Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
38. (1) Óñïåõ ýòîãî ñðàæåíèÿ ïîíóäèë è ôàëèñêîâ, çàêëþ÷èâøèõ ïåðåìèðèå, äîáèâàòüñÿ îò ñåíàòà ïîñòîÿííîãî äîãîâîðà, è ëàòèíîâ ñ óæå íàáðàííûìè âîéñêàìè îáðàòèòü âîéíó íå íà ðèìëÿí, à íà ïåëèãíîâ. (2) Ìîëâà î òàêèõ äåÿíèÿõ ðàçîøëàñü çà ïðåäåëû Èòàëèè, è êàðôàãåíÿíå òîæå îòïðàâèëè â Ðèì äëÿ ïîçäðàâëåíèé ñâîèõ ïîñëîâ, êîòîðûå ïðèíåñëè â äàð çîëîòîé âåíåö, ÷òîá âîçëîæèòü åãî â õðàìå Þïèòåðà Êàïèòîëèéñêîãî. Âåñó â íåì áûëî äâàäöàòü ïÿòü ôóíòîâ. (3) Îáà êîíñóëà îòïðàçäíîâàëè òðèóìô íàä ñàìíèòàìè, è ñëåäîì çà êîíñóëàìè øåë Äåöèé, ïîêðûòûé íàãðàäàìè è íåáûâàëîþ ñëàâîé, èáî â íåìóäðÿùèõ âîéñêîâûõ îñòðîòàõ èìÿ òðèáóíà ïîìèíàëîñü íå ðåæå èìåí êîíñóëîâ. (4) Ïîòîì âûñëóøàëè ïîñëîâ èç Êàìïàíèè è Ñâåññóëû; ïî èõ ïðîñüáàì ê íèì íà çèìíþþ ñòîÿíêó ïîñòàâèëè îõðàíó, ÷òîá âîñïðåïÿòñòâîâàòü íàáåãàì ñàìíèòîâ. (5) Êàïóÿ óæå òîãäà áûëà ãîðîäîì ìåíåå âñåãî áëàãîïðèÿòíûì äëÿ ïîðÿäêà â âîéñêå: îíà ðàññëàáèëà äóøè âîèíîâ âñåâîçìîæíûìè óäîâîëüñòâèÿìè è çàñòàâèëà èõ çàáûòü îòå÷åñòâî. È âîò íà ýòèõ çèìíèõ ñòîÿíêàõ ñòàëè ðîæäàòüñÿ çàìûñëû îòîáðàòü Êàïóþ ó êàìïàíöåâ òåì æå ïðåñòóïíûì ñïîñîáîì, êàêèì è îíè îòíÿëè åå ó äðåâíèõ îáèòàòåëåé92: (6) êàìïàíöû, ìîë, ïîëó÷àò ïî çàñëóãàì, åñëè îáðàòèòü ïðîòèâ íèõ òî, ÷åìó îíè ñàìè ïîäàëè ïðèìåð; è çà÷åì-äå ïëîäîðîäíåéøåé ïàøíåé Èòàëèè è ãîðîäîì ïîä ñòàòü ýòîé ïàøíå ñ.359 âëàäåþò êàìïàíöû, íå ñïîñîáíûå çàùèòèòü íè ñåáÿ, íè ñâîå äîáðî, à íå ïîáåäîíîñíîå âîèíñòâî, êîòîðîå ñàìî ïîòîì è êðîâüþ èçãíàëî îòñþäà ñàìíèòîâ? (7) «Ðàçâå ñïðàâåäëèâî, — ðàññóæäàëè îíè, — ÷òî ñäàâøèåñÿ íàì íàñëàæäàþòñÿ ïîäîáíûì èçîáèëèåì è ðîñêîøüþ, à ìû ñàìè, èçìîòàííûå â ïîõîäàõ, áüåìñÿ íà ãèáëîé è áåñïëîäíîé ïî÷âå93 âîêðóã Ãîðîäà èëè ñòðàäàåì â ñàìîì Ãîðîäå îò ðàñòóùåé èçî äíÿ â äåíü ÿçâû ðîñòîâùè÷åñòâà?» (8) Îá ýòèõ òîëêàõ, êîòîðûå âåëèñü íà òàéíûõ ñõîäêàõ, íî åùå íå ðàçîøëèñü øèðîêî, óçíàë íîâûé êîíñóë, Ãàé Ìàðöèé Ðóòèë, êîòîðîìó âûïàëà ïî æðåáèþ Êàìïàíèÿ, òîãäà êàê òîâàðèù åãî, Êâèíò Ñåðâèëèé, îñòàëñÿ â Ðèìå [342 ã.]. (9) È âîò ïîñêîëüêó âñå, ÷òî íè äåëàëîñü, áûëî èçâåñòíî åìó ÷åðåç òðèáóíîâ, ãîäû æå è îïûò ìíîãîìó åãî íàó÷èëè, èáî êîíñóëîì îí áûë â ÷åòâåðòûé ðàç, à ïðåæäå áûâàë è äèêòàòîðîì, è öåíçîðîì, òî îí ïî÷åë çà ëó÷øåå ñâåñòè íà íåò çàïàë âîèíîâ, âñåëèâ â íèõ íàäåæäó íà èñïîëíåíèå çàìûñëà â ëþáîå âðåìÿ, à äëÿ ýòîãî ðàñïóñòèë ñëóõ, ÷òî è íà áóäóùèé ãîä îòðÿäû ñòàíóò çèìîâàòü ïî òåì æå ãîðîäàì: (10) âåäü âîéñêà áûëè ðàñïðåäåëåíû íà ïîñòîé ïî ãîðîäàì Êàìïàíèè, èç Êàïóè çàãîâîð ðàñïðîñòðàíÿëñÿ ïî âñåìó âîéñêó. Óòèõîìèðèâ òàêèì îáðàçîì çàãîâîðùèêîâ, êîíñóë íà ýòîò ðàç íå äàë âñïûõíóòü ìÿòåæó. |
38. huius certaminis fortuna et Faliscos, cum in indutiis essent, foedus petere ab senatu coegit et Latinos iam exercitibus comparatis ab Romano in Paelignum vertit bellum. [2] neque ita rei gestae fama Italiae se finibus tenuit, sed Carthaginienses quoque legatos gratulatum Romam misere cum coronae aureae dono, quae in Capitolio in Iovis cella poneretur; fuit pondo viginti quinque. [3] consules ambo de Samnitibus triumpharunt sequente Decio insigni cum laude donisque, cum incondito militari ioco haud minus tribuni celebre nomen quam consulum esset. [4] Campanorum deinde Suessulanorumque auditae legationes, precantibusque datum ut praesidium eo in hiberna mitteretur, quo Samnitium excursiones arcerentur. [5] iam tum minime salubris militari disciplinae Capua instrumento omnium voluptatium delenitos militum animos avertit a memoria patriae inibanturque consilia in hibernis eodem scelere adimendae Campanis Capuae per quod illi eam antiquis cultoribus ademissent: [6] neque immerito suum ipsorum exemplum in eos versurum. cur autem potius Campani agrum Italiae uberrimum, dignam agro urbem, qui nec se nec sua tutari possent, quam victor exercitus haberet qui suo sudore ac sanguine inde Samnites depulisset? [7] An aequum esse dediticios suos illa fertilitate atque amoenitate perfrui, se militando fessos in pestilenti atque arido circa urbem solo luctari aut in urbe insidentem labem crescentis in dies fenoris pati? [8] haec agitata occultis coniurationibus necdum volgata in omnes consilia invenit novus consul C. Marcius Rutulus, cui Campania sorte provincia evenerat, Q. Servilio collega ad urbem relicto. [9] itaque cum omnia ea, sicut gesta erant, per tribunos comperta haberet et aetate et usu doctus, quippe qui iam quartum consul esset dictatorque et censor fuisset, optimum ratus differendo spem quandocumque vellent consilii exsequendi militarem impetum frustrari, rumorem dissipat in iisdem oppidis et anno post praesidia hibernatura — [10] divisa enim erant per Campaniae urbes, manaverantque a Capua consilia in exercitum omnem. eo laxamento cogitationibus dato quievit in praesentia seditio. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß