Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
10. (1) Ïîêà âñå ýòî ïðîèñõîäèëî â Ðèìå, Ìàðê Þíèé è Àâë Ìàíëèé, êîíñóëû ìèíóâøåãî ãîäà, ïåðåçèìîâàâ â Àêâèëåå, â íà÷àëå âåñíû ïðèâåëè âîéñêî â çåìëþ èñòðèéöåâ; (2) è íà÷àëîñü ïîâñåìåñòíîå îïóñòîøåíüå ïîëåé, òàê ÷òî ñêîðåé áîëü è íåãîäîâàíèå ïðè âèäå ðàñòàñêèâàåìîãî èìóùåñòâà ïîäâèãëè èñòðèéöåâ íà áîé, ÷åì íàäåæäà âûñòîÿòü ñ íåäîñòàòî÷íûìè ñèëàìè ïðîòèâ äâóõ êîíñóëüñêèõ âîéñê. (3) Ïîñïåøíî ñîáðàííîå èç ñáåæàâøåéñÿ ìîëîäåæè âñåõ èõ ïëåìåí âîéñêî â ïåðâîì æå íàòèñêå áèëîñü ÿðîñòíî, íî íå óïîðíî. (4) Îêîëî ÷åòûðåõ òûñÿ÷ ïîãèáëî, à îñòàëüíûå, áðîñèâ ïîëå áèòâû, ðàçáåæàëèñü ïî ñâîèì îáùèíàì. Îòòóäà îíè ïîñëàëè â ëàãåðü ðèìëÿí ñíà÷àëà ïîñëîâ ñ ïðîñüáîé î ìèðå, à ïîòîì è çàëîæíèêîâ ñîãëàñíî ïðèêàçó. (5) Êîãäà îá ýòîì ñòàëî èçâåñòíî â Ðèìå èç ïèñüìà ïðîêîíñóëîâ, êîíñóë Ãàé Êëàâäèé èñïóãàëñÿ, êàê áû â òàêèõ îáñòîÿòåëüñòâàõ íå îòíÿëè ó íåãî ïðîâèíöèþ, äà è âîéñêî26. Ïîýòîìó îí, íå ïðîèçíåñøè îáåòîâ, íå îáëà÷èâ ïî-âîåííîìó ëèêòîðîâ, íèêîãî íå óâåäîìèâ, êðîìå ñâîåãî ñîòîâàðèùà, íî÷üþ ñòðåìãëàâ ïîì÷àëñÿ â ñâîþ ïðîâèíöèþ, è åãî ïîâåäåíèå òàì áûëî åùå áåçðàññóäíåå, ÷åì ïðè îòáûòèè. (6) Îí, ñîçâàâ ñõîäêó, âûáðàíèë Àâëà Ìàíëèÿ çà áåãñòâî èç ëàãåðÿ — âîèíû ñëóøàëè íåäðóæåëþáíî, ïîòîìó ÷òî ýòî îíè òîãäà ïîáåæàëè ïåðâûìè, — òóò êîíñóë ñòàë ïîðî÷èòü è Ìàðêà Þíèÿ, ðàçäåëèâøåãî-äå ïîçîð ñî ñâîèì ñîòîâàðèùåì, è êîí÷èë òåì, ÷òî îáîèì âåëåë ïîêèíóòü ïðîâèíöèþ. (7) Ïðîêîíñóëû íà ýòî îòâåòèëè, ÷òî áóäóò ñëóøàòüñÿ êîíñóëà, êîãäà òîò, ñëåäóÿ îáû÷àÿì ïðåäêîâ, âûñòóïèò èç Ðèìà, ïðîèçíåñøè ñïåðâà äîëæíûå îáåòû â Êàïèòîëèè, ñîïðîâîæäàåìûé ëèêòîðàìè â âîèíñêèõ ïëàùàõ27. (8) Êëàâäèé ðàçúÿðèëñÿ è ïîòðåáîâàë ïîçâàòü ê ñåáå Ìàíëèåâà ïðîêâåñòîðà ñ îêîâàìè, óãðîæàÿ îòîñëàòü Þíèÿ ñ ñ.406 Ìàíëèåì â Ðèì çàêîâàííûìè. (9) Íî è ïðîêâåñòîð ïðåíåáðåã ïðèêàçàíèåì êîíñóëà: îáñòóïèâøåå èõ âîéñêî, ïðèâåðæåííîå ê ñâîèì ïîëêîâîäöàì è âðàæäåáíîå êîíñóëó, ïîîùðÿëî íåïîâèíîâåíèå. (10)  êîíöå êîíöîâ êîíñóë, èçìó÷èâøèñü íàñìåøêàìè âñÿêîãî, äà åùå è ãëóìëåíèåì òîëïû, âåðíóëñÿ â Àêâèëåþ íà òîì æå êîðàáëå, íà êàêîì è ïðèïëûë. (11) Îòòóäà îí íàïèñàë ñîòîâàðèùó è ïîïðîñèë åãî ïðèêàçàòü íîâûì âîèíàì, íàáðàííûì äëÿ ïîõîäà â Èñòðèþ, ÷òîáû îíè ñîáðàëèñü â Àêâèëåå è ÷òîáû íè÷òî íå çàäåðæèâàëî åãî â Ðèìå, êîãäà îí ïðîèçíåñåò îáåòû è îáëà÷èòñÿ â âîåííûé ïëàù. (12) Òîò âûïîëíèë âñå, êàê áûëî ïîïðîøåíî, — ñðîê äëÿ ñáîðà âîéñê áûë íàçíà÷åí ñàìûé êîðîòêèé. Êëàâäèé è ñàì ïî÷òè ÷òî äîãíàë ñîáñòâåííîå ïèñüìî. (13) Ïðîèçíåñøè íà ñîçâàííîé èì ñõîäêå ðå÷ü î ïîâåäåíèè Ìàíëèÿ è Þíèÿ è ïðîáûâ â Ðèìå íå áîëåå òðåõ äíåé, îí, îáëà÷èâ ëèêòîðîâ ïî-âîåííîìó è ïðèíåñÿ â Êàïèòîëèè îáåòû, óñòðåìèëñÿ â ïðîâèíöèþ òàê æå áûñòðî, êàê â ïåðâûé ðàç. |
10. Dum haec Romae geruntur, M. Iunius et A. Manlius, qui priore anno consules fuerant, cum Aquileiae hibernassent, principio veris in finis Histrorum exercitum introduxerunt; [2] ubi cum effuse popularentur, dolor magis et indignatio diripi res suas cernentes Histros, quam certa spes, satis sibi virium adversus duos exercitus esse, excivit. [3] Concursu ex omnibus populis iuventutis facto repentinus et tumultuarius exercitus acrius primo impetu quam perseverantius pugnavit. [4] Ad quattuor milia eorum in acie caesa; ceteri omisso bello in civitates passim diffugerunt. Inde legatos primum ad pacem petendam in castra Romana, deinde obsides imperatos miserunt. [5] Haec cum Romae cognita litteris proconsulum essent, C. Claudius consul veritus ne forte eae res provinciam et exercitum sibi adimerent, non votis nuncupatis, non paludatis lictoribus, uno omnium certiore facto collega, nocte profectus, praeceps in provinciam abiit; ubi inconsultius quam venerat se gessit. [6] Nam cum contione advocata fugam e castris A. Manlio adversis auribus militum, quippe qui primi ipsi fugissent, obiectasset et ingessisset probra M. Iunio, quod se dedecoris socium collegae fecisset, ad extremum utrumque decedere provincia iussit. [7] Ad quod cum illi tum consulis imperio dicto audientes futuros esse dicerent, cum is more maiorum, secundum vota in Capitolio nuncupata, lictoribus paludatis profectus ab urbe esset, [8] furens ira vocatum, qui pro quaestore Manli erat, catenas poposcit, vinctos se Iunium Manliumque minitans Romam missurum. [9] Ab eo quoque spretum consulis imperium est; et circumfusus exercitus, favens imperatorum causae et consuli infestus, animos ad non parendum addebat. [10] Postremo fatigatus consul et contumeliis singulorum et multitudinis — nam insuper inridebant — ludibriis, nave eadem qua venerat Aquileiam redit. [11] Inde collegae scripsit ut militum novorum ei parti quae scripta in Histriam provinciam esset ediceret Aquileiam ut conveniret, ne quid se Romae teneret quo minus votis nuncupatis paludatus ab urbe exiret. [12] Haec a collega obsequenter facta, brevisque dies ad conveniendum edicta est. Claudius prope consecutus est litteras suas. [13] Contione adveniens de Manlio et Iunio habita, non ultra triduum moratus Romae, paludatis lictoribus votisque in Capitolio nuncupatis, in provinciam aeque ac prius praecipiti celeritate abit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß