Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 24

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

24. (1) Íà ñëå­äóþ­ùèé ãîä [395 ã.] ïîñëå âçÿ­òèÿ Âåé èçáðà­ëè øåñòå­ðûõ âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ: äâóõ Ïóá­ëè­åâ Êîð­íå­ëè­åâ (Êîñ­ñà è Ñöè­ïè­î­íà), Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Ìàê­ñè­ìà âî âòî­ðîé ðàç, Öåçî­íà Ôàáèÿ Àìáó­ñòà âî âòî­ðîé, Ëóöèÿ Ôóðèÿ Ìåäóë­ëè­íà â ïÿòûé, Êâèí­òà Ñåð­âè­ëèÿ â òðå­òèé. Âîå­âàòü ñ ôàëèñ­êà­ìè âûïà­ëî ïî æðå­áèþ Êîð­íå­ëè­ÿì, ñ Êàïå­íà­ìè — Âàëå­ðèþ è Ñåð­âè­ëèþ. (2) Îíè íå îñà­æäà­ëè ãîðî­äà́ è íå áðà­ëè èõ ïðè­ñòó­ïîì, íî ðàçî­ðè­ëè ïîëÿ è çàáðà­ëè â äîáû­÷ó âñå ïðî­äî­âîëü­ñò­âèå, íå îñòà­âèâ òàì íè îäíî­ãî ïëî­äî­íî­ñÿ­ùå­ãî äåðå­âà, íè îäíî­ãî êîëî­ñà. (3) Ýòî íåñ÷à­ñòüå ïîòðÿñ­ëî êàïåí­ñêèé íàðîä, îí çàïðî­ñèë ìèðà è ïîëó­÷èë åãî. Âîé­íà ñ ôàëèñ­êà­ìè ïðî­äîë­æà­ëàñü.

(4) Ìåæ­äó òåì â Ðèìå íå çàòè­õà­ëè ðàç­íî­îá­ðàç­íûå ðàñ­ïðè, ñ.254 è äëÿ ñìÿã­÷å­íèÿ èõ áûëî ðåøå­íî âûâå­ñòè êîëî­íèþ â çåì­ëþ âîëü­ñêîâ. Òóäà çàïè­ñà­ëèñü òðè òûñÿ­÷è ðèì­ñêèõ ãðàæ­äàí, è âûáðàí­íûå äëÿ ýòî­ãî òðè­óì­âè­ðû íàðå­çà­ëè êàæ­äî­ìó ïî òðè è ñåìü äâà­äöà­òûõ þãå­ðà çåì­ëè52. (5) Ýòà ðàçäà­÷à âûçâà­ëà ëèøü íåãî­äî­âà­íèå, ïîñêîëü­êó åå ñî÷ëè ïîäà÷­êîé, ïðè­çâàí­íîé îòâëå÷ü íàðîä îò íàäåæä íà áîëü­øåå: çà÷åì óñû­ëàòü ïëå­áå­åâ ê âîëüñêàì, êîãäà ïîä áîêîì âåëè­êî­ëåï­íûé ãîðîä Âåéè, çåì­ëè êîòî­ðî­ãî ïëî­äî­ðîä­íåå è îáøèð­íåå ðèì­ñêèõ? (6) Ê òîìó æå ïëå­áåè ÿâíî ïðåä­ïî­÷è­òà­ëè Ðèìó Âåéè èç-çà èõ óäîá­íî­ãî ìåñòî­ïî­ëî­æå­íèÿ, ðîñ­êîø­íûõ ïëî­ùà­äåé è çäà­íèé, êàê îáùå­ñò­âåí­íûõ, òàê è ÷àñò­íûõ. (7) Èìåí­íî òîãäà çàðî­äèë­ñÿ çàìû­ñåë ïåðå­ñå­ëå­íèÿ â Âåéè53, íàäå­ëàâ­øèé ñòîëü­êî øóìà óæå ïîñëå âçÿ­òèÿ Ðèìà ãàë­ëà­ìè. (8) Ïðåä­ïî­ëà­ãà­ëîñü, ÷òî ÷àñòü ïëå­áå­åâ è ÷àñòü ñåíà­òà ïåðå­áå­ðóò­ñÿ òóäà, ÷òîáû äâà ãîðî­äà ìîã­ëè áûòü îáú­åäè­íå­íû â îäíî ãîñóäàð­ñòâî è íàñå­ëå­íû ðèì­ñêèì íàðî­äîì.

(9) Ïðî­òèâ ýòî­ãî âûñòó­ïè­ëè ëó÷­øèå ãðàæ­äàíå54, çàÿâ­ëÿÿ, ÷òî îíè ãîòî­âû ñêî­ðåå óìå­ðåòü, íî òîëü­êî çäåñü, íà âèäó ó íàðî­äà ðèì­ñêî­ãî; (10) âåäü òåïåðü äàæå è â îäíîì ãîðî­äå âîí ñêîëü­êî ðàçäî­ðîâ — ÷òî æå áóäåò ïðè äâóõ ãîðî­äàõ? Íåóæå­ëè êòî-òî ïðåä­ïî­÷òåò ïîáåæ­äåí­íóþ ðîäè­íó ïîáåäèâ­øåé, äîïó­ñòèò, ÷òîá âçÿ­òûå Âåéè ïðè­íåñ­ëè áîëü­øå íåñ÷à­ñòüÿ, ÷åì íåâðåäè­ìûå? (11) Îäíèì ñëî­âîì, ïóñòü ñîãðàæ­äàíå îñòà­âÿò èõ íà ðîäèíå, à ñàìè ìîãóò îòïðàâ­ëÿòü­ñÿ â Âåéè çà ãðà­äî­çè­æäè­òå­ëåì Òèòîì Ñèöè­íè­åì (èìåí­íî îí âíåñ ýòî ïðåä­ëî­æå­íèå îò èìå­íè íàðîä­íûõ òðè­áó­íîâ). Èõ æå íèêà­êàÿ ñèëà íå ïðè­íóäèò ïîêè­íóòü áîãà Ðîìó­ëà, ñûíà áîãà, îòöà-îñíî­âà­òå­ëÿ ãðà­äà Ðèìà.

24. Veiis cap­tis sex tri­bu­nos mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te in­se­quens an­nus ha­buit, duos P. Cor­ne­lios, Cos­sum et Sci­pio­nem, M. Va­le­rium Ma­xi­mum ite­rum K. Fa­bium Am­bus­tum ter­tium L. Fu­rium Me­dul­li­num quin­tum Q. Ser­vi­lium ter­tium. [2] Cor­ne­liis Fa­lis­cum bel­lum, Va­le­rio ac Ser­vi­lio Ca­pe­nas sor­te eve­nit. ab iis non ur­bes vi aut ope­ri­bus tempta­tae, sed ager est de­po­pu­la­tus prae­dae­que re­rum ag­res­tium ac­tae; nul­la fe­lix ar­bor, ni­hil fru­gi­fe­rum in ag­ro re­lic­tum. [3] ea cla­des Ca­pe­na­tem po­pu­lum su­be­git; pax pe­ten­ti­bus da­ta; in Fa­lis­cis bel­lum res­ta­bat.

[4] Ro­mae in­te­rim mul­tip­lex se­di­tio erat, cui­us le­nien­dae cau­sa co­lo­niam in Volscos, quo tria mi­lia ci­vium Ro­ma­no­rum scri­be­ren­tur, de­du­cen­dam cen­sue­rant, tri­um­vi­ri­que ad id crea­ti ter­na iuge­ra et sep­tun­ces vi­ri­tim di­vi­se­rant. [5] ea lar­gi­tio sper­ni coep­ta, quia spei maio­ris aver­ten­dae so­la­cium obiec­tum cen­se­bant: cur enim re­le­ga­ri ple­bem in Volscos, cum pul­cher­ri­ma urbs Veii ager­que Veien­ta­nus in conspec­tu sit, ube­rior amplior­que Ro­ma­no ag­ro? [6] ur­bem quo­que ur­bi Ro­mae vel si­tu vel mag­ni­fi­cen­tia pub­li­co­rum pri­va­to­rum­que tec­to­rum ac lo­co­rum prae­po­ne­bant. [7] quin il­la quo­que ac­tio mo­ve­ba­tur, quae post cap­tam uti­que Ro­mam a Gal­lis ce­leb­ra­tior fuit, transmig­ran­di Veios. [8] ce­te­rum par­tem ple­bis, par­tem se­na­tus des­ti­na­bant ad ha­bi­tan­dos Veios, duas­que ur­bes com­mu­ni re pub­li­ca in­co­li a po­pu­lo Ro­ma­no pos­se.

[9] ad­ver­sus quae cum op­ti­ma­tes ita ten­de­rent ut mo­ri­tu­ros se ci­tius di­ce­rent in conspec­tu po­pu­li Ro­ma­ni quam quic­quam earum re­rum ro­ga­re­tur; [10] quip­pe nunc in una ur­be tan­tum dis­sen­sio­num es­se: quid in dua­bus fo­re? vic­tam­ne ut quis­quam victri­ci pat­riae prae­fer­ret si­ne­ret­que maio­rem for­tu­nam cap­tis es­se Veiis, quam in­co­lu­mi­bus fue­rit? [11] postre­mo se re­lin­qui a ci­vi­bus in pat­ria pos­se: ut re­lin­quant pat­riam at­que ci­ves nul­lam vim un­quam su­bac­tu­ram, et T. Si­ci­nium — is enim ex tri­bu­nis ple­bis ro­ga­tio­nis eius la­tor erat — con­di­to­rem Veios se­quan­tur re­lic­to deo Ro­mu­lo, dei fi­lio, pa­ren­te et auc­to­re ur­bis Ro­mae.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 52Êîëî­íèÿ áûëà âûâåäå­íà â 393 ã. (ñì.: Äèî­äîð Ñèöè­ëèé­ñêèé, XIV, 102, 4) â Öèð­öåè (ñì.: ïðè­ìå÷. 158 ê êí. I). Íàçâàí­íîå Ëèâè­åì ÷èñ­ëî ïåðå­ñå­ëåí­öåâ õàðàê­òåð­íî äëÿ êîëî­íèé ëàòèí­ñêî­ãî ïðà­âà.
  • 53Ñì. íèæå: V, 49, 8 è äð.
  • 54Ñîáñòâ. «îïòè­ìà­òû»; ñì. îá ýòîì: ïðè­ìå÷. 73 ê êí. III.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000525 1364000526 1364000527