Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLI, ãë. 9

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

9. (1) Çàòåì ïðè­íÿ­ëè ðåøå­íèå î ïðî­âèí­öè­ÿõ Ñàð­äè­íèè è Èñò­ðèè, ãäå øëà âîé­íà. (2) Äëÿ Ñàð­äè­íèè âåëå­íî áûëî íàáðàòü äâà ëåãè­î­íà ïî ïÿòü òûñÿ÷ äâå­ñòè ïåõî­òèí­öåâ è ïî òðè­ñòà êîí­íè­êîâ â êàæ­äîì; à òàê­æå òûñÿ­÷ó äâå­ñòè ïåõî­òèí­öåâ è øåñòü­ñîò êîí­íè­êîâ èç ÷èñ­ëà ñîþç­íè­êîâ-ëàòè­íîâ è äåñÿòü êâèí­êâå­ðåì, åñëè êîí­ñóë ïîæå­ëà­åò èõ âûâå­ñòè â ìîðå. (3) Ñòîëü­êî æå ïåõî­òèí­öåâ è âñàä­íè­êîâ îïðå­äå­ëå­íî áûëî âûñëàòü â Èñò­ðèþ. Êîí­ñó­ëàì âåëå­ëè ïîñëàòü ê Ìàð­êó Òèòè­íèþ â Èñïà­íèþ îäèí ëåãè­îí ñ òðå­ìÿ­ñòà­ìè âñàä­íè­êà­ìè è îò ñîþç­íè­êîâ ïÿòü òûñÿ÷ ïåõî­òèí­öåâ è äâå­ñòè ïÿòü­äå­ñÿò âñàä­íè­êîâ. (4) Ïðåæ­äå ÷åì áðî­ñèòü æðå­áèé, êîìó êàêàÿ äîñòà­íåò­ñÿ ïðî­âèí­öèÿ, îãëà­ñè­ëè ïðåä­çíà­ìå­íî­âà­íèÿ: (5) â Êðó­ñòó­ìèí­ñêîé çåì­ëå óïàë ñ íåáà êàìåíü â Ìàð­ñî­âî îçå­ðî; â îêðåñò­íî­ñòÿõ Ðèìà ðîäèë­ñÿ ìàëü­÷èê áåç ðóê, áåç íîã è âèäå­ëè ÷åò­âå­ðî­íî­ãóþ çìåþ; íà ãëàâ­íîé ïëî­ùà­äè Êàïóè ìíî­ãèå çäà­íèÿ ïîðà­çè­ëà ìîë­íèÿ; â Ïóòå­î­ëàõ îò ìîë­íèè ñãî­ðå­ëè äâà êîðàá­ëÿ. (6) Ïîêà îáî âñåì ýòîì ñîîá­ùè­ëè, â ñàìûé Ðèì ÷åðåç Êîë­ëèí­ñêèå âîðîòà ñðåäü áåëà äíÿ âáå­æàë âîëê è, ïðå­ñëå­äó­å­ìûé øóì­íîé òîë­ïîé, âûáå­æàë ÷åðåç Ýñêâè­ëèí­ñêèå. (7) Ïî ïîâî­äó ýòèõ ïðåä­çíà­ìå­íî­âà­íèé êîí­ñó­ëû ïðè­íåñ­ëè â æåðò­âó ñ.405 âçðîñ­ëûõ æèâîò­íûõ è â òå÷å­íèå îäíî­ãî äíÿ âî âñåõ õðà­ìàõ21 øëî ìîëåá­ñò­âèå. (8) Ñîâåð­øèâ æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèÿ ñîãëàñ­íî îáû­÷à­ÿì, êîí­ñó­ëû áðî­ñè­ëè æðå­áèé: Êëàâ­äèþ âûïà­ëà Èñò­ðèÿ, Ñåì­ï­ðî­íèþ — Ñàð­äè­íèÿ.

(9) Çàòåì Êëàâ­äèé ïî ïîñòà­íîâ­ëå­íèþ ñåíà­òà ïðî­âåë çàêîí î ñîþç­íè­êàõ è èçäàë óêàç î òîì, ÷òî âñå ñîþç­íè­êè-ëàòè­íû, êîòî­ðûå (ñàìè èëè èõ ïðåä­êè) ïðî­øëè ïåðå­ïèñü ó ñîþç­íè­êîâ-ëàòè­íîâ â öåí­çîð­ñòâî Ìàð­êà Êëàâ­äèÿ è Òèòà Êâèíê­öèÿ èëè ïîçä­íåå, äîëæ­íû âîç­âðà­òèòü­ñÿ êàæ­äûé â ñâîé ãîðîä äî íîÿáðü­ñêèõ êàëåíä22. (10) Ñëåä­ñò­âèå î òåõ, êòî îñëó­øà­åò­ñÿ è íå âåð­íåò­ñÿ, áûëî ïîðó­÷å­íî ïðå­òî­ðó Ëóöèþ Ìóì­ìèþ. (11) Ê çàêî­íó è êîí­ñóëü­ñêî­ìó óêà­çó äîáàâ­ëå­íî áûëî ñåíàò­ñêîå ïîñòà­íîâ­ëå­íèå: ïóñòü âñÿ­êèé äèê­òà­òîð, êîí­ñóë, èíòåððåêñ23, öåí­çîð, ïðå­òîð — íûíåø­íèé èëè áóäó­ùèé, — ïåðåä êîòî­ðûì êòî-òî áóäåò îòïóñ­êàòü êîãî-òî íà âîëþ èëè âîç­áóæ­äàòü èñê î ÷üåì-òî âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íèè â ïðà­âàõ ñâî­áîä­íî­ãî ÷åëî­âå­êà, òðå­áó­åò îò îòïóñ­êàþ­ùå­ãî íà âîëþ êëÿò­âåí­íî­ãî çàâå­ðå­íèÿ â òîì, ÷òî ýòî äåëà­åò­ñÿ íå ñ öåëüþ ïåðå­ìå­íû ãðàæ­äàí­ñòâà; à áåç òàêîé êëÿò­âû îòïó­ùå­íüå íà âîëþ íå áóäåò èìåòü ñèëû24. (12) Âñå ýòî ïðåä­ó­ñìîò­ðå­íî áûëî íà áóäó­ùåå, è â ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ óêà­çîì êîí­ñó­ëà Ãàÿ Êëàâ­äèÿ äàíû áûëè ïðè­êà­çà­íèÿ <>25 ïîðó­÷å­íî áûëî Ìóì­ìèþ.

9. Pro­vin­ciae dein­de, quae in bel­lo erant, Sar­di­nia at­que Histria con­su­li­bus dec­re­tae. [2] In Sar­di­niam duae le­gio­nes scri­bi ius­sae, qui­na mi­lia in sin­gu­las et du­ce­ni pe­di­tes, tre­ce­ni equi­tes, et duo­de­cim mi­lia pe­di­tum so­cio­rum ac La­ti­ni no­mi­nis et ses­cen­ti equi­tes et de­cem quin­que­re­mes na­ves, si de­du­ce­re ex na­va­li­bus vel­let. [3] Tan­tum­dem pe­di­tum equi­tum­que in Histriam, quan­tum in Sar­di­niam, dec­re­tum. Et le­gio­nem unam cum equi­ti­bus tre­cen­tis, et quin­que mi­lia pe­di­tum so­cio­rum et du­cen­tos quin­qua­gin­ta mit­te­re equi­tes in His­pa­niam con­su­les ad M. Ti­ti­nium ius­si. [4] Pri­us­quam con­su­les pro­vin­cias sor­ti­ren­tur, pro­di­gia nun­tia­ta sunt: [5] la­pi­dem in ag­ro Crus­tu­mi­no in lu­cum Mar­tis de cae­lo ce­ci­dis­se; pue­rum trun­ci cor­po­ris in ag­ro Ro­ma­no na­tum et quad­ru­pe­dem an­guem vi­sum; et Ca­puae mul­ta in fo­ro aedi­fi­cia de cae­lo tac­ta; et Pu­teo­lis duas na­ves ful­mi­nis ic­tu concre­ma­tas es­se. [6] In­ter haec quae nun­tia­ban­tur, lu­pus etiam Ro­mae in­ter­diu agi­ta­tus, cum Col­li­na por­ta intras­set, per Es­qui­li­nam mag­no con­sec­tan­tium tu­mul­tu eva­sit. [7] Eorum pro­di­gio­rum cau­sa con­su­les maio­res hos­tias im­mo­la­runt, et diem unum cir­ca om­nia pul­vi­na­ria suppli­ca­tio fuit. [8] Sac­ri­fi­ciis ri­te per­fec­tis pro­vin­cias sor­ti­ti sunt; Clau­dio Histria, Sempro­nio Sar­di­nia ob­ve­nit.

[9] Le­gem dein de so­ciis C. Clau­dius tu­lit ex se­na­tus con­sul­to et edi­xit, qui so­cii no­mi­nis La­ti­ni, ip­si maio­res­ve eorum, M. Clau­dio T. Quinctio cen­so­ri­bus postve ea apud so­cios no­mi­nis La­ti­ni cen­si es­sent, ut om­nes in suam quis­que ci­vi­ta­tem an­te kal. No­vembres re­di­rent. [10] Quaes­tio qui ita non re­dis­sent L. Mum­mio prae­to­ri dec­re­ta est. [11] Ad le­gem et edic­tum con­su­lis se­na­tus con­sul­tum adiec­tum est ut dic­ta­tor, con­sul, in­ter­rex, cen­sor, prae­tor, qui nunc es­set qui­ve pos­tea fu­tu­rus es­set, apud eorum quem qui ma­nu mit­te­re­tur, in li­ber­ta­tem vin­di­ca­re­tur, ut ius iuran­dum da­ret, qui eum ma­nu mit­te­ret, ci­vi­ta­tis mu­tan­dae cau­sa ma­nu non mit­te­re; in quo id non iura­ret, eum ma­nu mit­ten­dum non cen­sue­runt. [12] Haec in pos­te­rum cau­ta ius­si­que edic­to C. Clau­di con­su­lis. . . Mum­mio dec­re­ta est.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 21Ñîáñòâ. «ïåðåä âñå­ìè ëîæà­ìè áîãîâ».
  • 22Äî 1 íîÿá­ðÿ. Ìàðê Êëàâ­äèé è Òèò Êâèíê­öèé — öåí­çî­ðû 189 ã. äî í. ý.
  • 23Îá èíòåððåê­ñå ñì. ïðè­ìå÷. 14 ê êí. XXXV. Çäåñü ïåðå­÷èñ­ëå­íû äîëæ­íîñò­íûå ëèöà, â ïðè­ñóò­ñò­âèè êîòî­ðûõ ìîã ïðî­èñ­õî­äèòü àêò îòïóñ­êà íà âîëþ.
  • 24Ñð. âûøå, ãë. 8, 10.
  • 25Ñýéäæ â ñâî­åì ïåðå­âî­äå äàåò ïðè­ìåð­íîå çàïîë­íå­íèå ëàêó­íû: «…âåð­íóòü ñîþç­íè­êîâ â èõ ãîðî­äà, à ðàñ­ñëå­äî­âà­íèå…»
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364004110 1364004111 1364004112