Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
23. (1) Âî âñåé Ãðåöèè òîëüêî ýòîò íàðîä è Àôèíñêîå ãîñóäàðñòâî òàê äàëåêî çàøëè â ãíåâå, ÷òî çàêðûëè ñâîè ãðàíèöû äëÿ ìàêåäîíÿí75. (2) Ïîýòîìó Ìàêåäîíèÿ ñòàëà ïðèñòàíèùåì áåãëûõ ðàáîâ èç Àõàéè, òàê êàê, çàêðûâ ãðàíèöû, àõåéöû è ñàìè íå îñìåëèâàëèñü âñòóïàòü â ïðåäåëû Ìàêåäîíèè. (3) Êîãäà Ïåðñåé ýòî ïîíÿë, òî, ñõâàòèâøè âñåõ áåãëûõ, ïîñëàë ïèñüìî <…>76. Íó à î òîì, ÷òîáû è íà áóäóùåå ïðåêðàòèòü ýòî áåãñòâî ðàáîâ, àõåéöû äîëæíû ïîçàáîòèòüñÿ ñàìè. (4) Êîãäà ïðåòîð Êñåíàðõ77, ñàì èñêàâøèé ëè÷íîãî ðàñïîëîæåíèÿ öàðÿ, ïðî÷èòàë èì ïèñüìî, êîòîðîå ïîêàçàëîñü âïîëíå äðóæåëþáíûì è ñäåðæàííûì áîëüøèíñòâó, à îñîáåííî òåì, êòî íåîæèäàííî âîçíàäåÿëñÿ âåðíóòü ñâîèõ áåãëûõ, — (5) òîãäà Êàëëèêðàò, îäèí èç òåõ, êòî âèäåë ñïàñåíèå ñîáñòâåííîãî íàðîäà â íåðóøèìîñòè äîãîâîðà ñ ðèìëÿíàìè, ñêàçàë: (6) «Àõåéöû, êîìó-òî èç âàñ ïðîèñõîäÿùåå ìîæåò ïîêàçàòüñÿ ìåëêèì èëè íå ñëèøêîì çíà÷èòåëüíûì, ÿ æå ñ÷èòàþ, ÷òî âàæíåéøåå è ñåðüåçíåéøåå ñîáûòèå íå òîëüêî ïðîèñõîäèò, íî óæå ïðîèçîøëî. Âåäü ìû çàêðûëè ãðàíèöû äëÿ ìàêåäîíñêèõ öàðåé è ñàìèõ ìàêåäîíÿí, è ïîñòàíîâëåíèå ýòî îñòàåòñÿ â ñèëå äëÿ òîãî, (7) ñ.415 åñòåñòâåííî, ÷òîáû íå äîïóñêàòü ê íàì íè ïîñëîâ, íè âåñòíèêîâ îò öàðåé, êîòîðûå ìîãëè áû ñìóòèòü äóøó â èíûõ èç íàñ. À ñåé÷àñ ìû â êàêîì-òî ñìûñëå ñëóøàåì íà íàøåì ñîáðàíèè, õîòü è çàî÷íî, ðå÷ü ñàìîãî öàðÿ è, êîëü áîãàì óãîäíî, îäîáðÿåì åãî. (8) È õîòÿ äàæå äèêèå çâåðè, îñòåðåãàÿñü ëîâóøêè, îáû÷íî áåãóò îò ïèùè, ïîäëîæåííîé äëÿ ïðèìàíêè, ìû â ñëåïîòå ñâîåé áðîñàåìñÿ çà ïðèçðàêîì ìàëåéøåé óñòóïêè è â íàäåæäå âîçâðàòèòü íè÷åãî íå ñòîÿùèõ íè÷òîæíûõ ðàáîâ òåðïèì ïîñÿãàòåëüñòâà íà ñîáñòâåííóþ ñâîáîäó! (9) Êòî æå íå âèäèò, ÷òî èçûñêèâàþòñÿ ïóòè ê ñîþçó ñ öàðåì, è ýòîò ñîþç íàðóøèò íàø äîãîâîð ñ ðèìñêèì íàðîäîì — îñíîâó âñåãî íàøåãî áëàãîïîëó÷èÿ? Íåóæåëè åùå íå âñåì ÿñíî, ÷òî ðèìëÿíàì ïðèäåòñÿ âîåâàòü ñ Ïåðñååì è òî, ÷åãî æäàëè ïðè æèçíè Ôèëèïïà è ÷òî åãî ñìåðòü çàäåðæàëà, ïðîèçîéäåò òåïåðü óæå áåç íåãî? (10) Êàê âû çíàåòå, ó Ôèëèïïà áûëî äâà ñûíà, Äåìåòðèé è Ïåðñåé. Äåìåòðèé çíà÷èòåëüíî ïðåâîñõîäèë áðàòà çíàòíîñòüþ ìàòåðèíñêîãî ðîäà, äîáëåñòüþ, äàðîâàíèÿìè, áîëüøîé ëþáîâüþ ñîîòå÷åñòâåííèêîâ. (11) Íî òàê êàê Ôèëèïï íàçíà÷èë öàðñòâî íàãðàäîé çà íåíàâèñòü ê ðèìëÿíàì, îí óáèë Äåìåòðèÿ ëèøü çà òî, ÷òî òîò ïîëîæèë íà÷àëî äðóæáå ñ ðèìëÿíàìè, Ïåðñåÿ æå ñäåëàë öàðåì, ïîòîìó ÷òî çíàë: Ïåðñåé æàæäåò âîéíû ñ ðèìëÿíàìè åùå ñèëüíåå, ÷åì öàðñòâà. (12) ×òî æ îí è äåëàë ïîñëå ñìåðòè îòöà, êàê íå ãîòîâèë âîéíó? Ïðåæäå âñåãî âñåì íà ñòðàõ îí íàñëàë áàñòàðíîâ íà Äàðäàíèþ, è åñëè áû áàñòàðíû òàì îáîñíîâàëèñü, Ãðåöèÿ ïîëó÷èëà áû íîâûõ ñîñåäåé, õóäøèõ, ÷åì ãàëëû äëÿ Àçèè78. (13) Óòðàòèâ ýòó íàäåæäó, îí, îäíàêî, íå îòêàçàëñÿ îò íàìåðåíèÿ âîåâàòü: áîëåå òîãî, ïî ïðàâäå ãîâîðÿ, îí óæå íà÷àë âîéíó. Âîåííîé ñèëîé îí ïîä÷èíèë äîëîïîâ è íå âûñëóøàë èõ, æåëàâøèõ îáðàòèòüñÿ ê ïîñðåäíè÷åñòâó íàðîäà ðèìñêîãî. Çàòåì, ïåðåéäÿ ÷åðåç Ýòó, ÷òîáû âäðóã îáúÿâèòüñÿ â ñàìîé ñåðåäèíå Ãðåöèè, îí ñïóñêàåòñÿ â Äåëüôû. (14) Ñ êàêîé æå öåëüþ, ïî-âàøåìó, áûë âûáðàí èì ñòîëü íåîáû÷íûé ïóòü? Ïîòîì ïåðåñåê îí Ôåññàëèþ, è åñëè íè îäíîìó èç íåíàâèñòíûõ åìó íàðîäîâ îí íå ïðè÷èíèë âðåäà, òî òåì áîëüøå ïóãàåò ìåíÿ åãî çàìûñåë. (15) Îòòóäà îí, âèäèòå ëè, ïðèñëàë íàì ïèñüìî, êàê ïîäàðîê, è âåëèò ïîäóìàòü î òîì, êàê íàì âïðåäü îáîéòèñü áåç òàêèõ ïîäàðêîâ, (16) òî åñòü î òîì, ÷òîáû óíè÷òîæèòü ïîñòàíîâëåíèå, îãðàæäàþùåå Ïåëîïîííåñ îò ìàêåäîíÿí. È ÷òî æå äàëüøå? Ñíîâà öàðñêèå ïîñëû, ñíîâà äðóæáà ñ íàøèìè âîæäÿìè, ïîòîì âèäèì ìû ìàêåäîíñêîå âîéñêî è âîò óæå ñàì îí ïåðåïðàâëÿåòñÿ èç Äåëüô (øèðîê ëè çàëèâ?79) íà Ïåëîïîííåñ: ÷òîáû ìû ñìåøàëèñü ñ ìàêåäîíÿíàìè, âîîðóæàþùèìèñÿ ïðîòèâ ðèìëÿí! (17) ß ïîëàãàþ, ÷òî íå ñëåäóåò ïðèíèìàòü íèêàêèõ íîâûõ ðåøåíèé, íî âñå îñòàâèòü, êàê åñòü, äî òåõ ïîð, ïîêà íå âûÿñíèòñÿ ñî âñåé î÷åâèäíîñòüþ, íàïðàñåí ëè, îáîñíîâàí ëè íàø ñòðàõ. (18) Åñëè ìèð ìåæäó ìàêåäîíÿíàìè è Ðèìîì îñòàíåòñÿ íå íàðóøåííûì, òî ìû òîæå áóäåì è äðóæèòü ñ íèìè, è òîðãîâàòü, íî òåïåðü ðàññóæäàòü îá ýòîì, ïî-ìîåìó, è îïàñíî, è ïðåæäåâðåìåííî». |
23. Haec una ex omni Graecia gens et Atheniensium civitas eo processerat irarum, ut finibus interdiceret Macedonibus. [2] Itaque servitiis ex Achaia fugientibus receptaculum Macedonia erat, quia, cum finibus suis iis interdixissent, intrare regni terminos ipsi non audebant. [3] Id cum Perseus animadvertisset, comprensis omnibus litterae [6] «Parva» inquit «aut mediocris res, Achaei, quibusdam videtur agi: ego maxime gravissimam omnium non agi tantum arbitror sed quodam modo actam esse. Nam qui regibus Macedonum Macedonibusque ipsis finibus interdixissemus manereque id decretum sciremus, quo caveramus, [7] scilicet ne legatos, ne nuntios admitteremus regum, per quos aliquorum ex nobis animi sollicitarentur, ii contionantem quodam modo absentem audimus regem, et, si dis placet, orationem eius probamus. [8] Et cum ferae bestiae cibum ad fraudem suam positum plerumque aspernentur et refugiant, nos caeci specie parvi beneficii inescamur et servulorum minimi pretii recipiendorum spe nostram ipsorum libertatem subrui et temptari patimur. [9] Quis enim non videt viam regiae societatis quaeri, qua Romanum foedus, quo nostra omnia continentur, violetur? Nisi hoc dubium alicui est, bellandum Romanis cum Perseo esse et, quod vivo Philippo expectatum, morte eius interpellatum est, id post mortem Philippi futurum. [10] Duos ut scitis habuit filios Philippus, Demetrium et Persea. Genere materno, virtute, ingenio, favore Macedonum longe praestitit Demetrius. [11] Sed quia in Romanos odii regnum posuerat praemium, Demetrium nullo alio crimine quam Romanae amicitiae initae occidit; Persea, quem belli cum populo Romano prius paene quam regni heredem futurum sciebat, regem fecit. [12] Itaque quid hic post mortem patris egit aliud quam bellum paravit? Bastarnas primum ad terrorem omnium in Dardaniam immisit; qui si sedem eam tenuissent, graviores eos accolas Graecia habuisset quam Asia Gallos habebat. [13] Ea spe depulsus non tamen belli consilia omisit; immo, si vere volumus dicere, iam incohavit bellum. Dolopiam armis subegit nec provocantes de controversiis ad disceptationem populi Romani audivit. Inde transgressus Oetam, ut repente in medio umbilico Graeciae conspiceretur, Delphos ascendit. [14] Haec usurpatio itineris insoliti quo vobis spectare videtur? Thessaliam deinde peragravit; quod sine ullius eorum quos oderat noxa, hoc magis temptationem metuo. [15] Inde litteras ad nos cum muneris specie misit et cogitare iubet, quo modo in reliquum hoc munere non egeamus, hoc est, ut decretum, quo arcentur Peloponneso Macedones, tollamus, [16] rursus legatos regios et hospitia cum principibus et mox Macedonum exercitus, ipsum quoque a Delphis (quantum enim interfluit fretum?) traicientem in Peloponnesum videamus, immisceamur Macedonibus armantibus se adversus Romanos. [17] Ego nihil novi censeo decernendum servandaque omnia integra donec ad certum redigatur vanusne hic timor noster an verus fuerit. [18] Si pax inviolata inter Macedonas Romanosque manebit, nobis quoque amicitia et commercium sit; nunc de eo cogitare periculosum et immaturum videtur». |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß