Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1) Âïðî÷åì, áåçäåëüíîå ïðèêëþ÷åíèå âñêîðå îêàçàëîñü ïðè÷èíîé íàñòîÿùåãî ïîðàæåíèÿ — èñïóã è ñìÿòåíèå ñ.252 ðàñïðîñòðàíèëèñü îò êîëåñíèö è íà ñòîÿâøèå áëèçêî âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû, êîòîðûå è ðàçáåæàëèñü, ëèøèâøèñü ïðèêðûòèÿ, ïîäñòàâèâ ïîä óäàð âñå îñòàëüíûå âîéñêà âïëîòü äî êîííèêîâ-êàòàôðàêòîâ. (2) À êîãäà ðèìñêàÿ êîííèöà íàïàëà íà íèõ, íèêåì íå ïîääåðæèâàåìûõ, òî îíè íå âûäåðæàëè äàæå è ïåðâîãî åå íàòèñêà: ÷àñòü èõ áåæàëà, à ïðî÷èõ íàñòèãëè èç-çà òÿæåñòè èõ îáëà÷åíèÿ è îðóæèÿ. (3) Òóò âñå ëåâîå êðûëî îêàçàëîñü îïðîêèíóòî, à ïîñëå òîãî, êàê ñìÿòû áûëè è âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû, ñòîÿâøèå ìåæäó êîííèöåé è òàê íàçûâàåìûìè ôàëàíãèòàìè, ñìÿòåíèå ïåðåêèíóëîñü è íà ñåðåäèíó ñòðîÿ. (4) Ðÿäû ôàëàíãè íàðóøèëèñü, à èñïîëüçîâàòü äëèííåéøèå êîïüÿ, êîòîðûå èìåíóþòñÿ ó ìàêåäîíÿí ñàðèññàìè93, ñòàëî íåâîçìîæíûì èç-çà òîãî, ÷òî ïðîòèâíèêà çàãîðàæèâàëè ñâîè. Ëåãèîíû íàïàëè íà çàìåøàâøèõñÿ, çàáðàñûâàÿ èõ äðîòèêàìè è êîïüÿìè. (5) Äàæå ñëîíû, ðàññòàâëåííûå ÷åðåç îïðåäåëåííûå ïðîìåæóòêè, íå íàïóãàëè ðèìñêèõ âîèíîâ, êîòîðûå åùå â àôðèêàíñêèõ âîéíàõ íàó÷èëèñü è òîìó, êàê óêëîíÿòüñÿ îò ýòèõ ÷óäîâèù, è òîìó, êàê ïîðàæàòü èõ ñáîêó êîïüåì èëè, ïîäîáðàâøèñü ïîáëèæå, ïåðåðóáàòü ìå÷îì ñóõîæèëèÿ. (6) Óæå ïî÷òè âñÿ ñåðåäèíà ñòðîÿ âðàãîâ áûëà ñîêðóøåíà ëîáîâûì óäàðîì, à âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû, îáîéäåííûå ñ òûëà, ïîäâåðãàëèñü èñòðåáëåíèþ — è òóò ðèìëÿíå óçíàëè, ÷òî íà äðóãîì ôëàíãå èõ ñîëäàòû áåãóò, à ïî÷òè ÷òî îò ñàìîãî ëàãåðÿ ñòàëè ñëûøíû êðèêè ïîääàâøèõñÿ ñòðàõó. (7) À äåëî áûëî òàê: Àíòèîõ, íàõîäÿñü íà ïðàâîì êðûëå, çàìåòèë, ÷òî òàì ó ðèìëÿí íåò íèêîãî â çàïàñå, êðîìå ÷åòûðåõ òóðì êîííèöû — ðåêà ïðåäñòàâëÿëàñü íàäåæíîé çàùèòîé. Îäíàêî, êîãäà ýòè êîííèêè çàõîòåëè ñîåäèíèòüñÿ ñî ñâîèìè, áåðåã îêàçàëñÿ áåç ïðèêðûòèÿ. Ñþäà-òî è óäàðèë Àíòèîõ, èñïîëüçóÿ âñïîìîãàòåëüíûå ÷àñòè è òÿæåëóþ êîííèöó. (8) Óäàð áûë íå òîëüêî ëîáîâûì, ðèìëÿí óæå òåñíèëè è ñáîêó — âåäü ôëàíã îêàçàëñÿ îáîéäåí ó ðåêè. Ñïåðâà îáðàòèëèñü â áåãñòâî âñàäíèêè, à çàòåì è áëèæàéøèå ê íèì ïåõîòèíöû. Âñå îíè îïðîìåòüþ áðîñèëèñü ê ëàãåðþ. |
42. Ceterum vana illa res verae mox cladis causa fuit. Auxilia enim subsidiaria, quae proxima locata erant, pavore et consternatione quadrigarum territa et ipsa in fugam versa nudarunt omnia usque ad cataphractos equites. [2] Ad quos cum dissipatis subsidiis pervenisset equitatus Romanus, ne primum quidem impetum sustinuerunt; pars eorum fusi sunt, alii propter gravitatem tegumentorum armorumque oppressi sunt. [3] Totum deinde laevum cornu inclinavit, et turbatis auxiliaribus, qui inter equitem et quos appellant phalangitas erant, usque ad mediam aciem terror pervenit. [4] Ibi simul perturbati ordines et impeditus intercursu suorum usus praelongarum hastarum — sarisas Macedones vocant — intulere signa Romanae legiones et pila in perturbatos coniecere. [5] Ne interpositi quidem elephanti militem Romanum deterrebant, adsuetum iam ab Africis bellis et vitare impetum beluae et ex transverso aut pilis incessere aut, si propius subire posset, gladio nervos incidere. [6] Iam media acies fere omnis a fronte prostrata erat, et subsidia circumita ab tergo caedebantur, cum in parte alia fugam suorum et prope iam ad ipsa castra clamorem paventium accepere. [7] Namque Antiochus a dextro cornu, cum ibi fiducia fluminis nulla subsidia cerneret praeter quattuor turmas equitum, et eas dum applicant se suis ripam nudantes, impetum in eam partem cum auxiliis et cataphracto equitatu fecit; [8] nec a fronte tantum instabat, sed circumito a flumine cornu iam ab latere urgebat, donec fugati equites primum, dein proximi peditum effuso cursu ad castra compulsi sunt. |