Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VI, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

16. (1) Äèê­òà­òîð ïðè­êà­çàë åìó îñòà­âèòü îêîëü­íûå ðå÷è è íàñòà­è­âàë, ÷òîáû îí èëè äîêà­çàë ñïðà­âåä­ëè­âîñòü ñâî­åãî îáëè­÷å­íèÿ, èëè ïðè­çíàë áû ñåáÿ âèíîâ­íûì â îáëûæ­íîì îáâè­íå­íèè ïðî­òèâ ñåíà­òà, â ðàç­æè­ãà­íèè íåíà­âè­ñòè ðàç­ãî­âî­ðîì î ìíè­ìîé êðà­æå. Êîãäà Ìàí­ëèé ñêà­çàë, ÷òî íå áóäåò ãîâî­ðèòü ïî íàñòî­ÿ­íèþ ñâî­èõ âðà­ãîâ, äèê­òà­òîð ïðè­êà­çàë áðî­ñèòü åãî â îêî­âû. (2) Ñõâà­÷åí­íûé ñ.297 ïîñûëü­íûì46, îí âîñ­êëèê­íóë: «Þïè­òåð Âñå­áëà­ãîé Âåëè­÷àé­øèé, öàðè­öà Þíî­íà è Ìèíåð­âà è äðó­ãèå áîãè è áîãè­íè, íàñåëü­íè­êè Êàïè­òî­ëèÿ è Êðå­ïî­ñòè, âû ëè ïîç­âî­ëÿ­å­òå âðà­ãàì óòåñ­íÿòü âàøå­ãî âîè­íà è çàùèò­íè­êà? Ýòà äåñ­íè­öà, êîåþ ãàë­ëû ðàñ­ñå­ÿ­íû îò âàøèõ ñâÿ­òè­ëèù, óæå­ëè íûíå áóäåò â öåïÿõ è îêî­âàõ?» (3) Íè÷åé ãëàç, íè÷åé ñëóõ íå ìîã âûíå­ñòè óæàñ ïðî­èñ­õî­äÿ­ùå­ãî. Íî ãîñóäàð­ñòâî, ïîë­íî­ñòüþ ïîâè­íó­þ­ùå­å­ñÿ çàêîí­íîé âëà­ñòè, óñòà­íî­âè­ëî äëÿ ñåáÿ íåðó­øè­ìîå ïðà­âè­ëî: ïåðåä ëèöîì äèê­òà­òîð­ñêîé ñèëû íè íàðîä­íûå òðè­áó­íû, íè ñàì ïðî­ñòîé íàðîä íå îñìå­ëè­ëèñü íè ãëàç ïîä­íÿòü, íè ðòà ðàñ­êðûòü. (4) Çàòî èçâåñò­íî, ÷òî êîãäà Ìàí­ëèé áûë ââåðã­íóò â òåì­íè­öó, òî áîëü­øàÿ ÷àñòü ïðî­ñòî­ãî íàðî­äà îáëà­÷è­ëàñü â ñêîðá­íóþ îäåæ­äó, ìíî­ãèå îòïó­ñòè­ëè âîëî­ñû è áîðî­äó è óãðþ­ìûå òîë­ïû áðî­äè­ëè ó âõî­äà â òþðü­ìó.

(5) Äèê­òà­òîð ñïðà­âèë òðè­óìô íàä âîëüñêà­ìè, íî òðè­óìô áîëü­øå ñïî­ñîá­ñò­âî­âàë íåíà­âè­ñòè, ÷åì ñëà­âå; ðîï­òà­ëè, ÷òî äîáûò îí äîìà, à íå íà âîéíå, â ÷åñòü ïîáåäû íàä ñîãðàæ­äà­íè­íîì, à íå íàä âðà­ãîì; äëÿ ïîë­íîòû òîð­æå­ñòâà íå õâà­òà­ëî òîëü­êî, ÷òîáû ïåðåä êîëåñ­íè­öåé âåëè Ìàð­êà Ìàí­ëèÿ. (6) Ìÿòåæ áûë óæå ñîâñåì íåäà­ëåê. Ðàäè óñïî­êî­å­íèÿ óìîâ ñåíàò âäðóã äîá­ðî­âîëü­íî, áåç ÷üå­ãî-ëèáî òðå­áî­âà­íèÿ ñòàë ùåä­ðûì — ïðè­êà­çàë âûâå­ñòè â Ñàò­ðèê ïîñå­ëå­íèå â äâå òûñÿ­÷è ãðàæ­äàí, íàçíà­÷èâ êàæ­äî­ìó ïî äâà ñ ïîëî­âè­íîé þãå­ðà çåì­ëè47. (7) Òîë­êî­âà­ëè, ÷òî äàíî ìàëî è íåìíî­ãèì è ÷òî ýòî — ïëà­òà çà ïðå­äàí­íî­ãî èìè Ìàð­êà Ìàí­ëèÿ, òàê ÷òî ìåðà, ïðè­íÿ­òàÿ ñåíà­òîì, ëèøü ïîä­ñòðåê­íó­ëà ìÿòåæ. (8) Âñå çàìåò­íåé äåëà­ëàñü òîë­ïà Ìàí­ëè­å­âûõ ñòî­ðîí­íè­êîâ â ãðÿç­íûõ îäåæ­äàõ, ñî ñêîðá­íû­ìè ëèöà­ìè ïîä­ñóäè­ìûõ, à êîãäà äèê­òà­òîð ñïðà­âèë òðè­óìô è ñëî­æèë ñ ñåáÿ äîëæ­íîñòü, òî è ÿçû­êè è ìûñ­ëè ëþäåé îñâî­áî­äè­ëèñü îò ñòðà­õà.

16. cum mit­te­re am­ba­ges dic­ta­tor iube­ret et aut pe­ra­ge­re ve­rum in­di­cium co­ge­ret aut fa­te­ri fa­ci­nus in­si­mu­la­ti fal­so cri­mi­ne se­na­tus ob­la­tae­que va­ni fur­ti in­vi­diae, ne­gan­tem ar­bit­rio ini­mi­co­rum se lo­cu­tu­rum in vincla du­ci ius­sit. [2] ar­rep­tus a via­to­re «Iup­pi­ter» in­quit «op­ti­me ma­xi­me Iuno­que re­gi­na ac Mi­ner­va ce­te­ri­que di deae­que, qui Ca­pi­to­lium ar­cem­que in­co­li­tis, si­ci­ne vestrum mi­li­tem ac prae­si­dem si­ni­tis ve­xa­ri ab ini­mi­cis? haec dextra, qua Gal­los fu­di a de­lub­ris vestris, iam in vinclis et ca­te­nis erit?» [3] nul­lius nec ocu­li nec aures in­dig­ni­ta­tem fe­re­bant; sed in­vic­ta si­bi quae­dam pa­tien­tis­si­ma ius­ti im­pe­rii ci­vi­tas fe­ce­rat, nec ad­ver­sus dic­ta­to­riam vim aut tri­bu­ni ple­bis aut ip­sa plebs at­tol­le­re ocu­los aut his­ce­re aude­bant. [4] co­niec­to in car­ce­rem Man­lio sa­tis constat mag­nam par­tem ple­bis ves­tem mu­tas­se, mul­tos mor­ta­les ca­pil­lum ac bar­bam pro­mi­sis­se ob­ver­sa­tam­que ves­ti­bu­lo car­ce­ris maes­tam tur­bam.

[5] dic­ta­tor de Volscis tri­um­pha­vit, in­vi­diaeque ma­gis tri­um­phus quam glo­riae fuit; quip­pe do­mi non mi­li­tiae par­tum eum ac­tum­que de ci­ve non de hos­te fre­me­bant: unum de­fuis­se tan­tum su­per­biae, quod non M. Man­lius an­te cur­rum sit duc­tus. [6] iam­que haud pro­cul se­di­tio­ne res erat; cui­us le­nien­dae cau­sa pos­tu­lan­te nul­lo lar­gi­tor vo­lun­ta­rius re­pen­te se­na­tus fac­tus Sat­ri­cum co­lo­niam duo mi­lia ci­vium Ro­ma­no­rum de­du­ci ius­sit. bi­na iuge­ra et se­mis­ses ag­ri ad­sig­na­ti; [7] quod cum et par­vum et pau­cis da­tum et mer­ce­dem es­se pro­den­di M. Man­li in­terpre­ta­ren­tur, re­me­dio in­ri­ta­tur se­di­tio. [8] et iam ma­gis in­sig­nis et sor­di­bus et fa­cie reo­rum tur­ba Man­lia­na erat, amo­tus­que post tri­um­phum ab­di­ca­tio­ne dic­ta­tu­rae ter­ror et lin­guam et ani­mos li­be­ra­ve­rat ho­mi­num.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 46Ñì.: ïðè­ìå÷. 100 ê êí. III.
  • 47Ñð.: ïðè­ìå÷. 105 ê êí. IV. Êîëî­íèÿ, âèäè­ìî, áûëà îñíî­âà­íà êàê ëàòèí­ñêàÿ, íî çàòåì ýòè çåì­ëè áûëè âêëþ­÷å­íû â «ðèì­ñêèå» (ager Ro­ma­nus).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000617 1364000618 1364000619