Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Ãàëüáà ðàñïàëèë ñîëäàò, è êîãäà íà Êàïèòîëèè Òèáåðèé Ñåìïðîíèé, íàðîäíûé òðèáóí, âíåñ ïðåäëîæåíèå î òðèóìôå è âñÿêèé ìîã âûñêàçàòüñÿ, íèêòî íå âûøåë ïîääåðæàòü äåëî, è òàê áåññïîðíîå. (2) Òóò-òî âäðóã è âûñòóïèë Ñåðâèé Ãàëüáà è ïîòðåáîâàë îò òðèáóíîâ îòñðî÷èòü îáñóæäåíèå äî çàâòðàøíåãî óòðà, à òî âåäü óæå âîñüìîé ÷àñ äíÿ è íå õâàòèò âðåìåíè, ÷òîáû ðàçúÿñíèòü, îò÷åãî íå õîòÿò îíè Ëóöèþ Ýìèëèþ äàòü òðèóìô, — òóò-äå öåëûé äåíü íóæåí. (3) Òðèáóíû, îäíàêî, âåëåëè, ÷òîáû Ãàëüáà, åñëè õî÷åò ñ.548 ÷òî-òî ñêàçàòü, ãîâîðèë íåìåäëåííî, è îí äëèííîé ðå÷üþ çàòÿíóë ñîáðàíèå äî ñàìîé íî÷è119, ïðèïîìèíàÿ è ðàññêàçûâàÿ, ñêîëü òÿæêî áûëî ñëóæèòü ó Ïàâëà: òðóäîâ è îïàñíîñòåé õâàòàëî ñâåðõ âñÿêîé íóæäû, à íàãðàä è ïî÷åñòåé íå âèäàòü; (4) è åñëè óñïåõ áóäåò äîñòàâàòüñÿ òàêèì ïîëêîâîäöàì, òî íà âîéíå ñëóæáà ñòàíåò åùå òÿæåëåé è ìó÷èòåëüíåé, à ïîñëå ïîáåäû íå äîñòàâèò âîèíàì íè äîñòàòêà, íè ïî÷åòà. Ìàêåäîíÿíàì, ãîâîðèë îí, ïîâåçëî êóäà áîëüøå, ÷åì ðèìñêèì âîèíàì; (5) è åñëè íàçàâòðà âñåì âîèíñòâîì ÿâèòüñÿ è îòêëîíèòü ïðåäëîæåíèå î òðèóìôå, òî âëàñòü èìóùèì ïðèäåòñÿ ïîíÿòü: íå âñå â ðóêàõ ïîëêîâîäöà, è âîèíû êîå-÷òî çíà÷àò. (6) Ðàñïàëåííûå òàêèìè ðå÷àìè, âîèíû íà ñëåäóþùèé äåíü íàïîëíèëè Êàïèòîëèé òàêîé òîëïîé, ÷òî áîëüøå íèêòî óæå è íå ìîã ïîäñòóïèòüñÿ ê ìåñòó ãîëîñîâàíèÿ. (7) Êîãäà ïåðâûå òðèáû ïîäàëè ãîëîñ ïðîòèâ òðèóìôà120, âèäíåéøèå ñåíàòîðû ñáåæàëèñü íà Êàïèòîëèé. «Ïîñòûäíîå äåëî, — êðè÷àëè îíè, — îòíèìàòü òðèóìô ó Ëóöèÿ Ïàâëà, ïîáåäèòåëÿ â ñòîëü âåëèêîé âîéíå, âûäàâàòü ãîëîâîþ ïîëêîâîäöåâ íàãëûì è àë÷íûì âîèíàì! (8) È òàê óæ ñëèøêîì ÷àñòî ìû ñïîòûêàåìñÿ, èùà ðàñïîëîæåíüÿ òîëïû, — ÷òî æ ýòî áóäåò, åñëè ìû âîèíîâ ïîñòàâèì ãîñïîäàìè íàä ïîëêîâîäöàìè?» È âñÿêèé èç íèõ íà ñâîé ëàä ïîíîñèë Ãàëüáó. (9) Êîãäà ñòðàñòè óëåãëèñü, Ìàðê Ñåðâèëèé, êîòîðûé â ïðîøëîì áûë è êîíñóëîì è íà÷àëüíèêîì êîííèöû, ñòàë äîáèâàòüñÿ îò òðèáóíîâ, ÷òîáû îíè íà÷àëè âñå ñíà÷àëà è äàëè åìó âîçìîæíîñòü îáðàòèòüñÿ ñ ðå÷üþ ê íàðîäó. (10) Òðèáóíû, óäàëèâøèñü íà ñîâåùàíèå, óñòóïèëè ìíåíèþ çíà÷èòåëüíåéøèõ ëþäåé ãîñóäàðñòâà è ñûçíîâà ïðèñòóïèëè ê äåëó, îáúÿâèâ, ÷òî ïðèçîâóò òå æå òðèáû ê ãîëîñîâàíèþ, íî ïóñòü ñíà÷àëà âûñêàæåòñÿ Ìàðê Ñåðâèëèé è âñå, êîìó åùå óãîäíî ãîâîðèòü. |
36. His incitatis cum in Capitolio rogationem eam Ti. Sempronius tribunus plebis ferret et privatis de lege dicendi locus esset et ad suadendum, ut in re minime dubia, haud quisquam procederet, [2] Ser. Galba repente processit et a tribunis postulavit ut, quoniam hora iam octava diei esset, nec satis temporis ad demonstrandum haberet, cur L. Aemilium non iuberent triumphare, in posterum diem differrent et mane eam rem agerent: integro sibi die ad causam eam orandam opus esse. [3] Cum tribuni dicere eo die, si quid vellet, iuberent, in noctem rem dicendo extraxit referendo admonendoque exacta acerbe munia militiae; plus laboris, plus periculi, quam desiderasset res, iniunctum; contra in praemiis, in honoribus omnia artata; [4] militiamque, si talibus succedat ducibus, horridiorem asperioremque bellantibus, eandem victoribus inopem atque inhonoratam futuram. Macedonas in meliore fortuna quam milites Romanos esse. [5] Si frequentes postero die ad legem antiquandam adessent, intellecturos potentis viros non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse. [6] His vocibus incitati postero die milites tanta frequentia Capitolium compleverunt, ut aditus nulli praeterea ad suffragium ferendum esset. [7] Intro vocatae primae tribus cum antiquarent, concursus in Capitolium principum civitatis factus est, indignum facinus esse clamitantium L. Paulum tanti belli victorem despoliari triumpho; [8] obnoxios imperatores tradi licentiae atque avaritiae militari. Iam nunc nimis saepe per ambitionem peccari; quid, si domini milites imperatoribus imponantur? in Galbam pro se quisque probra ingerere. [9] Tandem hoc tumultu sedato M. Servilius, qui consul et magister equitum fuerat, ut de integro eam rem agerent ab tribunis petere, dicendique sibi ad populum potestatem facerent. [10] Tribuni cum ad deliberandum secessissent, victi auctoritatibus principum de integro agere coeperunt revocaturosque se easdem tribus pronuntiarunt, si M. Servilius aliique privati, qui dicere vellent, dixissent. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß