Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXII, ãë. 15

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

15. (1) Ôàáèé, ñ ðàâ­íûì âíè­ìà­íè­åì ñëåäèâ­øèé è çà ñîãðàæ­äà­íà­ìè è çà âðà­ãîì, îñòà­âàë­ñÿ íåïî­êî­ëå­áèì: îí ïðå­êðàñ­íî çíàë, ÷òî åãî áðà­íÿò íå òîëü­êî â ñîá­ñò­âåí­íîì ëàãå­ðå, ÷òî óæå è â Ðèìå åãî îñëà­âè­ëè çà ìåä­ëè­òåëü­íîñòü, íî ïðî­âåë îñòà­òîê ëåòà, íå îòñòó­ïàÿ îò ñâî­èõ çàìûñ­ëîâ. (2) Ãàí­íè­áàë, îò÷à­ÿâ­øèñü â ðåøè­òåëü­íîì ñðà­æå­íèè, êîòî­ðî­ãî æåëàë âñå­ìè ñèëà­ìè äóøè, óæå âûèñ­êè­âàë ìåñòà äëÿ çèì­íåé ñòî­ÿí­êè, èáî îáëàñòü, ãäå îí íàõî­äèë­ñÿ, áîãà­òà áûëà âèíî­ãðà­äîì è âîîá­ùå òîëü­êî òåì, ÷åì äàðèò ëåòî è ÷òî ëàñ­êà­åò çðå­íèå è âêóñ, íî íå òåì, ÷òî ïîä­äåð­æè­âà­åò æèçíü. (3) Âñå ýòî Ôàáèþ ñîîá­ùè­ëè ðàç­âåä­÷è­êè. È îí, ïðå­êðàñ­íî çíàÿ, ÷òî Ãàí­íè­áàë ïîé­äåò îáðàò­íî ïî òåì æå òåñ­íè­íàì, êàêè­ìè ïðî­øåë â Ôàëåðí­ñêèé îêðóã, ïîñòà­âèë íåáîëü­øèå îòðÿäû íà ãîðå Êàë­ëè­êó­ëå96 è â Êàçè­ëèíå (ýòîò ãîðîä, êîòî­ðûé ïåðå­ñå­êà­åò ðåêà Âóë­òóðí, îòäå­ëÿ­åò Ôàëåðí­ñêóþ çåì­ëþ îò Êàì­ïà­íèè), (4) à ñàì ñ.72 ïî òåì æå ãîðàì ïîâåë âîé­ñêî íàçàä è âûñëàë íà ðàç­âåä­êó ÷åòû­ðå­ñòà âñàä­íè­êîâ — èç ñîþç­íè­êîâ — âî ãëà­âå ñ Ëóöè­åì Ãîñòè­ëè­åì Ìàí­öè­íîì. (5) Ìàí­öèí áûë èç þíî­øåé, ÷àñòî ñëó­øàâ­øèõ ñâè­ðå­ïûå ðàç­ãëà­ãîëü­ñò­âî­âà­íèÿ íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû; ñíà­÷à­ëà îí ïðî­øåë âïå­ðåä êàê ðàç­âåä­÷èê, âûñëå­æè­âàÿ âðà­ãà è íå ïîä­âåð­ãàÿ ñåáÿ îïàñ­íî­ñòè, íî, êîãäà óâèäåë íóìè­äèé­öåâ, ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ ïî äåðåâ­íÿì, à íåñêîëü­êèõ ïîä­âåð­íóâ­øèõ­ñÿ è óáèë, (6) òî óâëå­÷åí­íûé áîåì, çàáûë íàñòàâ­ëå­íèÿ äèê­òà­òî­ðà: èäòè âïå­ðåä, ïîêà âñå ñïî­êîé­íî, è âîç­âðà­ùàòü­ñÿ, íå äîæè­äà­ÿñü, ïîêà îêà­æåøü­ñÿ íà âèäó ó íåïðè­ÿ­òå­ëÿ. (7) Íóìè­äèé­öû òî âûåç­æà­ëè âïå­ðåä, òî ñêà­êà­ëè îáðàò­íî, èñòî­ìè­ëè ó Ìàí­öè­íà è ëîøà­äåé è ëþäåé è çàâëåê­ëè åãî ê ñàìî­ìó èõ ëàãå­ðþ. (8) Îòòóäà Êàð­ôà­ëîí, êîìàí­äî­âàâ­øèé âñåé âðà­æå­ñêîé êîí­íè­öåé, ãîíÿ ëîøà­äåé âî âñþ ïðûòü ïî÷òè ïÿòü ìèëü áåç­îñòà­íî­âî÷­íî ïðå­ñëå­äî­âàë áåãó­ùèõ ðèì­ëÿí, ïîêà íå ïîäî­øåë ê íèì íà ïåðå­ëåò äðî­òè­êà. (9) Ìàí­öèí, âèäÿ, ÷òî âðàã ïðå­ñëå­äî­âà­íèÿ íå ïðå­êðà­òèò è óáå­æàòü îò íåãî íå óäàñò­ñÿ, îáî­ä­ðèë ñîë­äàò è âñòó­ïèë â áîé ñ âðà­ãîì, âî âñåì åãî ïðå­âîñ­õî­äèâ­øèì. (10) Ñàì îí è ëó÷­øèå åãî êîí­íè­êè áûëè óáè­òû; îñòàëü­íûå, ðàñ­ñå­ÿâ­øèñü, áåæà­ëè â Êàëû97, à îòòóäà ïî÷òè íåïðî­õî­äè­ìû­ìè òðî­ïà­ìè äîáðà­ëèñü äî äèê­òà­òî­ðà. (11) Êàê ðàç â ýòîò äåíü ê Ôàáèþ ïðè­ñî­åäè­íèë­ñÿ Ìèíó­öèé. Åãî Ôàáèé ïîñû­ëàë çàíÿòü ñèëü­íûì îòðÿäîì ïðî­õîä ÷åðåç ãîðû ê ìîðþ, êîòî­ðûé âûøå Òàððà­öè­íû ñóæè­âà­åò­ñÿ â òåñ­íîå óùå­ëüå98, è òåì íå ïîç­âî­ëèòü Ïóíèé­öó ïðîé­òè îò Ñèíó­ýñ­ñû Àïïè­å­âîé äîðî­ãîé â ðèì­ñêóþ îáëàñòü. (12) Ñîåäè­íèâ ñâîè âîé­ñêà, äèê­òà­òîð è íà÷àëü­íèê êîí­íè­öû ïîñòà­âè­ëè ëàãåðü íèæå — íà äîðî­ãå, êîòî­ðîé äîë­æåí áûë ïðîé­òè Ãàí­íè­áàë. Âðà­ãè ñòî­ÿ­ëè â äâóõ ìèëÿõ îò íèõ.

15. Fa­bius, pa­ri­ter in suos haud mi­nus quam in hos­tes in­ten­tus, pri­us ab il­lis in­vic­tum ani­mum praes­tat. Quam­quam pro­be scit non in castris mo­do suis sed iam etiam Ro­mae in­fa­mem suam cuncta­tio­nem es­se, obsti­na­tus ta­men te­no­re eodem con­si­lio­rum aes­ta­tis re­li­quum extra­xit, [2] ut Han­ni­bal des­ti­tu­tus ab spe sum­ma ope pe­ti­ti cer­ta­mi­nis iam hi­ber­nis lo­cum cir­cumspec­ta­ret, quia ea re­gio prae­sen­tis erat co­piae, non per­pe­tuae, ar­bus­ta vi­neae­que et con­si­ta om­nia ma­gis amoe­nis quam ne­ces­sa­riis fruc­ti­bus. [3] Haec per explo­ra­to­res re­la­ta Fa­bio. Cum sa­tis sci­ret per eas­dem an­gus­tias qui­bus intra­ve­rat Fa­ler­num ag­rum re­di­tu­rum, Cal­li­cu­lam mon­tem et Ca­si­li­num oc­cu­pat mo­di­cis prae­si­diis, [4] quae urbs Vol­tur­no flu­mi­ne di­rempta Fa­ler­num a Cam­pa­no ag­ro di­vi­dit; ip­se iugis iis­dem exer­ci­tum re­du­cit mis­so explo­ra­tum cum quad­rin­gen­tis equi­ti­bus so­cio­rum L. Hos­ti­lio Man­ci­no. [5] Qui ex tur­ba iuve­num audien­tium sae­pe fe­ro­ci­ter con­tio­nan­tem ma­gistrum equi­tum prog­res­sus pri­mo explo­ra­to­ris mo­do, ut ex tu­to spe­cu­la­re­tur hos­tem, ubi va­gos pas­sim per vi­cos Nu­mi­das pros­pe­xit ac per oc­ca­sio­nem etiam pau­cos oc­ci­dit, [6] ex­templo oc­cu­pa­tus cer­ta­mi­ne est ani­mus ex­ci­de­runtque prae­cep­ta dic­ta­to­ris, qui, quan­tum tu­to pos­set prog­res­sum, pri­us re­ci­pe­re se­se ius­se­rat quam in conspec­tum hos­tium ve­ni­ret. [7] Nu­mi­dae alii at­que alii oc­cur­san­tes re­fu­gien­tes­que ad castra pro­pe ip­sa eum cum fa­ti­ga­tio­ne equo­rum at­que ho­mi­num pertra­xe­re. [8] In­de Car­tha­lo, pe­nes quem sum­ma equestris im­pe­rii erat, con­ci­ta­tis equis in­vec­tus, cum pri­us quam ad co­niec­tum te­li ve­ni­ret aver­tis­set hos­tes, quin­que fer­me mi­lia con­ti­nen­ti cur­su se­cu­tus est fu­gien­tes. [9] Man­ci­nus, postquam nec hos­tem de­sis­te­re se­qui nec spem vi­dit ef­fu­gien­di es­se, co­hor­ta­tus suos in proe­lium re­diit om­ni par­te vi­rium im­par. [10] Ita­que ip­se et de­lec­ti equi­tum cir­cum­ven­ti oc­ci­dun­tur; ce­te­ri ef­fu­so cur­su Ca­les pri­mum, in­de pro­pe in­viis cal­li­bus ad dic­ta­to­rem per­fu­ge­runt.

[11] Eo for­te die Mi­nu­cius se co­niun­xe­rat Fa­bio, mis­sus ad fir­man­dum prae­si­dio sal­tum qui su­per Tar­ra­ci­nam in ar­tas coac­tus fau­ces im­mi­net ma­ri, ne ab Si­nues­sa Poe­nus Ap­piae li­mi­te per­ve­ni­re in ag­rum Ro­ma­num pos­set. [12] Co­niunctis exer­ci­ti­bus dic­ta­tor ac ma­gis­ter equi­tum castra in viam de­fe­runt qua Han­ni­bal duc­tu­rus erat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 96Êàë­ëè­êó­ëà — ãîð­íûé ïåðå­âàë áëèç Êàë.
  • 97Êàëû — ãîðîä â Ñåâåð­íîé Êàì­ïà­íèè (ñð. âûøå: ïðè­ìå÷. 76 è 83).
  • 98Òàððà­öè­íà (ó âîëü­ñêîâ — Àíê­ñóð. Ñì.: IV, 59, 4) — ãîðîä â Þæíîì Ëàöèè íà Àïïè­å­âîé äîðî­ãå (îêî­ëî 93 êì îò Êàïåí­ñêèõ âîðîò Ðèìà). Ïðî­õîä ÷åðåç ãîðû, î êîòî­ðîì èäåò ðå÷ü, íàçû­âàë­ñÿ Ëàâ­òó­ëû (ñì.: VII, 39, 7). Íî ñþäà Ãàí­íè­áà­ëó åùå íóæ­íî áûëî äîé­òè (÷åðåç Êàçè­ëèí èëè Ñèíó­ýñ­ñó, ðàñ­ïî­ëî­æåí­íûå òîæå íà Àïïè­å­âîé äîðî­ãå).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002216 1364002217 1364002218