Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
30. (1)  òîì æå ãîäó, åäâà íàñòóïèëà âåñíà, óïðàâëÿâøèå Èñïàíèåé ïðåòîðû Ãàé Êàëüïóðíèé è Ëóöèé Êâèíêöèé âûâåëè ñ çèìíèõ ñòîÿíîê âîéñêà, è ñîåäèíèâ ñâîè ñèëû â Áåòóðèè, äâèíóëèñü ê íåïðèÿòåëüñêîìó ëàãåðþ â Êàðïåòàíèþ, íàìåðåâàÿñü äåéñòâîâàòü ñïëî÷åííî è ñîãëàñîâàííî. (2) Íåäàëåêî îò ãîðîäîâ Äèïîí è Òîëåò ðèìñêèå ôóðàæèðû íàòêíóëèñü íà íåïðèÿòåëüñêèõ, è òàê êàê ñ îáåèõ ñòîðîí ïîäõîäèëè íà ïîìîùü ñâîèì âñå íîâûå ïîäêðåïëåíèÿ, îáå àðìèè îêàçàëèñü ïîëíîñòüþ âîâëå÷åíû â áîé. (3) Åãî áåñïîðÿäî÷íûé õàðàêòåð è çíàêîìàÿ ìåñòíîñòü äàâàëè ñåðüåçíîå ïðåèìóùåñòâî íåïðèÿòåëþ, à ïîòîìó îáå ðèìñêèå àðìèè áûëè ðàçáèòû è îòáðîøåíû â ëàãåðü. Âðàã íå ñòàë ïðåñëåäîâàòü äåìîðàëèçîâàííîãî ïðîòèâíèêà. (4) Îïàñàÿñü, ÷òî ëàãåðü íà ñëåäóþùèé äåíü ïîäâåðãíåòñÿ íàïàäåíèþ, ðèìñêèå âîåíà÷àëüíèêè ñêðûòíî, áëèæàéøåé íî÷üþ90 óâåëè óöåëåâøåå âîéñêî èç ëàãåðÿ. (5) Íà ðàññâåòå èñïàíöû, ïîñòðîèâøèñü â áîåâîé ïîðÿäîê, ïîäîøëè ê âàëó, è ê óäèâëåíèþ îáíàðóæèâ, ÷òî ëàãåðü ïóñò, ðàçãðàáèëè òî, ÷òî ðèìëÿíå áðîñèëè â íî÷íîé ñóìàòîõå, ïîñëå ÷åãî âåðíóëèñü â ñâîé ëàãåðü è íåñêîëüêî äíåé ïðîâåëè òàì. (6)  ñðàæåíèè è ïîñëåäóþùåì áåãñòâå ïàëî äî ïÿòè òûñÿ÷ ðèìëÿí è èõ ñîþçíèêîâ. Âîîðóæèâøèñü ñíÿòûìè ñ íèõ äîñïåõàìè, íåïðèÿòåëü äâèíóëñÿ ê ðåêå Òàã. (7) Ìåæäó òåì, ðèìñêèå âîåíà÷àëüíèêè ñïåøíî ñòÿãèâàëè èç ñîþçíûõ èñïàíñêèõ ãîðîäîâ ïîäêðåïëåíèÿ, è èñïîëüçóÿ ïåðåäûøêó, âñåìè ñèëàìè ñòàðàëèñü âîññòàíîâèòü áîåâîé äóõ ñâîåé àðìèè, ñëîìëåííûé íåóäà÷íûì ñðàæåíèåì. (8) Êîãäà îíè óáåäèëèñü, ÷òî ÷èñëåííîñòü àðìèè âîññòàíîâëåíà, à ñîëäàòû, æåëàÿ ñìûòü ïðåæíèé ïîçîð, ñòàëè èñêàòü ñ íåïðèÿòåëåì âñòðå÷è, îíè âûñòóïèëè â ïîõîä è ðàçáèëè ëàãåðü â äâåíàäöàòè ìèëÿõ îò ðåêè Òàã. (9)  òðåòüþ íî÷íóþ ñòðàæó îíè ñíÿëèñü ñ ëàãåðÿ è ê ðàññâåòó â ïîëíîé áîåãîòîâíîñòè âûøëè íà áåðåã Òàãà. (10) Çà ðåêîé íà õîëìå íàõîäèëñÿ âðàæåñêèé ëàãåðü.  äâóõ ìåñòàõ, ãäå ðåêà áûëà ïðîõîäèìà âáðîä, Êàëüïóðíèé âî ãëàâå ïðàâîé êîëîííû, à Êâèíêöèé âî ãëàâå ëåâîé íåìåäëåííî íà÷àëè ïåðåïðàâó, òîãäà êàê ïðîòèâíèê îñòàâàëñÿ â áåçäåéñòâèè, áóäó÷è ïîðàæåí âíåçàïíûì èõ ïîÿâëåíèåì è ðàçìûøëÿÿ, êàê ëó÷øå ïî íèì óäàðèòü, ïîëüçóÿñü ñóìàòîõîé, íåèçáåæíîé ïðè ïåðåïðàâå. (11) Ðèìëÿíå, òåì âðåìåíåì, óñïåëè ïåðåïðàâèòü äàæå îáîç è ñòÿíóòü åãî ïîä ïðèêðûòèå. Âèäÿ, ÷òî âðàã íà÷èíàåò àòàêó, è íå èìåÿ ïðîñòðàíñòâà, ÷òîáû ðàçáèòü óêðåïëåííûé ëàãåðü, îíè ïîñòðîèëèñü â áîåâóþ ëèíèþ. (12) Öåíòð åå çàíÿëè ñàìûå îòáîðíûå ÷àñòè àðìèè: ïÿòûé ëåãèîí Êàëüïóðíèÿ è âîñüìîé ëåãèîí Êâèíêöèÿ. Äî ñàìîãî íåïðèÿòåëüñêîãî ëàãåðÿ ïðîñòèðàëîñü îòêðûòîå ïîëå, òàê ÷òî çàñàäû ìîæíî áûëî íå îïàñàòüñÿ. ñ.341 |
30. Eodem anno in Hispania praetores C. Calpurnius et L. Quinctius, cum primo vere ex hibernis copias eductas in Baeturia iunxissent, in Carpetaniam, ubi hostium castra erant, progressi sunt, communi animo consilioque parati rem gerere. [2] Haud procul Dipone et Toleto urbibus inter pabulatores pugna orta est, quibus dum utrimque subvenitur a castris, paulatim omnes copiae in aciem eductae sunt. [3] In eo tumultuario certamine et loca sua et genus pugnae pro hoste fuere. Duo exercitus Romani fusi atque in castra compulsi sunt. Non institere perculsis hostes. [4] Praetores Romani, ne postero die castra oppugnarentur, silentio proximae noctis tacito signo exercitum abduxerunt. [5] Luce prima Hispani acie instructa ad vallum accesserunt, vacuaque praeter spem castra ingressi, quae relicta inter nocturnam trepidationem erant, diripuerunt, regressique in castra sua paucos dies quieti stativis manserunt. [6] Romanorum sociorumque in proelio fugaque ad quinque milia occisa, quorum se spoliis hostes armarunt. Inde ad Tagum flumen profecti sunt. [7] Praetores interim Romani omne id tempus contrahendis ex civitatibus sociis Hispanorum auxiliis et reficiendis ab terrore adversae pugnae militum animis consumpserunt. [8] Ubi satis placuere vires et iam miles quoque ad delendam priorem ignominiam hostem poscebat, duodecim milia passuum ab Tago flumine posuerunt castra. [9] Inde tertia vigilia sublatis signis quadrato agmine principio lucis ad Tagi ripam pervenerunt. [10] Trans fluvium in colle hostium castra erant. Extemplo, qua duobus locis vada nudabat amnis, dextra parte Calpurnius, laeva Quinctius exercitus traduxerunt quieto hoste, dum miratur subitum adventum consultatque, qui tumultum inicere trepidantibus in ipso transitu amnis potuisset. [11] Interim Romani, impedimentis quoque omnibus traductis contractisque in unum locum, quia iam moveri videbant hostem nec spatium erat castra communiendi, aciem instruxerunt. [12] In medio locatae quinta Calpurnii legio et octava Quinctii: id robur totius exercitus erat. Campum apertum usque ad hostium castra habebant, liberum a metu insidiarum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß