Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1) Ïîáåäèâ â âîéíå, âîçëîæåííîé ïî æðåáèþ íà äðóãîãî144, Ôàáèé âîçâðàòèëñÿ â ñâîé Ñàìíèé. (2) È êàê íàðîä â ïðåäûäóùåì ãîäó çà ñòîëü óñïåøíîå âåäåíèå äåë ïðîäëèë åãî êîíñóëüñòâî, òàê òåïåðü è ñåíàò îñòàâèë çà íèì íà ñëåäóþùèé [306 ã.] ãîä âûñøóþ âîåííóþ âëàñòü ïðè êîíñóëàõ Àïïèè Êëàâäèè è Ëóöèè Âîëóìíèè, íåâçèðàÿ íà ñèëüíîå ïðîòèâîäåéñòâèå Àïïèÿ145. (3)  íåêîòîðûõ ëåòîïèñÿõ ÿ ÷èòàþ, ÷òî Àïïèé äîáèâàëñÿ êîíñóëüñòâà, åùå áóäó÷è öåíçîðîì, à íàðîäíûé òðèáóí Ëóöèé Ôóðèé âîñïðåïÿòñòâîâàë åãî ó÷àñòèþ â âûáîðàõ âïëîòü äî ñëîæåíèÿ öåíçîðñòâà. (4) Ïîñêîëüêó íîâóþ âîéíó ïðîòèâ ñàëëåíòèíîâ ïîðó÷èëè ñîòîâàðèùó Àïïèÿ, îí, ñäåëàâøèñü êîíñóëîì, îñòàëñÿ â Ðèìå, ÷òîáû èñêóñíûì âåäåíèåì âíóòðåííèõ äåë óâåëè÷èòü ñâîå âëèÿíèå, ðàç óæ âîåííàÿ ñëàâà âñå ðàâíî äîñòàâàëàñü äðóãèì. (5) Âîëóìíèþ íå ïðèøëîñü æàëåòü î ñâîåì íàçíà÷åíèè. Îí äàë ìíîãî óäà÷íûõ ñðàæåíèé, à íåñêîëüêî âðàæåñêèõ ãîðîäîâ âçÿë ïðèñòóïîì. Ùåäðî ðàçäàâàÿ äîáû÷ó, îí ñîåäèíÿë ñ ëàñêîé ñâîþ òîðîâàòîñòü, è áåç òîãî ëþáåçíóþ íàðîäó, è îò òîãî â âîéñêå åãî ðàçãîðåëàñü æàæäà òðóäîâ è îïàñíîñòåé. (6) Ïðîêîíñóë146 Êâèíò Ôàáèé ïîä ãîðîäîì Àëëèôàìè äàë ñðàæåíèå âîéñêó ñàìíèòîâ. Èñõîä áèòâû áûë íåñîìíåíåí: âðàã áåæàë è áûë çàãíàí â ëàãåðü. È íå óäåðæàòü áû ñàìíèòàì è ëàãåðÿ, åñëè áû äåíü íå êëîíèëñÿ óæå ê çàêàòó. Îäíàêî åùå äî íàñòóïëåíèÿ òåìíîòû ñàìíèòñêèé ëàãåðü îêðóæèëè è, ÷òîá íèêòî ñ.451 íå ìîã óëèçíóòü, íà íî÷ü ïîñòàâèëè ñòðàæåé. (7) Íà äðóãîé äåíü, åäâà ðàññâåëî, íà÷àëàñü ñäà÷à. Áûëî ïîñòàâëåíî óñëîâèå, ÷òîáû ñäàâøèåñÿ ñàìíèòû âûøëè èç ëàãåðÿ â îäíèõ òóíèêàõ, è âñåõ èõ ïðîãíàëè ïîä ÿðìîì. (8) Äëÿ ñîþçíèêîâ ñàìíèòîâ íèêàêèõ óñëîâèé íå áûëî, è îêîëî ñåìè òûñÿ÷ îòïðàâèëè ïîä âåíêè147. Òå, êòî îáúÿâèë ñåáÿ ãåðíèêàìè148, ñîäåðæàëèñü ïîä ñòðàæåé îòäåëüíî. (9) Ôàáèé îòïðàâèë âñåõ èõ â Ðèì ê ñåíàòó, è, ðàññëåäîâàâ, ïî íàáîðó ëè èëè ïî ñîáñòâåííîé âîëå îíè ñðàæàëèñü íà ñòîðîíå ñàìíèòîâ ïðîòèâ ðèìëÿí, èõ ðàçäàëè ëàòèíñêèì ïëåìåíàì ïîä ñòðàæó, (10) à íîâûå êîíñóëû Ïóáëèé Êîðíåëèé Àðâèëà[1] è Êâèíò Ìàðöèé Òðåìóë (èáî îíè óæå áûëè èçáðàíû) ïîëó÷èëè ïðèêàç ñíîâà äîëîæèòü ñåíàòó îá ýòîì äåëå. (11) Ãåðíèêè âîçìóòèëèñü. Æèòåëè Àíàãíèè ñîçâàëè íà ñîâåò âñå ïëåìåíà â öèðê ïîä íàçâàíèåì «Ìîðñêîé», è âñå ãåðíèêè, êðîìå àëåòðèíöåâ, ôåðåíòèíöåâ è âåðóëàíöåâ, îáúÿâèëè âîéíó ðèìñêîìó íàðîäó. |
42. Fabius, alienae sortis victor belli, in suam provinciam exercitum reduxit. [2] Itaque ei ob res tam feliciter gestas, sicut priore anno populus continuaverat consulatum, ita senatus in insequentem annum, quo Ap. Claudius L. Volumnius consules fuerunt, prorogavit maxime Appio adversante imperium. [3] Appium censorem petisse consulatum comitiaque eius ab L. Furio tribuno plebis interpellata, donec se censura abdicarit, in quibusdam annalibus invenio. [4] Creatus consul, cum collegae novum bellum, Sallentini hostes decernerentur, Romae mansit ut urbanis artibus opes augeret quando belli decus penes alios esset. [5] Volumnium provinciae haud paenituit. Multa secunda proelia fecit, aliquot urbes hostium vi cepit. Praedae erat largitor et benignitatem per se gratam comitate adiuvabat militemque his artibus fecerat et periculi et laboris avidum. [6] Q. Fabius pro consule ad urbem Allifas cum Samnitium exercitu signis conlatis confligit. Minime ambigua res fuit; fusi hostes atque in castra compulsi. Nec castra forent retenta, ni exiguum superfuisset diei; ante noctem tamen sunt circumsessa et nocte custodita ne quis elabi posset. [7] Postero die vixdum luce certa deditio fieri coepta et pacti qui Samnitium forent ut cum singulis vestimentis emitterentur; ii omnes sub iugum missi. [8] Sociis Samnitium nihil cautum; ad septem milia sub corona veniere. Qui se civem Hernicum dixerat seorsus in custodia habitus. [9] Eos omnes Fabius Romam ad senatum misit; et cum quaesitum esset dilectu an voluntarii pro Samnitibus adversus Romanos bellassent per Latinos populos custodiendi dantur, [10] iussique eam integram rem novi consules P. Cornelius Arvina Q. Marcius Tremulus — hi enim iam creati erant — ad senatum referre. [11] Id aegre passi Hernici; concilium populorum omnium habentibus Anagninis in circo quem Maritimum vocant praeter Aletrinatem Ferentinatemque et Verulanum omnes Hernici nominis populo Romano bellum indixerunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß