Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
12. (1) Äèêòàòîð, ïðèíÿâ îò ëåãàòà Ôóëüâèÿ Ôëàêêà, êîíñóëüñêîå âîéñêî, ïðèøåë ÷åðåç Ñàáèíñêóþ îáëàñòü ê Òèáóðó â äåíü, íàçíà÷åííûé äëÿ ñáîðà íîâîáðàíöåâ, (2) îòòóäà äâèíóëñÿ ê Ïðåíåñòå è îêîëüíûìè äîðîãàìè âûøåë íà Ëàòèíñêóþ76, î÷åíü âíèìàòåëüíî ðàçîáðàâøèñü âî âñåõ ïåðåïóòüÿõ, îí íàïðàâèëñÿ ê ñ.69 íåïðèÿòåëþ, íèãäå íå ïîëàãàÿñü íà ñóäüáó, ðàçâå ÷òî ïðè êðàéíåé íåîáõîäèìîñòè. (3)  òîò æå äåíü, êàê îí áëèç Àðïèíà ñòàë ëàãåðåì â âèäó âðàãà, Ïóíèåö íåìåäëåííî âûâåë âîéñêî â áîåâîì ïîðÿäêå, ïðåäëàãàÿ ñðàæåíèå, (4) íî â ðèìñêîì ëàãåðå âñå áûëî ñïîêîéíî è áåçìÿòåæíî, è îí âåðíóëñÿ ê ñåáå, âîð÷à, ÷òî ïðîñëàâëåííûé Ìàðñîâ äóõ ó ðèìëÿí óãàñ, ÷òî âîéíà îêîí÷åíà è ÷òî îíè ó âñåõ íà âèäó äîáëåñòè. (5)  ãëóáèíå äóøè, îäíàêî, îí áûë âñòðåâîæåí: åìó ïðåäñòîèò èìåòü äåëî ñ ïîëêîâîäöåì, êîòîðûé íå ÷åòà Ôëàìèíèþ èëè Ñåìïðîíèþ, à ðèìëÿíå òîëüêî òåïåðü, íàó÷åííûå áåäàìè, íàøëè âîæäÿ, ðàâíîãî Ãàííèáàëó. (6) Åìó âäðóã ñòàëî ñòðàøíî îò ñïîêîéíîé îñòîðîæíîñòè íîâîãî äèêòàòîðà. Åùå íå çíàÿ, ñêîëü òîò óïîðåí, Ãàííèáàë ïîïûòàëñÿ âûâåñòè åãî èç ñåáÿ: ÷àñòî ïåðåõîäèë ñ ëàãåðåì ñ ìåñòà íà ìåñòî, íà ãëàçàõ ó íåãî îïóñòîøàë ïîëÿ ñîþçíèêîâ; (7) äâèíóâ áûñòðûì ìàðøåì âîéñêî, ñêðûâàëñÿ è âäðóã ïîÿâëÿëñÿ ãäå-íèáóäü íà ïîâîðîòå äîðîãè; ïðÿòàëñÿ, ðàññ÷èòûâàÿ ïåðåõâàòèòü åãî, êîãäà îí ñïóñòèòñÿ íà ðàâíèíó. (8) Ôàáèé âåë âîéñêî ïî âûñîòàì, íà íåáîëüøîì ðàññòîÿíèè îò íåïðèÿòåëÿ, íå âûïóñêàë åãî èç âèäó, íî è íå âñòóïàë â ñðàæåíèå. Ñîëäàò îí äåðæàë â ëàãåðå è âûïóñêàë òîëüêî çà ôóðàæîì è çà äðîâàìè, áåç êîòîðûõ íå îáîéòèñü, íî çà íèìè âûõîäèëè íå ïîîäèíî÷êå è íå âðàçáðîä; (9) îòðÿä êîííèöû è ëåãêîâîîðóæåííûõ ñòîÿë íà ñëó÷àé âíåçàïíîé òðåâîãè íàãîòîâå, òàê ÷òî ðèìñêèå ñîëäàòû ìîãëè ÷óâñòâîâàòü ñåáÿ â áåçîïàñíîñòè, à íåïðèÿòåëüñêèì ãðàáèòåëÿì, ðàçáðåäøèìñÿ êòî êóäà, ïðèõîäèëîñü áîÿòüñÿ âñåãî. (10) Ôàáèé íå õîòåë ïîäâåðãàòü îïàñíîñòè âñå âîéñêî è ðåøèòåëüíîãî ñðàæåíèÿ íå äàâàë; íåçíà÷èòåëüíûå ëåãêèå ñòû÷êè âáëèçè ëàãåðÿ, êóäà ìîæíî áûëî â ëþáóþ ìèíóòó óêðûòüñÿ, ïðèó÷àëè ñîëäàò, íàïóãàííûõ ïðåæíèìè ïîðàæåíèÿìè, íå îò÷àèâàòüñÿ â ñâîåé äîáëåñòè è óäà÷ëèâîñòè. (11) Íå Ãàííèáàë, îäíàêî, áûë ãëàâíûì ïðîòèâíèêîì Ôàáèÿ â åãî çäðàâûõ íàìåðåíèé, íî ñîáñòâåííûé íà÷àëüíèê êîííèöû, êîòîðûé òîëüêî ïî íåäîñòàòêó âëàñòè íå ïîãóáèë íåìåäëåííî ãîñóäàðñòâî. (12) Áûë îí ÷åëîâåêîì íåèñòîâûì, ñêîðûì íà ðåøåíèÿ, íåîáóçäàííûì íà ÿçûê; ñíà÷àëà â íåáîëüøîì êðóãó, à ïîòîì îòêðûòî â òîëïå ñòàë áðàíèòü Ôàáèÿ, êîòîðûé áóäòî áû íå ìåäëèòåëåí, à ëåíèâ, íå îñòîðîæåí, à òðóñ; èñòîëêîâûâàÿ äîáëåñòè äèêòàòîðà êàê ïîðîêè, îí óíèæàë âûñøåãî è ïðåâîçíîñèë ñåáÿ — ãíóñíîå èñêóññòâî, äîñòàâèâøåå ìíîãèì áëåñòÿùèé óñïåõ è ïîòîìó ïðîöâåòàþùåå. |
12. Dictator exercitu consulis accepto a Fulvio Flacco legato per agrum Sabinum Tibur, quo diem ad conveniendum edixerat novis militibus, venit. [2] Inde Praeneste ac transversis limitibus in viam Latinam est egressus, unde itineribus summa cum cura exploratis ad hostem ducit, nullo loco, nisi quantum necessitas cogeret, fortunae se commissurus. [3] Quo primum die haud procul Arpis in conspectu hostium posuit castra, nulla mora facta quin Poenus educeret in aciem copiamque pugnandi faceret. [4] Sed ubi quieta omnia apud hostes nec castra ullo tumultu mota videt, increpans quidem, victos tandem illos Martios animos Romanis debellatumque et concessum propalam de virtute ac gloria esse, in castra rediit; [5] ceterum tacita cura animum incessit, quod cum duce haudquaquam Flamini Sempronique simili futura sibi res esset ac tum demum edocti malis Romani parem Hannibali ducem quaesissent. [6] Et prudentiam quidem novi dictatoris extemplo timuit: constantiam hauddum expertus agitare ac temptare animum movendo crebro castra populandoque in oculis eius agros sociorum coepit; [7] et modo citato agmine ex conspectu abibat, modo repente in aliquo flexu viae, si excipere degressum in aequum posset, occultus subsistebat. [8] Fabius per loca alta agmen ducebat modico ab hoste intervallo, ut neque omitteret eum neque congrederetur. Castris, nisi quantum usus necessarii cogerent, tenebatur miles; pabulum et ligna nec pauci petebant nec passim; equitum levisque armaturae statio, [9] composita instructaque in subitos tumultus, et suo militi tuta omnia et infesta effusis hostium populatoribus praebebat; [10] neque universo periculo summa rerum committebatur et parva momenta levium certaminum ex tuto coeptorum finitimoque receptu adsuefaciebant territum pristinis cladibus militem minus iam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae. [11] Sed non Hannibalem magis infestum tam sanis consiliis habebat quam magistrum equitum, qui nihil aliud quam quod impar erat imperio morae ad rem publicam praecipitandam habebat. [12] Ferox rapidusque in consiliis ac lingua immodicus primo inter paucos, dein propalam in volgus pro cunctatore segnem pro cauto timidum, adfingens vicina virtutibus vitia, compellabat premendoque superiorem, quae pessima ars nimis prosperis multorum successibus crevit, sese extollebat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß