Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLI, ãë. 21

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

21. (1) Ïðå­òî­ðó Ìàð­êó Àòè­ëèþ ïðè æåðå­áüåâ­êå äîñòà­ëàñü ïðî­âèí­öèÿ Ñàð­äè­íèÿ, (2) íî åìó âåëå­íî áûëî ïåðå­ïðà­âèòü­ñÿ íà Êîð­ñè­êó ñ íîâûì, íàáðàí­íûì êîí­ñó­ëà­ìè ëåãè­î­íîì èç ïÿòè òûñÿ÷ ïåõî­òèí­öåâ è òðåõ­ñîò âñàä­íè­êîâ. Ïîêà îí âåë òàì âîé­íó, Êîð­íå­ëèþ66a áûëà ïðî­äëå­íà âëàñòü, ÷òîáû îí òåì âðå­ìå­íåì óïðàâ­ëÿë Ñàð­äè­íè­åé. (3) Ãíåþ Ñåð­âè­ëèþ Öåïè­î­íó äëÿ Äàëü­íåé Èñïà­íèè è Ïóá­ëèþ Ôóðèþ Ôèëî­íó äëÿ Áëèæ­íåé áûëî âûäå­ëå­íî òðè òûñÿ­÷è ðèì­ñêèõ ïåõî­òèí­öåâ, ñòî ïÿòü­äå­ñÿò âñàä­íè­êîâ è îò ëàòèí­ñêèõ ñîþç­íè­êîâ ïÿòü òûñÿ÷ ïåõî­òèí­öåâ è òðè­ñòà âñàä­íè­êîâ. Ñèöè­ëèÿ íàçíà­÷å­íà áûëà Ëóöèþ Êëàâ­äèþ — áåç ïîä­êðåï­ëå­íèé. (4) Ñâåðõ òîãî êîí­ñó­ëàì âåëå­íî áûëî íàáðàòü äâà ëåãè­î­íà ñ ïîë­íûì ÷èñ­ëîì ïåõî­òèí­öåâ è êîí­íè­êîâ è ïîòðå­áî­âàòü îò ñîþç­íè­êîâ äåñÿòü òûñÿ÷ ïåõîòû è øåñòü­ñîò êîí­íè­êîâ. (5) Íàáîð îêà­çàë­ñÿ äëÿ êîí­ñó­ëîâ òåì òðóä­íåå, ÷òî ìîð, â ïðî­øëîì ãîäó ñâè­ðåï­ñò­âî­âàâ­øèé íàä ñêîòîì, â ýòîò ãîä ïåðå­êè­íóë­ñÿ íà ëþäåé. Çàõâî­ðàâ­øèå ðåä­êî ïåðå­æè­âà­ëè ñåäü­ìîé äåíü; ïåðå­æèâ­øèå áîëå­ëè åùå î÷åíü äîë­ãî, ñòðà­äàÿ îò ÷åòû­ðåõ­äíåâ­íîé ëèõî­ðàä­êè. (6) Îñî­áåí­íî ìíî­ãî óìè­ðà­ëî ðàáîâ, íåïî­ãðå­áåí­íûå èõ òåëà ëåæà­ëè â ãðóäàõ ïî âñåì äîðî­ãàì: âñå­ãî ïîòðåá­íî­ãî äëÿ ïîõî­ðîí íå õâà­òà­ëî è äëÿ ñâî­áîä­íûõ. Òðó­ïû ðàç­ëà­ãà­ëèñü, íå òðî­íó­òûå íè ñîáà­êà­ìè, íè êîð­øó­íà­ìè; (7) èçâåñò­íî, ÷òî íè â òîì, íè â ïðåäû­äó­ùåì ãîäó ïðè ãèáå­ëè òàêî­ãî ìíî­æå­ñòâà ëþäåé è ñêîòà íèêòî íå âèäåë íè îäíî­ãî êîð­øó­íà. (8) Îò ìîðî­âîé ÿçâû ïîãèá­ëè ãîñóäàð­ñò­âåí­íûå æðå­öû: ïîí­òè­ôèê Ãíåé Ñåð­âè­ëèé Öåïè­îí, îòåö ïðå­òî­ðà, è Òèáå­ðèé Ñåì­ï­ðî­íèé Ëîíã, ñûí Òèáå­ðèÿ, äåöåì­âèð ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé, è àâãóð Ïóá­ëèé Ýëèé Ïåò, è Òèáå­ðèé Ñåì­ï­ðî­íèé Ãðàêõ, è âåð­õîâ­íûé êóðè­îí67 Ãàé Àòåëë Ìàìè­ëèé, è ïîí­òè­ôèê Ìàðê Ñåì­ï­ðî­íèé Òóäè­òàí. (9) Ïðå­åì­íè­êà­ìè èõ ñòà­ëè: ïîí­òè­ôè­êè Ãàé Ñóëü­ïè­öèé Ãàëü­áà <> âìå­ñòî Òóäè­òà­íà, àâãó­ðû Òèò Âåòó­ðèé Ãðàêõ Ñåì­ï­ðî­íè­àí68 âìå­ñòî Ãðàê­õà, Êâèíò Ýëèé Ïåò âìå­ñòî Ýëèÿ, äåöåì­âèð ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé Ãàé Ñåì­ï­ðî­íèé Ëîíã, âåð­õîâ­íûé êóðè­îí Ãàé Ñêðè­áî­íèé69. (10) Òàê êàê ìîð íå ïðå­êðà­ùàë­ñÿ, ñåíàò ïîñòà­íî­âèë, ÷òîáû äåöåì­âè­ðû îáðà­òè­ëèñü ê Ñèâèë­ëè­íûì êíè­ãàì. (11) Ïî èõ ïîñòà­íîâ­ëå­íèþ íàçíà­÷å­íî áûëî îäíî­äíåâ­íîå ìîëåá­ñò­âèå, è íàðîä íà ïëî­ùà­äè ïîâòî­ðÿë âñëåä çà Êâèí­òîì Ìàð­öè­åì Ôèëèï­ïîì70 îáåò ïðî­âå­ñòè äâóõ­äíåâ­íîå ïðàçä­íå­ñòâî è ìîëåá­ñò­âèå, åñëè ìîðî­âîå ïîâåò­ðèå îòñòó­ïèò­ñÿ îò Ðèì­ñêîé çåì­ëè. (12)  îáëà­ñòè Âåé ðîäèë­ñÿ äâóõ­ãî­ëî­âûé ìàëü­÷èê, à â Ñèíó­ýñ­ñå — îäíî­ðó­êèé; â Àóê­ñè­ìå ðîäè­ëàñü äåâî÷­êà ñ çóáà­ìè; ïðè ÿñíîì íåáå íàä õðà­ìîì Ñàòóð­íà íà ðèì­ñêîì ôîðó­ìå ïîÿâè­ëàñü ðàäó­ãà è çàñâåð­êà­ëè ñðà­çó òðè ñîëí­öà, (13) è â òó æå íî÷ü ïî íåáó ñ.414 ïðî­ëå­òà­ëè ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûå îãíè; ëàíó­âèé­öû è æèòå­ëè Öåð óòâåð­æäà­ëè, ÷òî â èõ ãîðî­äàõ ïîÿâ­ëÿë­ñÿ çìåé ñ ãðåá­íåì è â æåë­òûõ ïÿò­íàõ; è äîïî­ä­ëèí­íî áûëî èçâåñò­íî, ÷òî â Êàì­ïà­íèè çàãî­âî­ðèë áûê.

21. M. Ati­lio prae­to­ri pro­vin­cia Sar­di­nia ob­ve­ne­rat; [2] sed cum le­gio­ne no­va quam con­su­les conscrip­se­rant, quin­que mi­li­bus pe­di­tum, tre­cen­tis equi­ti­bus in Cor­si­cam ius­sus est tran­si­re. Dum is ibi bel­lum ge­re­ret, Cor­ne­lio pro­ro­ga­tum im­pe­rium, uti ob­ti­ne­ret Sar­di­niam. [3] Cn. Ser­vi­lio Cae­pio­ni in His­pa­niam ul­te­rio­rem et P. Fu­rio Phi­lo in ci­te­rio­rem tria mi­lia pe­di­tum Ro­ma­no­rum, equi­tes cen­tum quin­qua­gin­ta, et so­cium La­ti­ni no­mi­nis quin­que mi­lia pe­di­tum, tre­cen­ti equi­tes, Si­ci­lia L. Clau­dio si­ne supple­men­to dec­re­ta. [4] Duas prae­te­rea le­gio­nes con­su­les scri­be­re ius­si cum ius­to nu­me­ro pe­di­tum equi­tum­que, et de­cem mi­lia pe­di­tum so­ciis im­pe­ra­re et ses­cen­tos equi­tes. [5] Di­lec­tus con­su­li­bus eo dif­fi­ci­lior erat quod pes­ti­len­tia quae prio­re an­no in bo­ves ingrue­rat eo ver­te­rat in ho­mi­num mor­bos. Qui in­ci­de­rant, haud fa­ci­le sep­ti­mum diem su­pe­ra­bant; qui su­pe­ra­ve­rant, lon­gin­quo, ma­xi­me quar­ta­nae, impli­ca­ban­tur mor­bo. [6] Ser­vi­tia ma­xi­me mo­rie­ban­tur; eorum stra­ges per om­nes vias in­se­pul­to­rum erat. Ne li­be­ro­rum qui­dem fu­ne­ri­bus Li­bi­ti­na suf­fi­cie­bat. Ca­da­ve­ra in­tac­ta a ca­ni­bus ac vol­tu­ri­bus ta­bes ab­su­me­bat; [7] sa­tis­que consta­bat nec il­lo nec prio­re an­no in tan­ta stra­ge boum ho­mi­num­que vol­tu­rium us­quam vi­sum. [8] Sa­cer­do­tes pub­li­ci ea pes­ti­len­tia mor­tui sunt Cn. Ser­vi­lius Cae­pio pon­ti­fex, pa­ter prae­to­ris, et Ti. Sempro­nius Ti. fi­lius Lon­gus de­cem­vir sac­ro­rum et P. Aeli­us Pae­tus augur et Ti. Sempro­nius Grac­chus et C. Ma­mi­lius Atel­lus cu­rio ma­xi­mus et M. Sempro­nius Tu­di­ta­nus pon­ti­fex. [9] Pon­ti­fi­ces suf­fec­ti sunt C. Sul­pi­cius Gal­ba . . . in lo­cum Tu­di­ta­ni. Augu­res suf­fec­ti sunt in Grac­chi lo­cum T. Ve­tu­rius Grac­chus Sempro­nia­nus, in P. Aeli, Q. Aeli­us Pae­tus. De­cem­vir sac­ro­rum C. Sempro­nius Lon­gus, cu­rio ma­xi­mus C. Scri­bo­nius Cu­rio suf­fi­ci­tur. [10] Cum pes­ti­len­tiae fi­nis non fie­ret, se­na­tus dec­re­vit uti de­cem­vi­ri lib­ros Si­byl­li­nos adi­rent. [11] Ex dec­re­to eorum diem unum suppli­ca­tio fuit, et Q. Mar­cio Phi­lip­po ver­ba praeeun­te po­pu­lus in fo­ro vo­tum con­ce­pit, si mor­bus pes­ti­len­tia­que ex ag­ro Ro­ma­no emo­ta es­set, bi­duum fe­rias ac suppli­ca­tio­nem se ha­bi­tu­rum. [12] In Veien­ti ag­ro bi­ceps na­tus puer, et Si­nues­sae uni­ma­nus, et Auxi­mi puel­la cum den­ti­bus, et ar­cus in­ter­diu se­re­no cae­lo su­per aedem Sa­tur­ni in fo­ro Ro­ma­no in­ten­tus, et tres si­mul so­les ef­ful­se­runt, [13] et fa­ces eadem noc­te plu­res per cae­lum lap­sae sunt, et La­nu­vi­ni Cae­ri­tes­que an­guem in op­pi­do suo iuba­tum, fla­vis ma­cu­lis spar­sum, ap­pa­ruis­se af­fir­ma­bant, et in ag­ro Cam­pa­no bo­vem lo­cu­tum es­se sa­tis consta­bat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 66aÂèäè­ìî, Ñåð­âèþ Êîð­íå­ëèþ Ñóë­ëå (ñì. ïðè­ìå÷. 54).
  • 67Âåð­õîâ­íûé êóðè­îí — ãëà­âà êîë­ëå­ãèè, îáú­åäè­íÿâ­øåé 30 (ïî ÷èñ­ëó êóðèé) êóðè­î­íîâ, âåäàâ­øèõ êóëü­òà­ìè ñâî­èõ êóðèé.
  • 68Äîáà­âî÷­íîå èìÿ Ñåì­ï­ðî­íè­àí óêà­çû­âà­åò íà ïðî­èñ­õîæ­äå­íèå èç ðîäà Ñåì­ï­ðî­íè­åâ, õîòÿ èìÿ Òèò äëÿ Ñåì­ï­ðî­íè­åâ íåîáû÷­íî (äëÿ Âåòó­ðè­åâ íå ðåä­êîñòü).
  • 69Ïî÷òè âñå ýòè èìå­íà ÷àñòè÷­íî âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íû è ïîòî­ìó â íèõ íåëü­çÿ áûòü óâå­ðåí­íûì.
  • 70Êâèíò Ìàð­öèé Ôèëèïï (êîí­ñóë 186 è 169 ãã. äî í. ý., çàìåò­íûé äåÿ­òåëü ñâî­åãî âðå­ìå­íè) ñî 180 ã. äî í. ý. îí áûë äåöåì­âè­ðîì ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé (XL, 42, 12).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364004122 1364004123 1364004124