äèòü­ñÿ íà ñóøó â áëè­æàé­øåì óäîá­íîì ìåñòå. Îòñþäà Ýâìåí ñ íåáîëü­øè­ìè ñèëà­ìè ïîñïå­øèë â ðèì­ñêèé ëàãåðü, ÷òîáû íå îïîçäàòü ê íà÷à­ëó âîåí­íûõ äåé­ñò­âèé. (5) Èç ëàãå­ðÿ îí áûë îòïðàâ­ëåí â Ïåð­ãàì çà ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì, à ïåðå­äàâ ïðè­âå­çåí­íîå çåð­íî òåì, êîìó âåëåë êîí­ñóë, âåð­íóë­ñÿ â òîò æå ëàãåðü. Âåäü ðåøå­íî áûëî, çàãîòî­âèâ ñúåñò­íîå íà ìíî­ãî äíåé, äâè­íóòü­ñÿ íà íåïðè­ÿ­òå­ëÿ äî òîãî, êàê íàñòó­ïèò çèìà.

(6) Öàð­ñêèé ëàãåðü ðàñ­ïî­ëà­ãàë­ñÿ ó Òèà­òè­ðû. Êîãäà Àíòèîõ, íàõî­äÿñü òàì, óçíàë, ÷òî Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­îí çàáî­ëåë è îòïðàâ­ëåí â Ýëåþ, îí îòðÿäèë ïîñëîâ, ÷òîáû âåð­íóòü åìó ñûíà. (7) Ýòîò äàð áûë ïðè­ÿ­òåí íå òîëü­êî îòöîâ­ñêî­ìó ñåðä­öó — ðàäîñòü áûëà öåëè­òåëü­íà è äëÿ òåëà. (8) Íàñû­òèâ­øèñü íàêî­íåö ñûíîâ­íè­ìè îáú­ÿ­òè­ÿ­ìè, Ñöè­ïè­îí ñêà­çàë: «Ïåðå­äàé­òå öàðþ, ÷òî ÿ áëà­ãî­äà­ðþ åãî, íî îòïëà­òèòü ïîêà ìîãó òîëü­êî ñîâå­òîì: ïóñòü íå âûâî­äèò âîé­ñêî äëÿ áèò­âû, ïîêà íå óñëû­øèò, ÷òî ÿ âîç­âðà­òèë­ñÿ â ëàãåðü». (9) È õîòÿ âðå­ìÿ îò âðå­ìå­íè â äóøå öàðÿ è âîç­ãî­ðà­ëàñü íàäåæ­äà íà ïîáåäó (âåäü ó íåãî áûëî øåñòü­äå­ñÿò òûñÿ÷ ïåõîòû è áîëåå äâå­íà­äöà­òè òûñÿ÷ êîí­íè­öû), îí âñå-òàêè âíÿë ñîâå­òó ñòîëü âåëè­êî­ãî ìóæà, íà ÷üå çàñòóï­íè­÷å­ñòâî ðàñ­ñ÷è­òû­âàë îí â ïåðå­ìåí­÷è­âûõ ïðå­âðàò­íî­ñòÿõ âîé­íû. Àíòèîõ îòñòó­ïèë è, ïåðåé­äÿ ðåêó Ôðè­ãèé, ñòàë ëàãå­ðåì ó Ìàã­íå­ñèè, ÷òî ó Ñèïè­ëà79. (10) Æåëàÿ ïðîòÿ­íóòü âðå­ìÿ, îí, ÷òîáû îáåç­îïà­ñèòü îò ðèì­ëÿí ñâîè óêðåï­ëå­íèÿ, ïðî­âåë ðîâ ãëó­áè­íîé â øåñòü ëîê­òåé è øèðè­íîé â äâå­íà­äöàòü, (11) íàñû­ïàâ ïî âíåø­íå­ìó îáâî­äó äâîé­íîé âàë, à íà âíóò­ðåí­íåé æå åãî êðîì­êå ïîñòà­âèâ ñòå­íó ñî ìíî­æå­ñò­âîì áàøåí, ñ êîòî­ðîé ëåã­êî áûëî áû ïîìå­øàòü âðà­ãó ïåðåé­òè ðîâ.

37. Con­sul om­ni­bus prae­pa­ra­tis ad pro­po­si­ta ex­se­quen­da cum ex sta­ti­vis mo­vis­set, Dar­da­num pri­mum, dein­de Rhoe­teum ut­ra­que ci­vi­ta­te ob­viam ef­fu­sa ve­nit. [2] In­de Ili­um pro­ces­sit, castris­que in cam­po qui est su­biec­tus moe­ni­bus po­si­tis in ur­bem ar­cem­que cum es­cen­dis­set, [3] sac­ri­fi­ca­vit Mi­ner­vae prae­si­di ar­cis et Ilien­si­bus in om­ni re­rum ver­bo­rum­que ho­no­re ab se oriun­dos Ro­ma­nos prae­fe­ren­ti­bus et Ro­ma­nis lae­tis ori­gi­ne sua. In­de pro­fec­ti sex­tis castris ad ca­put Cai­ci am­nis per­ve­ne­runt. [4] Eo et Eume­nes rex, pri­mo co­na­tus ab Hel­les­pon­to re­du­ce­re clas­sem in hi­ber­na Elaeam, ad­ver­sis dein­de ven­tis cum ali­quot die­bus su­pe­ra­re Lec­ton pro­mun­tu­rium non po­tuis­set, in ter­ram eg­res­sus, ne dees­set prin­ci­piis re­rum, qua pro­xi­mum fuit, in castra Ro­ma­na cum par­va ma­nu con­ten­dit. [5] Ex castris Per­ga­mum re­mis­sus ad com­mea­tus ex­pe­dien­dos, tra­di­to fru­men­to qui­bus ius­se­rat con­sul, in eadem sta­ti­va re­diit. In­de plu­rium die­rum prae­pa­ra­tis ci­ba­riis con­si­lium erat ire ad hos­tem pri­us­quam hiems oppri­me­ret.

[6] Re­gia castra cir­ca Thya­ti­ram erant. Ubi cum audis­set An­tio­chus P. Sci­pio­nem aeg­rum Elaeam de­la­tum, le­ga­tos qui fi­lium ad eum re­du­ce­rent mi­sit. [7] Non ani­mo so­lum pat­rio gra­tum mu­nus, sed cor­po­ri quo­que sa­lub­re gau­dium fuit; [8] sa­tia­tus­que tan­dem comple­xu fi­lii «re­nun­tia­te» in­quit «gra­tias re­gi me age­re, re­fer­re aliam gra­tiam nunc non pos­se quam ut sua­deam, ne an­te in aciem des­cen­dat quam in castra me re­dis­se audie­rit». [9] Quam­quam se­xa­gin­ta mi­lia pe­di­tum, plus duo­de­cim mi­lia equi­tum ani­mos in­ter­dum ad spem cer­ta­mi­nis fa­cie­bant, mo­tus ta­men An­tio­chus tan­ti auc­to­ri­ta­te vi­ri, in quo ad in­cer­tos bel­li even­tus om­nis for­tu­nae po­sue­rat sub­si­dia, re­ce­pit se et transgres­sus Phry­gium am­nem cir­ca Mag­ne­siam quae ad Si­py­lum est po­suit castra; [10] et ne, si extra­he­re tem­pus vel­let, mu­ni­men­ta Ro­ma­ni tempta­rent, fos­sam sex cu­bi­ta al­tam, duo­de­cim la­tam cum du­xis­set, [11] extra dup­lex val­lum fos­sae cir­cum­de­dit, in­te­rio­re lab­ro mu­rum cum tur­ri­bus creb­ris obie­cit, un­de fa­ci­le ar­ce­ri tran­si­tu fos­sae hos­tis pos­set.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 77Òðî­ÿí­ñêàÿ òåìà âî âðå­ìå­íà Ëèâèÿ áûëà î÷åíü àêòó­àëü­íà. Òðî­ÿ­íåö Ýíåé ñ÷è­òàë­ñÿ ðîäî­íà­÷àëü­íè­êîì íå òîëü­êî ðèì­ëÿí, íî (÷åðåç ñâî­åãî ñûíà Þëà) è ðîäà Þëè­åâ, à çíà­÷èò, è ñàìî­ãî Àâãó­ñòà (÷åðåç åãî óñû­íî­âè­òå­ëÿ Þëèÿ Öåçà­ðÿ). Âñïîì­íèì òàê­æå, ÷òî «Ýíå­èäà» áûëà òîãäà ëèòå­ðà­òóð­íîé íîâèí­êîé.
  • 78Ìûñ Ëåê­òîí (Ëåêò) — þãî-çàïàä­íàÿ îêî­íå÷­íîñòü Òðî­àäû íàïðî­òèâ ñåâåð­íî­ãî ïîáå­ðå­æüÿ îñò­ðî­âà Ëåñ­áîñ.
  • 79Ñì. ïðè­ìå÷. 113 ê êí. XXXVI.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364003738 1364003739 1364003740