Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
39. (1) Óáåäèâøèñü, ÷òî ñðàæåíèå îòòÿãèâàåòñÿ, êîíñóë íà äðóãîé äåíü ñîçâàë ñîâåò, äàáû îáñóäèòü, ÷òî åìó ñëåäóåò äåëàòü, åñëè Àíòèîõ íå äàñò âîâëå÷ü ñåáÿ â áîé. (2) Âåäü íàñòóïàåò çèìà. Ïðåäñòîèò ëèáî äåðæàòü âîèíîâ â ïàëàòêàõ, ëèáî óéòè íà çèìíèå êâàðòèðû è òîãäà óæå îòëîæèòü âîéíó äî ëåòà. (3) Íèêîãäà íè îäíîãî âðàãà ðèìëÿíå òàê íå ïðåçèðàëè, êàê Àíòèîõà. Ñî âñåõ ñòîðîí â îäèí ãîëîñ ñòàëè êðè÷àòü, ÷òîáû êîíñóë òîò÷àñ âåë èõ, (4) ÷òîáû îí âîñïîëüçîâàëñÿ áîåâûì ïûëîì âîèíîâ, ãîòîâûõ, åñëè âðàã íå âûéäåò íà áîé, ïðîðâàòüñÿ â åãî ëàãåðü ÷åðåç ðâû, ÷åðåç âàë, êàê áóäòî èì ïðåäñòîèò íå ñðàçèòüñÿ ñ âåëèêèì ìíîæåñòâîì âðàãîâ, à çàðåçàòü òàêîå æå êîëè÷åñòâî ñêîòà. (5) Ãíåé Äîìèöèé áûë ïîñëàí ðàçâåäàòü, êàêèì ïóòåì è ñ êàêîé ñòîðîíû ëó÷øå ïîäîéòè ê âðàæåñêîìó âàëó. Íà äðóãîé äåíü ïîñëå òîãî, êàê îí îáî âñåì ÷åòêî äîëîæèë, áûëî ðåøåíî ïåðåíåñòè ëàãåðü ïîáëèæå. Íà òðåòèé äåíü çíàìåíà áûëè âûíåñåíû íà ñåðåäèíó ðàâíèíû, è âîéñêî ñòàëî ñòðîèòüñÿ â áîåâîé ïîðÿäîê. (6) Àíòèîõ ñ÷åë, ÷òî íåëüçÿ äîëåå óêëîíÿòüñÿ îò ñðàæåíèÿ, èáî îòñðî÷êà ïîäðûâàåò äóõ ñâîèõ è ïèòàåò íàäåæäó âðàãîâ. Îí ñàì âûâåë âîéñêî èç ëàãåðÿ è îòîøåë îò íåãî äîñòàòî÷íî äàëåêî, ÷òîáû åãî ãîòîâíîñòü ñðàæàòüñÿ áûëà âñåì âèäíà. (7) Ðèìñêèé ñòðîé áûë åäèíîîáðàçåí ïî ñîñòàâó âîèíîâ è âèäàì âîîðóæåíèÿ.  íåãî âõîäèëè äâà ðèìñêèõ ëåãèîíà è äâà — ñîþçíèêîâ-ëàòèíîâ81, êàæäûé èç ïÿòè òûñÿ÷ ÷åòûðåõñîò ÷åëîâåê82. (8) Ðèìëÿíå ñòîÿëè â ñåðåäèíå ñòðîÿ, ëàòèíû — ñ åãî ôëàíãîâ. Âïåðåäè ñòîÿëè îòðÿäû ãàñòàòîâ, çà íèìè — ïðèíöèïû, à çàìûêàþùèìè òðèàðèè83. (9) Çà ïðåäåëàìè ýòîãî êàê áû ïðàâèëüíîãî ñòðîÿ, ïðîäîëæàÿ åãî, êîíñóë ðàñïîëîæèë ñïðàâà âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû Ýâìåíà âïåðåìåøêó ñ àõåéñêèìè ëåãêîâîîðóæåííûìè84, âñåãî ïðèìåðíî òðè òûñÿ÷è ïåõîòèíöåâ. Çà íèìè îí ïîñòàâèë îêîëî òðåõ òûñÿ÷ êîííèêîâ, èç êîèõ âîñåìüñîò áûëî Ýâìåíîâûõ, à âñå îñòàëüíûå — ðèìñêèå. (10) Íà ñàìîì êðàþ êîíñóë ðàñïîëîæèë òðàëëîâ85 è êðèòÿí — è òåõ è äðóãèõ áûëî ïî ïÿòèñîò. (11) Ëåâîå êðûëî íå íóæäàëîñü â òàêèõ ïîäêðåïëåíèÿõ, èáî ñ ýòîé ñòîðîíû åñòåñòâåííûì ðóáåæîì ñëóæèëà ðåêà ñ îòâåñíûìè áåðåãàìè; òåì íå ìåíåå è òàì ïîñòàâëåíû áûëè ÷åòûðå òóðìû êîííèöû. (12) Òàêîâû áûëè ñèëû ðèìëÿí. Êðîìå òîãî, ê íèì ïðèñîåäèíèëîñü äâå òûñÿ÷è ìàêåäîíñêèõ è ôðàêèéñêèõ äîáðîâîëüöåâ. Ýòè áûëè îñòàâëåíû äëÿ îõðàíû ëàãåðÿ. (13)  ðåçåðâå, çà òðèàðèÿìè, íàõîäèëîñü øåñòíàäöàòü ñëîíîâ: ïîìèìî òîãî ÷òî îíè î÷åâèäíûì îáðàçîì íå óñòîÿëè áû ïðîòèâ öàðñêèõ ñëîíîâ, êîèõ áûëî ïÿòüäåñÿò ÷åòûðå, àôðèêàíñêèå ñëîíû è âîîáùå íå ìîãóò ñðàâíèòüñÿ ñ èíäèéñêèìè äàæå ïðè ñ.250 ðàâíîé ÷èñëåííîñòè — ïîñëåäíèå äàëåêî ïðåâîñõîäÿò èõ è ðàçìåðàìè, è áîåâûì äóõîì. |
39. Consul postquam detractari certamen vidit, postero die in consilium advocavit, quid sibi faciendum esset, si Antiochus pugnandi copiam non faceret? [2] Instare hiemem; aut sub pellibus habendos milites fore, aut, si concedere in hiberna vellet, differendum esse in aestatem bellum. [3] Nullum umquam hostem Romani aeque contempserunt. Conclamatum undique est duceret extemplo et uteretur ardore militum [4] qui tamquam non pugnandum cum tot milibus hostium, sed par numerus pecorum trucidandus esset, per fossas, per vallum castra invadere parati erant, si in proelium hostis non exiret. [5] Cn. Domitius ad explorandum iter, et qua parte adiri hostium vallum posset, missus, postquam omnia certa rettulit, postero die propius admoveri castra placuit; tertio signa in medium campi prolata et instrui acies coepta est. [6] Nec Antiochus ultra tergiversandum ratus, ne et suorum animos minueret detractando certamen et hostium spem augeret, et ipse copias eduxit, tantum progressus a castris ut dimicaturum appareret. [7] Romana acies unius prope formae fuit et hominum et armorum genere. Duae legiones Romanae, duae socium ac Latini nominis erant; quina milia et quadringenos singulae habebant. [8] Romani mediam aciem, cornua Latini tenuerunt; hastatorum prima signa dein principum erant, triarii postremos claudebant. [9] Extra hanc velut iustam aciem a parte dextra consul Achaeorum caetratis immixtos auxiliares Eumenis, tria milia ferme peditum, aequata fronte instruxit; ultra eos equitum minus tria milia opposuit, ex quibus Eumenis octingenti, reliquus omnis Romanus equitatus erat; [10] extremos Tralles et Cretenses — quingentorum utrique numerum explebant — statuit. [11] Laevum cornu non egere videbatur obiectis talibus auxiliis, quia flumen ab ea parte ripaeque deruptae claudebant; quattuor tamen inde turmae equitum oppositae. [12] Haec summa copiarum erat Romanis, et duo milia mixtorum Macedonum Thracumque, qui voluntate secuti erant; hi praesidio castris relicti sunt. [13] Sedecim elephantos post triarios in subsidio locaverunt; nam praeterquam quod multitudinem regiorum elephantorum — erant autem quattuor et quinquaginta — sustinere non videbantur posse, ne pari quidem numero Indicis Africi resistunt, sive quia magnitudine — longe enim illi praestant — sive robore animorum vincuntur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß