Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
5. (1) Æåñòîêîñòü ñîäåÿííîãî åùå ñèëüíåé ðàçîæãëà ïëàìÿ íåíàâèñòè ê öàðþ, — òåïåðü óæå âñþäó ïðîêëèíàëè åãî ñàìîãî è äåòåé åãî. È ïðîêëÿòèÿ ýòè âñêîðå óñëûøàíû áûëè áîãàìè, îáðàòèâ ñâèðåïîñòü öàðÿ íà ñîáñòâåííîå åãî ïîòîìñòâî. (2) Áûëî òàê: Ïåðñåé, âèäÿ, ÷òî åãî áðàò Äåìåòðèé âñå áîëüøå ñíèñêèâàåò ðàñïîëîæåíèå è óâàæåíèå ìàêåäîíÿí è ìèëîñòü ðèìëÿí, ðåøèë, ÷òî òîëüêî ïðåñòóïëåíèå ñîõðàíèò åìó íàäåæäó íà öàðñòâî, è íà ýòî íàïðàâèë âñå ñâîè ïîìûñëû. (3) Îäíàêî, ñ áàáüåé ñâîåé äóøîé, îí íå ïîëàãàë ñåáÿ ñàìîãî äîñòàòî÷íî ñèëüíûì, ÷òîáû îñóùåñòâèòü ñâîé çàìûñåë, è ñòàë íåÿñíûìè ðå÷àìè ïîîäèíî÷êå èñïûòûâàòü îòöîâñêèõ äðóçåé. (4) Ïîíà÷àëó íåêîòîðûå èç íèõ äåëàëè âèä, ÷òî ñ âîçìóùåíèåì îòâåðãàþò òàêèå ïðîèñêè, ïîñêîëüêó ñâÿçûâàëè ñ Äåìåòðèåì áîëüøå íàäåæä. (5) Íî ïîòîì, âèäÿ ðàñòóùóþ ñî äíÿ íà äåíü íåíàâèñòü Ôèëèïïà ê ðèìëÿíàì, êîòîðîé Ïåðñåé ñïîñîáñòâîâàë, à Äåìåòðèé èçî âñåõ ñèë ïðîòèâèëñÿ, äðóçüÿ îòöà, ïðåä÷óâñòâóÿ íåèçáåæíóþ ãèáåëü þíîøè, îñòàâëÿâøåãî áåç âíèìàíèÿ êîçíè áðàòà, ðåøàþò ïîìîãàòü íåìèíóåìîìó áóäóùåìó è ïîääåðæèâàòü ñèëüíåéøóþ ñòîðîíó, à ïîòîìó ïðèñîåäèíÿþòñÿ ê Ïåðñåþ. (6) Îòëîæèâøè íà âðåìÿ îñóùåñòâëåíèå ïðî÷èõ çàìûñëîâ, ïîêà ÷òî îíè íà÷èíàþò âñÿ÷åñêè íàñòðàèâàòü öàðÿ ïðîòèâ ðèìëÿí, âñåìè ñèëàìè ïîäòàëêèâàòü åãî ê âîéíå, ê êîòîðîé îí è ñàì óæå ñêëîíÿëñÿ äóøîþ. (7) Ïðè ýòîì îíè, ÷òîáû Äåìåòðèé ïðåäñòàâëÿëñÿ öàðþ âñå áîëåå ïîäîçðèòåëüíûì, íàðî÷íî ïåðåâîäèëè ðàçãîâîðû íà òî, ÷òî äåëàåòñÿ ó ðèìëÿí; îäíè îñìåèâàëè íðàâû èõ è îáû÷àè, äðóãèå — èõ äåÿíèÿ, òðåòüè — îáëèê ñàìîãî ãîðîäà, åùå íå óêðàøåííîãî íè îáùåñòâåííûìè, íè ÷àñòíûìè çäàíèÿìè, ÷åòâåðòûå — êàêîãî-íèáóäü âèäíîãî ðèìëÿíèíà. (8) À íåîñòîðîæíûé þíîøà êàê ïî ëþáâè ñâîåé ê ðèìëÿíàì12, òàê è èç ñîïåðíè÷åñòâà ñ áðàòîì ñòàðàëñÿ âñå ýòî çàùèòèòü è òåì äåëàë ñåáÿ ïîäîçðèòåëüíûì äëÿ îòöà è óÿçâèìûì äëÿ äîíîñîâ. (9) Ïîýòîìó îòåö íå ïîñâÿùàë Äåìåòðèÿ íè â êàêèå ñâîè ñ.362 íàìåðåíèÿ îòíîñèòåëüíî Ðèìà, à, öåëèêîì îáîðîòèâøèñü ê Ïåðñåþ, äíåì è íî÷üþ âûíàøèâàë ñ íèì âñå ñâîè çàìûñëû. (10) Ñëó÷èëîñü òàê, ÷òî â ýòî âðåìÿ âîçâðàòèëèñü ëþäè, êîòîðûõ öàðü ïîñûëàë ê áàñòàðíàì13 çà ïîìîùüþ, è îíè ïðèâåëè ñ ñîáîþ îòòóäà çíàòíûõ þíîøåé, íåêîòîðûõ äàæå öàðñêîãî ðîäà, è îäèí èç íèõ îáåùàë ñâîþ ñåñòðó â æåíû ñûíó Ôèëèïïà. Ñîþç ñ ýòèì íàðîäîì âäîõíóë â öàðÿ óâåðåííîñòü. (11) È òîãäà Ïåðñåé ñêàçàë: «×òî â òîì ïîëüçû? Íå ñòîëüêî çàùèòû îáåùàåò íàì ïîìîùü èçâíå, ñêîëüêî îïàñíîñòè — âíóòðåííÿÿ èçìåíà. (12) Ïóñòü íå ïðåäàòåëü, íî ëàçóò÷èê íåñîìíåííî íàõîäèòñÿ ñðåäè íàñ. Ïîäåðæàâ åãî çàëîæíèêîì â Ðèìå, ðèìëÿíå íàì âåðíóëè åãî òåëî, íî äóøó åãî îñòàâèëè ó ñåáÿ. (13) Ê íåìó ïðèêîâàíû âçîðû ïî÷òè âñåõ ìàêåäîíÿí, óâåðåííûõ, ÷òî òîëüêî ïîñòàâëåííûé ðèìëÿíàìè öàðü áóäåò èìè ïðàâèòü». (14) Òàêèå ðå÷è òðåâîæèëè áîëüíîé óì ñòàðèêà, è îí âïèòûâàë èõ äóøîþ, õîòÿ íå ïîêàçûâàë ýòîãî. |
5. Huius atrocitas facinoris novam velut flammam regis invidiae adiecit, ut vulgo ipsum liberosque execrarentur; quae dirae brevi ab omnibus diis exauditae, ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt. [2] Perseus enim cum in dies magis cerneret favorem et dignitatem Demetrii fratris apud multitudinem Macedonum crescere et gratiam apud Romanos, sibi spem nullam regni superesse nisi in scelere ratus ad id unum omnes cogitationes intendit. [3] Ceterum cum se ne ad id quidem quod muliebri cogitabat animo satis per se validum crederet, singulos amicorum patris temptare sermonibus perplexis institit. [4] Et primo quidam ex his aspernantium tale quicquam praebuerunt speciem, quia plus in Demetrio spei ponebant; [5] deinde crescente in dies Philippi odio in Romanos, cui Perseus indulgeret, Demetrius summa ope adversaretur, prospicientes animo exitum incauti a fraude fraterna iuvenis, adiuvandum quod futurum erat rati fovendamque spem potentioris, Perseo se adiungunt. [6] Cetera in suum quaeque tempus agenda differunt: in praesentia placet omni ope in Romanos accendi regem impellique ad consilia belli, ad quae iam sua sponte animum inclinasset. [7] Simul ut Demetrius in dies suspectior esset, ex composito sermones ad res Romanorum trahebant. Ibi cum alii mores et instituta eorum, alii res gestas, alii speciem ipsius urbis nondum exornatae neque publicis neque privatis locis, alii singulos principum eluderent, [8] iuvenis incautus et amore nominis Romani et certamine adversus fratrem omnia tuendo suspectum se patri et opportunum criminibus faciebat. [9] Itaque expertem eum pater omnium de rebus Romanis consiliorum habebat: totus in Persea versus cum eo cogitationes eius rei dies ac noctes agitabat. [10] Redierant forte, quos miserat in Bastarnas ad arcessenda auxilia, adduxerantque inde nobiles iuvenes et regii quosdam generis, quorum unus sororem suam in matrimonium Philippi filio pollicebatur; erexeratque consociatio gentis eius animum regis. [11] Tum Perseus «quid ista prosunt?» inquit; «nequaquam tantum in externis auxiliis est praesidii, quantum periculi in fraude domestica. [12] Proditorem nolo dicere, certe speculatorem habemus in sinu, cuius ex quo obses Romae fuit, corpus nobis reddiderunt Romani, animum ipsi habent. [13] Omnium paene Macedonum in eum ora conversa sunt, nec regem se alium habituros aiunt quam quem Romani dedissent». [14] His per se aegra mens senis stimulabatur, et animo magis quam vultu ea crimina accipiebat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß