История Рима от основания города

Книга XXIV, гл. 37

37. Ad hanc de­fec­tio­nem erec­ti sunt et alia­rum ci­vi­ta­tium ani­mi, prae­si­dia­que Ro­ma­na aut pel­le­ban­tur ar­ci­bus aut pro­di­ta per frau­dem oppri­me­ban­tur. [2] Hen­na, ex­cel­so lo­co ac prae­rup­to un­di­que si­ta, cum lo­co inex­pug­na­bi­lis erat, tum prae­si­dium in ar­ce va­li­dum prae­fec­tum­que prae­si­dii haud sa­ne op­por­tu­num in­si­dian­ti­bus ha­be­bat. [3] L. Pi­na­rius erat, vir acer et qui plus in eo ne pos­set de­ci­pi quam in fi­de Si­cu­lo­rum re­po­ne­ret. Et tum in­ten­de­rant eum ad ca­ven­di om­nia cu­ram tot audi­tae pro­di­tio­nes de­fec­tio­nes­que ur­bium et cla­des prae­si­dio­rum. [4] Ita­que noc­te die­que iux­ta pa­ra­ta instruc­ta­que om­nia cus­to­diis ac vi­gi­liis erant, nec ab ar­mis aut lo­co suo mi­les absce­de­bat. [5] Quod ubi Hen­nen­sium prin­ci­pes, iam pac­ti cum Hi­mil­co­ne de pro­di­tio­ne prae­si­dii, ani­mad­ver­te­runt, nul­li oc­ca­sio­ni frau­dis Ro­ma­num pa­te­re, pa­lam erat agen­dum. [6] Ur­bem ar­cem­que suae po­tes­ta­tis aiunt de­be­re es­se, si li­be­ri in so­cie­ta­tem, non ser­vi in cus­to­diam tra­di­ti es­sent Ro­ma­nis. [7] Ita­que cla­ves por­ta­rum red­di si­bi aequom cen­sent: bo­nis so­ciis fi­dem suam ma­xi­mum vin­cu­lum es­se, et ita si­bi po­pu­lum Ro­ma­num se­na­tum­que gra­tias ha­bi­tu­rum, si vo­len­tes ac non coac­ti man­sis­sent in ami­ci­tia. [8] Ad ea Ro­ma­nus se in prae­si­dio im­po­si­tum es­se di­ce­re ab im­pe­ra­to­re suo cla­ves­que por­ta­rum et cus­to­diam ar­cis ab eo ac­ce­pis­se, quae nec suo nec Hen­nen­sium ar­bit­rio ha­be­ret, sed eius qui com­mi­sis­set. [9] Prae­si­dio de­ce­de­re apud Ro­ma­nos ca­pi­tal es­se, et ne­ce li­be­ro­rum etiam suo­rum eam no­xiam pa­ren­tes san­xis­se. Con­su­lem Mar­cel­lum haud pro­cul es­se: ad eum mit­te­rent le­ga­tos cui­us iuris at­que ar­bit­rii res es­set. [10] Se ve­ro ne­ga­re il­li mis­su­ros tes­ta­ri­que, si ver­bis ni­hil age­rent, vin­dic­tam ali­quam li­ber­ta­tis suae quae­si­tu­ros. [11] Tum Pi­na­rius: at il­li, si ad con­su­lem gra­va­ren­tur mit­te­re, si­bi sal­tem da­rent po­pu­li con­ci­lium, ut sci­re­tur, ut­rum pau­co­rum ea de­nun­tia­tio an uni­ver­sae ci­vi­ta­tis es­set. Con­sen­sa in pos­te­rum diem con­tio.