История Рима от основания города

Книга XXIV, гл. 26

26. He­rac­lia erat fi­lia Hie­ro­nis, uxor Zoip­pi, qui le­ga­tus ab Hie­ro­ny­mo ad re­gem Pto­lo­mae­um mis­sus vo­lun­ta­rium consci­ve­rat exi­lium. [2] Ea cum ad se quo­que ve­ni­ri praes­cis­set, in sac­ra­rium ad pe­na­tes con­fu­git cum dua­bus fi­liis vir­gi­ni­bus, re­so­lu­tis cri­ni­bus mi­se­ra­bi­li­que alio ha­bi­tu, [3] et ad ea ad­di­dit pre­ces, nunc per deos, nunc per me­mo­riam Hie­ro­nis pat­ris Ge­lo­nis­que frat­ris, ne se in­no­xiam in­vi­dia Hie­ro­ny­mi conflag­ra­re si­ne­rent: [4] ni­hil se ex reg­no il­lius prae­ter exi­lium vi­ri ha­be­re; ne­que for­tu­nam suam ean­dem vi­vo Hie­ro­ny­mo fuis­se quam so­ro­ris, ne­que in­ter­fec­to eo cau­sam ean­dem es­se. [5] Quid quod si Ad­ra­no­do­ro con­si­lia pro­ces­sis­sent, il­la cum vi­ro fue­rit reg­na­tu­ra, si­bi cum ce­te­ris ser­vien­dum? [6] Si quis Zoip­po nun­tiet in­ter­fec­tum Hie­ro­ny­mum ac li­be­ra­tas Sy­ra­cu­sas, cui du­bium es­se quin ex­templo conscen­su­rus sit na­vem at­que in pat­riam re­di­tu­rus? [7] Quan­tum spes ho­mi­num fal­li! in li­be­ra­ta pat­ria co­niu­gem eius ac li­be­ros de vi­ta di­mi­ca­re, quid obstan­tes li­ber­ta­ti aut le­gi­bus? [8] Quod ab se cui­quam pe­ri­cu­lum, a so­la ac pro­pe vi­dua et puel­lis in or­bi­ta­te de­gen­ti­bus es­se? At enim pe­ri­cu­li qui­dem ni­hil ab se ti­me­ri, in­vi­sam ta­men stir­pem re­giam es­se. [9] Ab­le­ga­rent er­go pro­cul ab Sy­ra­cu­sis Si­ci­lia­que et as­por­ta­ri Ale­xandriam iube­rent, ad vi­rum uxo­rem, ad pat­rem fi­lias. [10] Aver­sis auri­bus ani­mis­que cum concla­mas­sent ne tem­pus te­re­re­tur fer­rum quos­dam ex­pe­dien­tes cer­ne­bat; [11] tum omis­sis pro se pre­ci­bus, puel­lis ut sal­tem par­ce­rent ora­re insti­tit, a qua aeta­te etiam hos­tes ira­tos absti­ne­re; ne ty­ran­nos ul­cis­cen­do quae odis­sent sce­le­ra ip­si imi­ta­ren­tur. [12] In­ter haec abstrac­tam a pe­net­ra­li­bus iugu­lant; in vir­gi­nes dein­de res­per­sas mat­ris cruo­re im­pe­tum fa­ciunt. Quae alie­na­ta men­te si­mul luc­tu me­tu­que ve­lut cap­tae fu­ro­re eo cur­su se ex sac­ra­rio pro­ri­pue­runt ut, si ef­fu­gium pa­tuis­set in pub­li­cum, imple­tu­rae ur­bem tu­mul­tu fue­rint. [13] Tum quo­que haud mag­no aedi­um spa­tio in­ter me­dios tot ar­ma­tos ali­quo­tiens in­teg­ro cor­po­re eva­se­runt te­nen­ti­bus­que, cum tot ac tam va­li­dae eluc­tan­dae ma­nus es­sent, se­se eri­pue­runt. [14] Tan­dem vul­ne­ri­bus con­fec­tae, cum om­nia rep­les­sent san­gui­ne, exa­ni­mes cor­rue­runt. Cae­dem­que per se mi­se­ra­bi­lem mi­se­ra­bi­lio­rem ca­sus fe­cit, quod pau­lo post nun­tius ve­nit, mu­ta­tis re­pen­te ad mi­se­ri­cor­diam ani­mis, ne in­ter­fi­ce­ren­tur. [15] Ira dein­de ex mi­se­ri­cor­dia or­ta, quod adeo fes­ti­na­tum ad suppli­cium ne­que lo­cus pae­ni­ten­di aut reg­res­sus ab ira re­lic­tus es­set. [16] Ita­que fre­me­re mul­ti­tu­do et in lo­cum Ad­ra­no­do­ri ac The­mis­ti — nam am­bo prae­to­res fue­rant — co­mi­tia pos­ce­re, quae ne­qua­quam ex sen­ten­tia prae­to­rum fu­tu­ra es­sent.