Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
43. (1) Ëàãåðåì êîìàíäîâàë âîåííûé òðèáóí Ìàðê Ýìèëèé, ñûí Ìàðêà Ëåïèäà, â íåäàëåêîì áóäóùåì âåëèêèé ïîíòèôèê[1]94. (2) Óâèäåâ, ÷òî ðèìëÿíå áåãóò, îí ñî âñåì îòðÿäîì îõðàíû êèíóëñÿ èì íàâñòðå÷ó, òðåáóÿ, ÷òîáû îíè ñíà÷àëà îñòàíîâèëèñü, à çàòåì âîçâðàùàëèñü â áîé. Ýìèëèé áðàíèë èõ çà òðóñîñòü è ïîçîðíîå áåãñòâî, (3) çàòåì ïðèãðîçèë èì ãèáåëüþ, åñëè îíè â îñëåïëåíèè íå ïîä÷èíÿòñÿ ïðèêàçó, è íàêîíåö äàë ñâîèì çíàê óáèâàòü òåõ, êòî áåæèò âïåðåäè, à ñëåäóþùèõ çà íèìè, ãðîçÿ îðóæèåì è íàíîñÿ ðàíû, ïîâîðà÷èâàòü íà âðàãà. (4) Òóò áîëüøèé ñòðàõ îäåðæàë âåðõ íàä ìåíüøèì — çàæàòûå ñ îáåèõ ñòîðîí, áåæàâøèå ñíà÷àëà îñòàíîâèëèñü, à ïîòîì ñàìè âåðíóëèñü â ñðàæåíèå; è Ýìèëèé ñî ñâîèì îòðÿäîì (ïðè íåì áûëî äâå òûñÿ÷è õðàáðåöîâ) ñìåëî çàñòóïèë äîðîãó íåóäåðæèìî íàñòóïàâøåìó öàðþ. (5) Àòòàë, áðàò Ýâìåíà, ñðàæàâøèéñÿ íà ïðàâîì êðûëå è ïåðâûì æå íàòèñêîì îïðîêèíóâøèé ëåâûé ôëàíã íåïðèÿòåëÿ, çàìåòèë áåãñòâî ñîëäàò íà äðóãîì êðûëå è çàìåøàòåëüñòâî âîêðóã ðèìñêîãî ëàãåðÿ. Ñ äâóìÿ ñîòíÿìè âñàäíèêîâ è îí ïîñïåøèë íà âûðó÷êó, ñ.253 óñïåâ êàê ðàç âîâðåìÿ. (6) Êîãäà Àíòèîõ óáåäèëñÿ, ÷òî òå, êîãî îí âèäåë ëèøü ñî ñïèíû, âîçîáíîâëÿþò ñðàæåíèå, ÷òî ê íèì îò ëàãåðÿ è èç âîéñêà ïðèáëèæàþòñÿ ìàññû íåïðèÿòåëÿ, îí ïîâîðîòèë êîíÿ è ïóñòèëñÿ â áåãñòâî. (7) Òàêèì îáðàçîì, ïîáåäèâ íà îáîèõ ôëàíãàõ, ÷åðåç ãðóäû òðóïîâ, íàâàëåííûå â ñåðåäèíå ïîëÿ (ãäå ïàëè öàðñêèå îòáîðíûå âîèíû, êîòîðûõ óäåðæèâàëè îò áåãñòâà è õðàáðîñòü, è òÿæåñòü âîîðóæåíèÿ), ðèìëÿíå øëè äàëüøå — ãðàáèòü âðàæåñêèé ëàãåðü. (8) Âïåðåä âñåõ Ýâìåíîâà êîííèöà, à çà íåé è äðóãèå êîííèêè ïî âñåìó ïîëþ ïðåñëåäîâàëè íåïðèÿòåëÿ, óáèâàÿ òåõ çàìåøêàâøèõñÿ, êîòîðûõ óäàâàëîñü äîãíàòü. (9) Íî åùå ãóáèòåëüíåå äëÿ áåãóùèõ, ñìåøàâøèõñÿ ñ êîëåñíèöàìè, ñëîíàìè, âåðáëþäàìè, îêàçàëàñü èõ ñîáñòâåííàÿ òîëïà — â áåñïîðÿäêå è äàâêå, ñëîâíî ñëåïûå, îíè íàòàëêèâàëèñü äðóã íà äðóãà è ãèáëè ïîä íîãàìè ñòðàøèëèù. (10) Óæàñíîå èçáèåíèå, åùå áîëüøåå, ÷åì â áîþ, ïðîèçîøëî òàêæå è â ëàãåðå: äåëî â òîì, ÷òî îòðÿä, îñòàâëåííûé äëÿ åãî çàùèòû, ïîïîëíèëñÿ áåæàâøèìè ñ ïîëÿ áèòâû â íà÷àëå ñðàæåíèÿ è, ïîëîæèâøèñü íà èõ ìíîãî÷èñëåííîñòü, îêàçàë óïîðíîå ñîïðîòèâëåíèå ïåðåä âàëîì. (11) Òàê ÷òî ðèìëÿíå, ðàññ÷èòûâàâøèå çàõâàòèòü ëàãåðü ñ ïåðâîãî íàòèñêà, áûëè îñòàíîâëåíû è â âîðîòàõ, è ó âàëà, à êîãäà íàêîíåö òóäà ïðîðâàëèñü, ðàçúÿðåííûå, ó÷èíèëè æåñòî÷àéøóþ ðåçíþ. |
43. Praeerat castris M. Aemilius tribunus militum, M. Lepidi filius, qui post paucos annos pontifex maximus factus est. [2] Is qua fugam cernebat suorum, cum praesidio omni occurrit et stare primo, deinde redire in pugnam iubebat pavorem et turpem fugam increpans; [3] minae exinde erant, in perniciem suam caecos ruere ni dicto parerent; postremo dat suis signum, ut primos fugientium caedant, turbam insequentium ferro et vulneribus in hostem redigant. [4] Hic maior timor minorem vicit; ancipiti coacti metu primo constiterunt; deinde et ipsi rediere in pugnam, et Aemilius cum suo praesidio — erant autem duo milia virorum fortium — effuse sequenti regi acriter obstitit, [5] et Attalus, Eumenis frater, ab dextro cornu, quo laevum hostium primo impetu fugatum fuerat, ut ab sinistro fugam suorum et tumultum circa castra vidit, in tempore cum ducentis equitibus advenit. [6] Antiochus postquam et eos, quorum terga modo viderat, repetentes pugnam et aliam et a castris et ex acie adfluentem turbam conspexit, in fugam vertit equum. [7] Ita utroque cornu victores Romani per acervos corporum, quos in media maxime acie cumulaverant, ubi et robur fortissimorum virorum et arma gravitate fugam impedierant, pergunt ad castra diripienda. [8] Equites primi omnium Eumenis, deinde et alius equitatus toto passim campo sequuntur hostem et postremos, ut quosque adepti sunt, caedunt. [9] Ceterum fugientibus maior pestis, intermixtis quadrigis elephantisque et camelis, erat sua ipsorum turba, cum solutis ordinibus velut caeci super alios alii ruerent et incursu beluarum obtererentur. [10] In castris quoque ingens et maior prope quam in acie caedes est edita; nam et primorum fuga in castra maxime inclinavit, et huius fiducia multitudinis, qui in praesidio erant, pertinacius pro vallo pugnarunt. [11] Retenti in portis valloque, quae se impetu ipso capturos crediderant, Romani, postquam tandem perruperunt, ab ira graviorem ediderunt caedem. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß