История Рима от основания города

Книга XLV, гл. 10

10. Vic­to­riae Ro­ma­nae fa­ma cum per­va­sis­set in Asiam, An­te­nor, qui cum clas­se lem­bo­rum ad Pha­nas sta­bat, Cas­sandriam in­de traei­cit. [2] C. Po­pi­lius, qui ad De­lum in prae­si­dio na­vi­bus Ma­ce­do­niam pe­ten­ti­bus erat, postquam de­bel­la­tum in Ma­ce­do­nia et sta­tio­ne sum­mo­tos hos­tium lem­bos audi­vit, di­mis­sis et ip­se At­ta­li na­vi­bus ad sus­cep­tam le­ga­tio­nem pe­ra­gen­dam na­vi­ga­re Aegyp­tum per­git, [3] ut pri­us oc­cur­re­re An­tio­cho pos­set quam ad Ale­xandreae moe­nia ac­ce­de­ret. [4] Cum prae­ter­ve­he­ren­tur Asiam le­ga­ti et Lo­ry­ma ve­nis­sent, qui por­tus vi­gin­ti pau­lo ampli­us mi­lia ab Rho­do abest, ex ad­ver­so ur­bi ip­si po­si­tus, [5] prin­ci­pes Rho­dio­rum oc­cur­runt — iam enim eo quo­que vic­to­riae fa­ma per­la­ta erat — oran­tes, ut Rho­dum de­ve­he­ren­tur: per­ti­ne­re id ad fa­mam sa­lu­tem­que ci­vi­ta­tis, nos­ce­re ip­sos om­nia quae ac­ta es­sent quae­que age­ren­tur Rho­di, et com­per­ta per se, non vol­ga­ta fa­ma Ro­mam re­fer­re. [6] Diu ne­gan­tes pe­pu­le­runt, ut mo­ram na­vi­ga­tio­nis bre­vem pro sa­lu­te so­ciae ur­bis pa­te­ren­tur. Postquam Rho­dum ven­tum est, in con­tio­nem quo­que eos iidem pre­ci­bus pertra­xe­runt. [7] Ad­ven­tus le­ga­to­rum auxit po­tius ti­mo­rem ci­vi­ta­ti quam mi­nuit; om­nia enim Po­pi­lius quae sin­gu­li uni­ver­si­que eo bel­lo hos­ti­li­ter di­xe­rant fe­ce­rantque ret­tu­lit, [8] et vir as­per in­ge­nio auge­bat at­ro­ci­ta­tem eorum quae di­ce­ren­tur vol­tu tru­ci et ac­cu­sa­to­ria vo­ce, [9] ut, cum prop­riae si­mul­ta­tis nul­la cau­sa cum ci­vi­ta­te ei es­set, ex uni­us se­na­to­ris Ro­ma­ni acer­bi­ta­te, qua­lis in se uni­ver­si se­na­tus ani­mus es­set, co­niec­ta­rent.

[10] C. De­ci­mi mo­de­ra­tior ora­tio fuit, qui in ple­ris­que eorum quae com­me­mo­ra­ta a Po­pi­lio es­sent cul­pam non pe­nes po­pu­lum, sed pe­nes pau­cos con­ci­to­res vol­gi es­se di­xit: [11] eos ve­na­lem lin­guam ha­ben­tis dec­re­ta ple­na re­giae ad­sen­ta­tio­nis fe­cis­se et eas le­ga­tio­nes mi­sis­se, qua­rum Rho­dios sem­per non mi­nus pu­de­ret quam pae­ni­te­ret. Quae om­nia, si sa­na mens po­pu­lo fo­ret, in ca­pi­ta no­xio­rum ver­su­ra.

[12] Cum mag­no ad­sen­su audi­tus est, non ma­gis eo quod mul­ti­tu­di­nem no­xa le­va­bat quam quod cul­pam in auc­to­res ver­te­rat. [13] Ita­que cum prin­ci­pes Rho­dio­rum Ro­ma­nis res­pon­de­rent, ne­qua­quam tam gra­ta ora­tio eorum fuit qui quae Po­pi­lius obie­ce­rat di­lue­re ut­cum­que co­na­ti sunt, quam eorum qui De­ci­mio in auc­to­ri­bus ad pia­cu­lum no­xae obi­cien­dis ad­sen­si sunt. [14] Dec­re­tum igi­tur ex­templo ut qui pro Per­seo ad­ver­sus Ro­ma­nos di­xis­se quid aut fe­cis­se con­vin­ce­ren­tur, ca­pi­tis con­dem­na­ren­tur. Ex­ces­se­rant ur­be sub ad­ven­tum Ro­ma­no­rum qui­dam, alii mor­tem si­bi consci­ve­runt. [15] Le­ga­ti non ultra quam quin­que dies Rho­di mo­ra­ti Ale­xandream pro­fi­cis­cun­tur. Nec eo seg­nius iudi­cia ex dec­re­to co­ram iis fac­to Rho­dii exer­ce­bant; quam per­se­ve­ran­tiam in ex­se­quen­da re tam De­ci­mi le­ni­tas quam Po­pi­li ef­fe­ce­rat as­pe­ri­tas.