Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XL, ãë. 5

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

5. (1) Æåñòî­êîñòü ñîäå­ÿí­íî­ãî åùå ñèëü­íåé ðàçî­æãëà ïëà­ìÿ íåíà­âè­ñòè ê öàðþ, — òåïåðü óæå âñþäó ïðî­êëè­íà­ëè åãî ñàìî­ãî è äåòåé åãî. È ïðî­êëÿ­òèÿ ýòè âñêî­ðå óñëû­øà­íû áûëè áîãà­ìè, îáðà­òèâ ñâè­ðå­ïîñòü öàðÿ íà ñîá­ñò­âåí­íîå åãî ïîòîì­ñòâî. (2) Áûëî òàê: Ïåð­ñåé, âèäÿ, ÷òî åãî áðàò Äåìåò­ðèé âñå áîëü­øå ñíèñ­êè­âà­åò ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå è óâà­æå­íèå ìàêåäî­íÿí è ìèëîñòü ðèì­ëÿí, ðåøèë, ÷òî òîëü­êî ïðå­ñòóï­ëå­íèå ñîõðà­íèò åìó íàäåæ­äó íà öàð­ñòâî, è íà ýòî íàïðà­âèë âñå ñâîè ïîìûñ­ëû. (3) Îäíà­êî, ñ áàáüåé ñâî­åé äóøîé, îí íå ïîëà­ãàë ñåáÿ ñàìî­ãî äîñòà­òî÷­íî ñèëü­íûì, ÷òîáû îñó­ùå­ñò­âèòü ñâîé çàìû­ñåë, è ñòàë íåÿñ­íû­ìè ðå÷à­ìè ïîîäè­íî÷­êå èñïû­òû­âàòü îòöîâ­ñêèõ äðó­çåé. (4) Ïîíà­÷à­ëó íåêî­òî­ðûå èç íèõ äåëà­ëè âèä, ÷òî ñ âîç­ìó­ùå­íè­åì îòâåð­ãà­þò òàêèå ïðî­èñ­êè, ïîñêîëü­êó ñâÿ­çû­âà­ëè ñ Äåìåò­ðè­åì áîëü­øå íàäåæä. (5) Íî ïîòîì, âèäÿ ðàñ­òó­ùóþ ñî äíÿ íà äåíü íåíà­âèñòü Ôèëèï­ïà ê ðèì­ëÿ­íàì, êîòî­ðîé Ïåð­ñåé ñïî­ñîá­ñò­âî­âàë, à Äåìåò­ðèé èçî âñåõ ñèë ïðî­òè­âèë­ñÿ, äðó­çüÿ îòöà, ïðåä­÷óâ­ñò­âóÿ íåèç­áåæ­íóþ ãèáåëü þíî­øè, îñòàâ­ëÿâ­øå­ãî áåç âíè­ìà­íèÿ êîç­íè áðà­òà, ðåøà­þò ïîìî­ãàòü íåìè­íó­å­ìî­ìó áóäó­ùå­ìó è ïîä­äåð­æè­âàòü ñèëü­íåé­øóþ ñòî­ðî­íó, à ïîòî­ìó ïðè­ñî­åäè­íÿ­þò­ñÿ ê Ïåð­ñåþ. (6) Îòëî­æèâ­øè íà âðå­ìÿ îñó­ùåñò­âëå­íèå ïðî­÷èõ çàìûñ­ëîâ, ïîêà ÷òî îíè íà÷è­íà­þò âñÿ­÷å­ñêè íàñòðà­è­âàòü öàðÿ ïðî­òèâ ðèì­ëÿí, âñå­ìè ñèëà­ìè ïîä­òàë­êè­âàòü åãî ê âîéíå, ê êîòî­ðîé îí è ñàì óæå ñêëî­íÿë­ñÿ äóøîþ. (7) Ïðè ýòîì îíè, ÷òîáû Äåìåò­ðèé ïðåä­ñòàâ­ëÿë­ñÿ öàðþ âñå áîëåå ïîäî­çðè­òåëü­íûì, íàðî÷­íî ïåðå­âî­äè­ëè ðàç­ãî­âî­ðû íà òî, ÷òî äåëà­åò­ñÿ ó ðèì­ëÿí; îäíè îñìå­è­âà­ëè íðà­âû èõ è îáû­÷àè, äðó­ãèå — èõ äåÿ­íèÿ, òðåòüè — îáëèê ñàìî­ãî ãîðî­äà, åùå íå óêðà­øåí­íî­ãî íè îáùå­ñò­âåí­íû­ìè, íè ÷àñò­íû­ìè çäà­íè­ÿ­ìè, ÷åò­âåð­òûå — êàêî­ãî-íèáóäü âèä­íî­ãî ðèì­ëÿ­íè­íà. (8) À íåîñòî­ðîæ­íûé þíî­øà êàê ïî ëþá­âè ñâî­åé ê ðèì­ëÿ­íàì12, òàê è èç ñîïåð­íè­÷å­ñòâà ñ áðà­òîì ñòà­ðàë­ñÿ âñå ýòî çàùè­òèòü è òåì äåëàë ñåáÿ ïîäî­çðè­òåëü­íûì äëÿ îòöà è óÿç­âè­ìûì äëÿ äîíî­ñîâ. (9) Ïîýòî­ìó îòåö íå ïîñâÿ­ùàë Äåìåò­ðèÿ íè â êàêèå ñâîè ñ.362 íàìå­ðå­íèÿ îòíî­ñè­òåëü­íî Ðèìà, à, öåëè­êîì îáî­ðî­òèâ­øèñü ê Ïåð­ñåþ, äíåì è íî÷üþ âûíà­øè­âàë ñ íèì âñå ñâîè çàìûñ­ëû. (10) Ñëó­÷è­ëîñü òàê, ÷òî â ýòî âðå­ìÿ âîç­âðà­òè­ëèñü ëþäè, êîòî­ðûõ öàðü ïîñû­ëàë ê áàñòàð­íàì13 çà ïîìî­ùüþ, è îíè ïðè­âå­ëè ñ ñîáîþ îòòóäà çíàò­íûõ þíî­øåé, íåêî­òî­ðûõ äàæå öàð­ñêî­ãî ðîäà, è îäèí èç íèõ îáå­ùàë ñâîþ ñåñò­ðó â æåíû ñûíó Ôèëèï­ïà. Ñîþç ñ ýòèì íàðî­äîì âäîõ­íóë â öàðÿ óâå­ðåí­íîñòü. (11) È òîãäà Ïåð­ñåé ñêà­çàë: «×òî â òîì ïîëü­çû? Íå ñòîëü­êî çàùè­òû îáå­ùà­åò íàì ïîìîùü èçâíå, ñêîëü­êî îïàñ­íî­ñòè — âíóò­ðåí­íÿÿ èçìå­íà. (12) Ïóñòü íå ïðå­äà­òåëü, íî ëàçóò­÷èê íåñî­ìíåí­íî íàõî­äèò­ñÿ ñðå­äè íàñ. Ïîäåð­æàâ åãî çàëîæ­íè­êîì â Ðèìå, ðèì­ëÿíå íàì âåð­íó­ëè åãî òåëî, íî äóøó åãî îñòà­âè­ëè ó ñåáÿ. (13) Ê íåìó ïðè­êî­âà­íû âçî­ðû ïî÷òè âñåõ ìàêåäî­íÿí, óâå­ðåí­íûõ, ÷òî òîëü­êî ïîñòàâ­ëåí­íûé ðèì­ëÿ­íà­ìè öàðü áóäåò èìè ïðà­âèòü». (14) Òàêèå ðå÷è òðå­âî­æè­ëè áîëü­íîé óì ñòà­ðè­êà, è îí âïè­òû­âàë èõ äóøîþ, õîòÿ íå ïîêà­çû­âàë ýòî­ãî.

5. Hui­us at­ro­ci­tas fa­ci­no­ris no­vam ve­lut flam­mam re­gis in­vi­diae adie­cit, ut vul­go ip­sum li­be­ros­que exec­ra­ren­tur; quae di­rae bre­vi ab om­ni­bus diis exau­di­tae, ut sae­vi­ret ip­se in suum san­gui­nem ef­fe­ce­runt. [2] Per­seus enim cum in dies ma­gis cer­ne­ret fa­vo­rem et dig­ni­ta­tem De­met­rii frat­ris apud mul­ti­tu­di­nem Ma­ce­do­num cres­ce­re et gra­tiam apud Ro­ma­nos, si­bi spem nul­lam reg­ni su­pe­res­se ni­si in sce­le­re ra­tus ad id unum om­nes co­gi­ta­tio­nes in­ten­dit. [3] Ce­te­rum cum se ne ad id qui­dem quod mu­lieb­ri co­gi­ta­bat ani­mo sa­tis per se va­li­dum cre­de­ret, sin­gu­los ami­co­rum pat­ris tempta­re ser­mo­ni­bus perple­xis insti­tit. [4] Et pri­mo qui­dam ex his as­per­nan­tium ta­le quic­quam prae­bue­runt spe­ciem, quia plus in De­met­rio spei po­ne­bant; [5] dein­de cres­cen­te in dies Phi­lip­pi odio in Ro­ma­nos, cui Per­seus in­dul­ge­ret, De­met­rius sum­ma ope ad­ver­sa­re­tur, pros­pi­cien­tes ani­mo exi­tum in­cau­ti a frau­de fra­ter­na iuve­nis, adiu­van­dum quod fu­tu­rum erat ra­ti fo­ven­dam­que spem po­ten­tio­ris, Per­seo se adiun­gunt. [6] Ce­te­ra in suum quae­que tem­pus agen­da dif­fe­runt: in prae­sen­tia pla­cet om­ni ope in Ro­ma­nos ac­cen­di re­gem im­pel­li­que ad con­si­lia bel­li, ad quae iam sua spon­te ani­mum incli­nas­set. [7] Si­mul ut De­met­rius in dies sus­pec­tior es­set, ex com­po­si­to ser­mo­nes ad res Ro­ma­no­rum tra­he­bant. Ibi cum alii mo­res et insti­tu­ta eorum, alii res ges­tas, alii spe­ciem ip­sius ur­bis non­dum exor­na­tae ne­que pub­li­cis ne­que pri­va­tis lo­cis, alii sin­gu­los prin­ci­pum elu­de­rent, [8] iuve­nis in­cau­tus et amo­re no­mi­nis Ro­ma­ni et cer­ta­mi­ne ad­ver­sus frat­rem om­nia tuen­do sus­pec­tum se pat­ri et op­por­tu­num cri­mi­ni­bus fa­cie­bat. [9] Ita­que ex­per­tem eum pa­ter om­nium de re­bus Ro­ma­nis con­si­lio­rum ha­be­bat: to­tus in Per­sea ver­sus cum eo co­gi­ta­tio­nes eius rei dies ac noc­tes agi­ta­bat. [10] Re­die­rant for­te, quos mi­se­rat in Bas­tar­nas ad ar­ces­sen­da auxi­lia, ad­du­xe­rantque in­de no­bi­les iuve­nes et re­gii quos­dam ge­ne­ris, quo­rum unus so­ro­rem suam in mat­ri­mo­nium Phi­lip­pi fi­lio pol­li­ce­ba­tur; ere­xe­rat­que con­so­cia­tio gen­tis eius ani­mum re­gis. [11] Tum Per­seus «quid is­ta pro­sunt?» in­quit; «ne­qua­quam tan­tum in ex­ter­nis auxi­liis est prae­si­dii, quan­tum pe­ri­cu­li in frau­de do­mes­ti­ca. [12] Pro­di­to­rem no­lo di­ce­re, cer­te spe­cu­la­to­rem ha­be­mus in si­nu, cui­us ex quo ob­ses Ro­mae fuit, cor­pus no­bis red­di­de­runt Ro­ma­ni, ani­mum ip­si ha­bent. [13] Om­nium pae­ne Ma­ce­do­num in eum ora con­ver­sa sunt, nec re­gem se ali­um ha­bi­tu­ros aiunt quam quem Ro­ma­ni de­dis­sent». [14] His per se aeg­ra mens se­nis sti­mu­la­ba­tur, et ani­mo ma­gis quam vul­tu ea cri­mi­na ac­ci­pie­bat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 12Ñð.: XXXIX, 47 — 48, 1; ïðè­ìå÷. 155 ê êí. XXXIX.
  • 13Áàñòàð­íû — ãåð­ìàí­ñêîå (èëè êåëüò­ñêîå?) ïëå­ìÿ, îáè­òàâ­øåå â íà÷à­ëå II â. äî í. ý. ïî Äíå­ñòðó, Ïðó­òó, Áóãó — äî óñòüÿ Äóíàÿ. Ôèëèïï â ýòî âðå­ìÿ âñÿ­÷å­ñêè ïîáóæ­äàë èõ ïåðå­ñå­ëèòü­ñÿ ê ñåâåð­íûì ãðà­íè­öàì åãî öàð­ñòâà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364004006 1364004007 1364004008